«Ταξιδεύοντας»…

Η ιστορία του βιβλίου, στη χειρόγραφη ή έντυπη μορφή του, είναι μόνο η ιστορία ενός αντικειμένου ως πράγματος; Μήπως η διήγηση της περιπέτειάς του σημαίνει και κάτι άλλο; Η θετική απάντηση νομίζω ότι παραπέμπει σε ένα ακόμη παράδειγμα για ό,τι από χρόνια αποκαλώ παρακείμενη προσέγγιση των πολιτικών φαινομένων. Πώς λοιπόν η ιστορία ενός βιβλίου, ως αντικειμένου, μπορεί να συστήσει μια παράδρομη –ίσως και πιο άδολη –θέση παρακολούθησης της περιπέτειας των ιδεών που φιλοξενεί;

Επιτρέψτε μου να σας παραπέμψω στο έργο του Κώστα Στάικου «Διαχρονικά τεκμήρια της πλατωνικής παράδοσης», έκδοση ΑΤΩΝ. Εκθέτοντας τους υλικούς τρόπους εκτύπωσης, αναπαραγωγής και διάδοσης αυτής της κατ’ εξοχήν πολιτικής φιλοσοφίας, αφήνοντας υπαινιγμούς για την αφή, για τον τρόπο του κοιτάγματος, για τη φύλαξη του βιβλίου εδώ ή εκεί, σε κάτι πιο πέρα ο Στάικος μας πηγαίνει.

Για δέκα αιώνες τα βιβλία αντικείμενα ταξιδεύουν τις πολιτικές ιδέες του ιδρυτή της Ακαδημίας. Και είτε θέλουν είτε όχι, ιστορούν ανάμεσα σε τόσα άλλα και τους επικοινωνιακούς τρόπους με τους οποίους εκδότες, διανοούμενοι, μοναχοί και ηγεμόνες συναλλάσσονται. Βιβλιοδετικές επιλογές, εξώφυλλα, τρόποι απόκρυψης, αποφυγής της λογοκρισίας συνοδεύουν τα επίμαχα κείμενα. Πάνω σε αυτή την υπόθεση, τεκμηριωμένη όμως από την εμπειρία του συγγραφέα Στάικου ως ιστορικού του βιβλίου, προτείνεται η κατά καιρούς –μέσω του πράγματος –συζήτηση των πλατωνικών ιδεών.

Δύο πεδία, από μεθοδολογική άποψη, προτείνονται εδώ. Στο ένα βρίσκονται τα επιλεγμένα κείμενα, όπου η παρουσία του Β. Κάλφα υφέρπει. Στο άλλο η οικολογία των κειμένων. Δύο χώροι, ένας εσωτερικός και ένας εξωτερικός, αποκαθίστανται στη διαλεκτική ενότητά τους. Και συμπράττουν ως παράδειγμα στην ανάδειξη της καθολικής, της Γενικής Ιστορίας.

Κάποιοι βέβαια θα διερωτηθείτε: Αυτές τις ώρες που χανόμαστε, για βιβλία θα μιλάμε;

Ναι, όσο ποτέ! Η αισθητική αντίδραση δεν σε διασώζει από το άσχημο. Σε προφυλάσσει, κάπως, από το να το συνηθίσεις.

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.