Σε 15 χρόνια μπορεί να μην υπάρχει AIDS στην Ευρώπη

«Μπορούμε να έχουμε τελειώσει με τον HIV/AIDS στην Ευρώπη ως το 2030. Ας φέρουμε επιτέλους την τόσο μεγάλη, συσσωρευμένη γνώση όλων μας μπροστά από τον φόβο, τις διακρίσεις, τους αποκλεισμούς, την πολιτική, κοινωνική και προσωπική μας συμπεριφορά». Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι διεθνείς φορείς που έλαβαν μέρος πριν από λίγες ημέρες στη διημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τη Διακήρυξη του Δουβλίνου. Η αισιοδοξία ότι το «τέλος» της φονικότερης πανδημίας παγκοσμίως, η οποία έχει στοιχίσει τη ζωή σε 39 εκατομμύρια ανθρώπους και έχει μολύνει 78 εκατομμύρια σε όλον τον κόσμο, άρχισε εφέτος να εκφράζεται δειλά, αλλά ανοιχτά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε.

«Το AIDS αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στον κόσμο και αυτό το κάνει σημαντικό για όλους μας. Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, με το 50% των ασθενών να είναι γυναίκες, το κάνει επίκαιρο» ανέφερε ο διευθυντής του Κέντρου Ζωής κ. Νίκος Στεργίου ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS, την 1η Δεκεμβρίου. Οσα σημαντικά βήματα και αν έχουν γίνει, για παράδειγμα στη Δυτική και στην Κεντρική Ευρώπη όπου παρουσιάζονται πια σημάδια ελέγχου της πανδημίας, οι στόχοι που η Ευρώπη είχε θέσει πριν από 10 χρόνια είναι δυστυχώς ακόμη μακρινοί.

Υπάρχει όμως και ένας δείκτης ο οποίος τείνει να ελεγχθεί, παρουσιάζοντας ευτυχώς πολύ μεγάλη μείωση. Αφορά την κάθετη μετάδοση του HIV από τις μητέρες στα νεογνά. Συγχρόνως, ο παγκόσμιος στόχος της μείωσης των νέων μολύνσεων από AIDS συνολικά στα παιδιά, σε ποσοστό 90% μεταξύ 2009 και 2015, είναι ακόμη μακριά παρά την πρόοδο. Μόνο το 67% των εγκύων οροθετικών γυναικών σε όλες τις χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες έλαβε τα πιο αποτελεσματικά αντιρετροϊκά φάρμακα το 2013.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF, 1,1 εκατ. μολύνσεις μεταξύ των παιδιών κάτω των 15 ετών αποφεύχθηκαν το διάστημα 2005-2013, ενώ τα νέα κρούσματα μειώθηκαν κατά περισσότερο από 50%. Αυτή η εξαιρετική πρόοδος είναι αποτέλεσμα της επέκτασης της πρόσβασης εκατομμυρίων εγκύων οροθετικών γυναικών σε υπηρεσίες για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού από μητέρα σε παιδί. Αυτές περιλαμβάνουν τη μακρόχρονη θεραπεία από το AIDS που μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες για μετάδοση του HIV στα μωρά και κρατά τις μητέρες τους ζωντανές και υγιείς.

Οι μεγαλύτερες μειώσεις έλαβαν χώρα (2009-2013) σε οκτώ χώρες της Αφρικής: Μαλάουι (67%), Αιθιοπία (57%), Ζιμπάμπουε (57%), Μποτσουάνα (57%), Ναμίμπια (57%), Μοζαμβίκη (57%), Νότια Αφρική (52%) και Γκάνα (50%). Ωστόσο η ανισότητα σχετικά με την πρόσβαση στη θεραπεία παρακωλύει την πρόοδο. Μεταξύ των ατόμων που ζουν με τον ιό HIV σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, οι ενήλικοι είναι πολύ πιο πιθανό να λάβουν αντιρετροϊκή θεραπεία. Το 2013 το 37% των ενηλίκων, ηλικίας 15 ετών και άνω, έλαβε θεραπεία σε σύγκριση με μόνο το 23% των παιδιών (0-14 ετών), δηλαδή λιγότερο από 1 στα 4.

Επίσης, η UNICEF τονίζει τη σημαντική ανησυχία για τις τάσεις θνησιμότητας από AIDS στους εφήβους. Ενώ σε όλες τις άλλες ηλικιακές ομάδες υπάρχει πτώση περίπου 40% σε κρούσματα AIDS που σχετίζονται με θανάτους, οι έφηβοι (ηλικίας 10-19 ετών) είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα στην οποία οι σχετιζόμενοι με το AIDS θάνατοι δεν μειώνονται.

Οι αριθμοί παγκοσμίως καθώς και στη χώρα μας δείχνουν ότι μπαίνει ένα «φρένο» στη μετάδοση του ιού.

Συγκεκριμένα, τα περιστατικά που έχουν δηλωθεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ παρουσιάζουν πτωτική τάση το πρώτο δεκάμηνο του 2014 συγκριτικά με τις αντίστοιχες περιόδους της τριετίας 2011-2013, χρονιές κατά τις οποίες φάνηκε πως το φάντασμα του AIDS επιστρέφει στη χώρα μας δριμύτερο. Συγκεκριμένα, τους πρώτους 10 μήνες του 2013 είχαν καταγραφεί 7,2 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους, ενώ για την αντίστοιχη εφετινή περίοδο ο ρυθμός δήλωσης έχει περιοριστεί σε 5,9.

Αναχαίτιση μολύνσεων ανάμεσα σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών

Η έκρηξη των περιστατικών HIV λοιμώξεων από το 2011 ανάμεσα σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών (ΧΕΝ) ζωντάνεψε και πάλι τον εφιάλτη. Μέσα σε δύο χρόνια (2011-2013) καταγράφηκαν 1.087 περιστατικά, ενώ ως τότε είχαμε στην Ελλάδα συνολικά μόλις 358 περιστατικά. Από αυτά, οι 915 είναι άνδρες (84,2%), 267 αλλοδαποί (24,7%) και η κυρίαρχη ηλικία είναι τα 25-34 έτη. Από αυτούς έναρξη θεραπείας έκανε ποσοστό 59%.

Τον κίνδυνο υποτροπής της κατάστασης αν δεν διατηρήσουμε τους ανθρώπους αυτούς στην αντιρετροϊκή θεραπεία με επείγουσες δράσεις επισήμανε σε συνέντευξη Τύπου με αφορμή τις εκδηλώσεις της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS η υπεύθυνη διεκδίκησης δικαιωμάτων της ΜΚΟ Praksis κυρία Μαριανέλλα Κλώκα. Οπως υπενθύμισε, δεν είναι τυχαίο ότι οι υπεύθυνοι του ECDC που ήρθαν πριν από δύο χρόνια στη χώρα μας προειδοποίησαν πως «πρόκειται για πανδημία που θα μας απασχολήσει τουλάχιστον μία δεκαετία».

Εξάλλου, όπως παραδέχθηκε η πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ κυρία Τζένη Κρεμαστινού, αυτοί οι άνθρωποι «μπήκαν στη θεραπεία, αλλά δεν ξέρουμε αν τη συνεχίζουν». Οπως επισήμανε η κυρία Κλώκα, «το σύστημα που ταλαιπωρεί τους ευάλωτους πληθυσμούς και ειδικά τους ΧΕΝ μπλέκοντάς τους στα γρανάζια της γραφειοκρατίας είναι ένα αποτυχημένο σύστημα». Οι ίδιοι οι τοξικοεξαρτημένοι ασθενείς λένε για το καθεστώς της λίστας αναμονής για τα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ: «Είναι αδιανόητο για εμάς να περιμένουμε δύο και δυόμισι χρόνια από τη στιγμή που αποφασίζουμε να μπούμε στην αποκατάσταση· ούτε μία ημέρα δεν μπορούμε να περιμένουμε»

Στη σκιά της αυτοκτονίας της γυναίκας η οποία ήταν ανάμεσα στις «διωκόμενες οροθετικές» που συνελήφθησαν και διαπομπέφθηκαν τον Μάιο του 2012, όλοι οι παρευρισκόμενοι τήρησαν ενός λεπτού σιγή για όλους τους συνανθρώπους μας που χάνουν τη μάχη με το AIDS. «Το τέλος της Κατερίνας ήρθε δύο χρόνια μετά τον κοινωνικό της θάνατο, τον Μάιο του 2012, όταν έγινε ακούσια «πρωταγωνίστρια» μιας από τις μελανότερες σελίδες στην ιστορία του ελληνικού κοινωνικού κράτους» αναφέρει η ανακοίνωση των φορέων ΚΕΘΕΑ, 18Ανω, Αργώ και Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), οι οποίες ζητούν την άμεση κατάργησή της.

«Η ιστορία είναι γνωστή. Γυναίκες περιθωριοποιημένες και εξαιρετικά επιβαρημένες υποβάλλονται, παρουσία της Αστυνομίας, σε ιατρικές εξετάσεις για τον ΗΙV/AIDS χωρίς τη συναίνεσή τους, ανακηρύσσονται σε «υγειονομική βόμβα» στα θεμέλια της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας, συλλαμβάνονται, φυλακίζονται και βλέπουν τα προσωπικά τους στοιχεία και τις φωτογραφίες τους να γίνονται πρώτο θέμα στα ΜΜΕ» συνεχίζει η ανακοίνωση.

Δύο χρόνια μετά οι γυναίκες αυτές έχουν δικαιωθεί από τη Δικαιοσύνη, αλλά φέρουν πάντα το στίγμα και το τραύμα της διαπόμπευσής τους. Παρά την εγχώρια και διεθνή κατακραυγή, η διάταξη παραμένει σε ισχύ, συνεχίζει να επικρέμαται ως απειλή επάνω από τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας. «Η Κατερίνα δραπέτευσε. Οσες φυλακές έζησε, όσους παραδείσους κι αν αναζήτησε στα ναρκωτικά, ποτέ δεν έφτασαν. Η επιχείρηση δίωξης των οροθετικών χρηστριών πριν από τις εκλογές του 2012 μάζεψε μαζί με τις άλλες κοπέλες και την Κατερίνα. Τη γνωρίσαμε και αυτή στις φυλακές Κορυδαλλού. Ενα κορίτσι γελαστό που του άρεσαν οι αγκαλιές και τα χάδια. Ηταν διαχυτική, πάντα με φιλούσε» περιέγραψε με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση η γιατρός κυρία Χρύσα Μπότση, μέλος της Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης στις διωκόμενες οροθετικές, η οποία και ανακοίνωσε το γεγονός.

Πέντε βήματα προς την εξάλειψη της νόσου

Οπως συνομολόγησαν οι διεθνείς φορείς στη μεγάλη διάσκεψη της Ρώμης, μπορούμε να περιορίσουμε ή και να εξαλείψουμε την πανδημία, δίνοντας έμφαση σε πέντε βήματα. Πρώτη προτεραιότητα, η πρόληψη, με στοχευμένες συνδυαστικές δράσεις για παιδιά, εφήβους, ΧΕΝ, άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, sex workers και μετανάστες, με ή χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Εξάλλου, στοιχεία που έρχονται από τη Βρετανία δείχνουν ότι το 50% των νέων μολύνσεων ανάμεσα σε μετανάστες δίχως έγγραφα σημειώθηκε στη Βρετανία.

Επίσης, κρίσιμη είναι η εύκολη και ανώνυμη πρόσβαση στο τεστ, ώστε ο ιός να διαγνωσθεί εγκαίρως και να μειωθούν οι πιθανότητες μετάδοσης, καθώς και η διεύρυνση στην πρόσβαση στην αγωγή για όλους, με ή χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα. Η οικονομική στήριξη, κυρίως με τη μείωση της τιμής αγοράς σκευασμάτων, και η αύξηση των κονδυλίων από τους εθνικούς προϋπολογισμούς αποτελούν ένα ακόμη βήμα. Τέλος, είναι απαραίτητες η ισχυρή πολιτική βούληση και η έμπρακτη στήριξη για τη δημιουργία προγραμμάτων, δράσεων και στρατηγικής σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.