Γυναικεία χειραφέτηση με το σταγονόμετρο

Τον Δεκέμβριο οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία θα θέσoυν υποψηφιότητα για δημόσια αξιώματα και θα ψηφίσουν για πρώτη φορά. Στη θεωρία αυτό θα πρέπει να συνυπολογίζεται στα θετικά για τη χειραφέτηση των γυναικών σε αυτή την υπερσυντηρητική χώρα, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο διφορούμενη.

Η Νασίμα αλ Σαντάχ, εξέχουσα υπερασπίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ηγέτις του κινήματος για να επιτραπεί στις γυναίκες να οδηγούν, έχει καταθέσει την υποψηφιότητά της για μια έδρα σε δημοτικό συμβούλιο (το μόνο αξίωμα για το οποίο μπορούν να είναι υποψήφιες οι γυναίκες) και έχει συστήσει μια επιτροπή που κάνει εκστρατεία και εργαστήρια για να ενθαρρύνει και άλλες γυναίκες να συμμετάσχουν.

Μέχρι στιγμής όμως από τις 4,5 εκατομμύρια γυναίκες ψηφοφόρους μόνο 132.000 έχουν εγγραφεί σε εκλογικούς καταλόγους και περίπου 1.000 γυναίκες θα κατέβουν ως υποψήφιες, σε σύγκριση με 6.428 άνδρες.

«Είναι ένα συμβολικό βήμα προς την πλήρη πολιτική χειραφέτηση των γυναικών» παραδέχθηκε η δρ Χατούν Αλφάσι, καθηγήτρια πανεπιστημίου και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών από τη Ριάντ. Παρά ταύτα είναι ενθαρρυντικό ότι «πολλές γυναίκες είναι πρόθυμες να σπάσουν πολλά ταμπού» και να αντισταθούν στις απειλές εναντίον τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τους Σαουδάραβες που πιστεύουν οι γυναίκες δεν έχουν θέση στην πολιτική.

Αλλά πολλές γυναίκες που γνώρισα στη Σαουδική Αραβία, οι περισσότερες μορφωμένες και κάτω των 50 ετών, μου είπαν ότι δεν θα ψηφίσουν. Μια επιχειρηματίας δούλευε στο Παρίσι και δεν μπόρεσε να εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους πριν από τη λήξη της προθεσμίας. Ακόμη και μια γνωστή προσωπικότητα των ΜΜΕ και ακτιβίστρια, η Μουνχά Αμπού Σουλεϊμάν, δεν θα ψηφίσει. Ηταν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της περιόδου εγγραφής και ήταν αδύνατον να συγκεντρώσει τα έγγραφα από μακριά.

Απαγορεύεται στις υποψήφιες η επαφή με άνδρες ψηφοφόρους

Υπάρχουν πολλά εμπόδια στη συμμετοχή των γυναικών. Κατ’ αρχάς τα δημοτικά συμβούλια, τα οποία εγκρίνουν τους προϋπολογισμούς και επιβλέπουν τα έργα αστικής ανάπτυξης, δεν έχουν πραγματική εξουσία, γεγονός που καθιστά την ψηφοφορία λιγότερο ουσιαστική.

Η κυβέρνηση άνοιξε πολύ λίγα τμήματα για την εγγραφή γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους. Και υιοθέτησε παράλογους κανόνες διαχωρισμού των φύλων στην προεκλογική εκστρατεία. Για παράδειγμα, γυναίκες υποψήφιες δεν μπορούν να συμμετέχουν σε προεκλογικές εκδηλώσεις όπου είναι παρόντες άνδρες. Επίσης απαγορεύεται να έχουν επαφή μαζί τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αν θέλω να εκλεγώ, πρέπει να με ψηφίσουν και άνδρες και γυναίκες. Δεν μπορώ να εκλεγώ αν δεν μιλάω με άνδρες» λέει η Αλ Σαντάχ.

Η απαγόρευση της οδήγησης στις γυναίκες είναι ένα μεγάλο εμπόδιο στην πολιτική συμμετοχή, επειδή είναι αναγκασμένες να πάρουν άδεια από έναν άνδρα κηδεμόνα για να ταξιδεύουν, να εργάζονται και να εγγραφούν στο πανεπιστήμιο.

Το δειλό άνοιγμα στα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών ξεκίνησε από τον βασιλιά Αμπντουλάχ. Αλλά ο νυν βασιλιάς Σαλμάν, ο οποίος διαδέχθηκε τον Αμπντουλάχ τον Ιανουάριο, είναι απορροφημένος με θέματα οικονομίας και ασφάλειας, και φαίνεται να κάνει πίσω ως προς τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Και είναι πιθανό να υπάρξει λιγότερη πίεση για την επέκταση των πολιτικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες, αν δεν ασκήσουν αυτά τα περιορισμένα δικαιώματα που έχουν τώρα.

«Ολες έχουν ένα Σχέδιο Β για να φύγουν από τη χώρα»

Παρ’ όλα τα εμπόδια, υπάρχουν εντυπωσιακά παραδείγματα προσωπικής χειραφέτησης. Η Τασνίμ Σαλίμ και οι 20χρονες φίλες της είναι παθιασμένες και δημιουργικές στην ανάπτυξη ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αποκλεισμένες από ένα συνέδριο ανδρών παικτών στη Ριάντ, λόγω των θρησκευτικών νόμων διαχωρισμού μεταξύ ανδρών και γυναικών, διοργάνωσαν το δικό τους συνέδριο το 2012, το οποίο παρακολουθούν 3.000 γυναίκες κάθε χρόνο.

Η Νάιφα αλ Φαγέζ, καλλιτέχνις, ίδρυσε την γκαλερί Νάιλα στη Ριάντ για την προώθηση της σύγχρονης τέχνης, η οποία δεν αποτελεί τμήμα της σαουδαραβικής παράδοσης. Τώρα εργάζεται σε ένα κέντρο τεχνών που θα περιλαμβάνει εκθετήριο, χώρους για διαλέξεις και εργαστήρια.

Η 27χρονη Μαρία Μαχντάλι ίδρυσε στην Τζέντα μια εταιρεία μέσων μαζικής ενημέρωσης, η οποία εκδίδει ένα μηνιαίο περιοδικό που ονομάζεται «Προορισμός».

Πρόκειται όμως για εξαιρέσεις σε μια κοινωνία όπου το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες εξακολουθεί να είναι μια «νέα ιδέα». Αναρωτιέται κανείς πώς ένα σύστημα που απαγορεύει στις γυναίκες να συμμετέχουν πλήρως στην οικονομική και στην πολιτική ζωή μπορεί να επιβιώσει. Για πολλές νεότερες γυναίκες, ειδικά για εκείνες που έχουν μορφωθεί στη Δύση, το όνειρο είναι να φτιάξουν μια ζωή κάπου αλλού. Οπως μου είπε μια 30χρονη γυναίκα επαγγελματίας, «όλες οι γυναίκες που ξέρω έχουν ένα Σχέδιο Β για να φύγουν από τη χώρα».