Υστερα από την κατάληψη της Μοσούλης, της δεύτερης μεγαλύτερης ιρακινής πόλης, από αντάρτες της ένοπλης οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε (ISIS), το Ιράκ βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης.
Η Ουάσιγκτον προειδοποιεί ότι όλα τα ενδεχόμενα βρίσκονται στο τραπέζι, περιλαμβανομένης της στρατιωτικής δράσης, οι σουνίτες ισλαμιστές όμως προελαύνουν. Η Μοσούλη είναι η τελευταία πόλη που έπεσε ύστερα από το Τικρίτ και τη Φαλούτζα, μόλις δυόμισι ώρες δρόμο από τη Βαγδάτη.
Η τιμή του πετραλαίου μπρεντ εξακοντίστηκε στα 113 δολ./βαρέλι, κάνοντας άλμα 4 δολαρίων. Και στην Τεχεράνη το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν αναζητεί τρόπους για να στηρίξει (με συμβούλους ή οπλισμό) την κυβέρνηση του σιίτη πρωθυπουργού του Ιράκ Νούρι αλ Μαλίκι.
Το ISIS έχει βάλει στόχο να προελάσει νότια, στην πρωτεύουσα και σε περιοχές όπου πλειοψηφούν οι σιίτες, τους οποίους θεωρεί «άπιστους». Ακόμη και αν καταφέρει όχι να καταλάβει και άλλα εδάφη αλλά απλώς να διατηρήσει τη Μοσούλη, θα έχει κάνει ένα τεράστιο βήμα προς το να σχηματίσει το ισλαμικό εμιράτο που επιθυμεί στο Δυτικό Ιράκ και στην Ανατολική Συρία, όπου επίσης ελέγχει περιοχές. Και να διασπάσει, έτσι, το Ιράκ δυόμισι χρόνια μετά την απόσυρση του αμερικανικού στρατού από τη χώρα.
Ολα άρχισαν με την πρόσφατη απαγωγή δεκάδων τούρκων διπλωματών και πολιτών στη Μοσούλη από αντάρτες του ISIS ενώ λίγες ημέρες αργότερα, στις 6 Ιουνίου, ξέσπασαν συγκρούσεις με τον ιρακινό στρατό. Την περασμένη Δευτέρα ο κυβερνήτης της επαρχίας Νινεβέ, στην οποία ανήκει η Μοσούλη, αναγκάστηκε να διαφύγει κακήν κακώς λίγο πριν οι αντάρτες εισβάλουν στην έδρα των τοπικών Αρχών.
Εως την Τρίτη δεκάδες χιλιάδες ήταν οι πρόσφυγες που είχαν περάσει στο Κουρδιστάν, την αυτόνομη περιοχή του Βόρειου Ιράκ, ενώ το ISIS καταλάμβανε το αεροδρόμιο της Μοσούλης, το αρχηγείο του στρατού, τα αστυνομικά τμήματα και άλλα νευραλγικά κτίρια. Απελευθέρωσε εκατοντάδες φυλακισμένους, πολλοί από τους οποίους πολεμούν πλέον στις τάξεις του ISIS μαζί με νεαρούς σουνίτες που έχουν απαυδήσει από την καταπίεση του σιίτη Αλ Μαλίκι.
Η πτώση της Μοσούλης στα χέρια των ισλαμιστών αποτελεί σοβαρότατη εξέλιξη γιατί πρόκειται για τη μεγαλύτερη πόλη του Βόρειου Ιράκ, με πληθυσμό 1,8 εκατ. κατοίκους, μεγάλο πολιτικό και οικονομικό κέντρο, με πρόσβαση σε πολύτιμες πετρελαιοπηγές.
Η ιρακινή κυβέρνηση διαθέτει στρατό 930.000 ανδρών ο οποίος θεωρητικά θα μπορούσε να ανακαταλάβει εύκολα τη Μοσούλη από τα χέρια του ISIS, που υπολογίζεται ότι διαθέτει 11.000 άνδρες. Τα πράγματα όμως δεν είναι και τόσο εύκολα. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για την ανακατάληψη του Ραμάντι, πρωτεύουσας της επαρχίας Ανμπάρ στο Δυτικό Ιράκ, που έπεσε στα χέρια του ISIS τον Δεκέμβριο ή για τη Φαλούτζα που δεν απέχει και πολύ από τη Βαγδάτη, Ο Μαλίκι δεσμεύτηκε ότι θα συντρίψει τους ισλαμιστές αντάρτες, αλλά έξι μήνες αργότερα αυτοί ακόμη διατηρούν τον έλεγχο του Ραμάντι.
Παράλληλα στον Βορρά κουρδικές δυνάμεις κατέλαβαν την Πέμπτη την πόλη Κιρκούκ, πλούσια σε πετρέλαιο, φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά τη διάλυση του Ιράκ. Οι Κούρδοι θα μπορούσαν θεωρητικά να ενισχύσουν τις τάξεις του ιρακινού στρατού με την οργανωμένη πολιτοφυλακή τους, τους Πεσμέργκα, τα τελευταία χρόνια όμως βρίσκονται σε τεράστιο ανταγωνισμό με τη σιιτική κυβέρνηση της Βαγδάτης για τον έλεγχο των πετρελαίων και του Κιρκούκ, το οποίο επιθυμούν να ενσωματώσουν στο αυτόνομο Κουρδιστάν.
Ηδη από την περίοδο κατά την οποία οι Κούρδοι πέτυχαν εκτεταμένο καθεστώς αυτονομίας στο Βόρειο Ιράκ, πριν από μερικά χρόνια, εκφράζονται έντονες ανησυχίες για την ενότητα της χώρας. Τα ιρακινά σύνορα αποτελούν κληρονομιά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα χάραξαν αυθαίρετα οι αποικιοκρατικές δυνάμεις και ποτέ δεν αποτύπωναν την πραγματικότητα της περιοχής.
Σήμερα τα σύνορα αυτά διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να αλλάξουν από την εποχή που χαράχτηκαν. Αυτό οφείλεται τόσο στην ακυβερνησία μεγάλου μέρους της Συρίας, που έδωσε στο ISIS χώρο να αναπτυχθεί, όσο και στην ανικανότητα του ιρακινού στρατού να υπερασπίσει τη χώρα. Οι ιρακινοί στρατιώτες παρατούν τα όπλα τους όχι μόνο λόγω της αγριότητας των ανταρτών του ISIS, αλλά και επειδή πολλοί είναι σουνίτες και δεν θέλουν να πολεμήσουν εναντίον των σουνιτών ισλαμιστών για χάρη του σιίτη πρωθυπουργού Μαλίκι.
Σήμερα υπάρχουν δύο παρακλάδια των Ταλιμπάν, λέει στο «Βήμα» ο Ντάνιελ Μάρκι, ειδικός επί του θέματος, από το Council on Foreign Relations στην Ουάσιγκτον: οι Αφγανοί Ταλιμπάν και οι Πακιστανοί Ταλιμπάν. «Οι πρώτοι είναι εκείνοι που διοικούσαν το Αφγανιστάν ως το 2001» και την ανατροπή τους από την αμερικανική εισβολή. «Ηγέτης τους είναι ακόμη ο μουλάς Ομάρ και η έδρα τους βρίσκεται πλέον σε πακιστανικό έδαφος, στο Βαλουχιστάν. Εντός του Πακιστάν, στο Βόρειο Ουαζιριστάν, έχουν τη βάση τους και οι Πακιστανοί Ταλιμπάν που αποκαλούνται και δίκτυο του Χακάνι». Την οργάνωση ίδρυσε ο Τζαλαλουντίν Χακάνι, 75 ετών, συναγωνιστής του Μπιν Λάντεν στον πόλεμο κατά της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του ’80 και, όπως και ο ιδρυτής της Αλ Κάιντα εκείνη την εποχή, αποδέκτης χρηματικής βοήθειας και υποστήριξης από τη CIA ως «αντικομμουνιστής μαχητής της ελευθερίας».
«Η προσοχή των Αφγανών Ταλιμπάν είναι στραμμένη αποκλειστικά στο Αφγανιστάν. Δεν έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον πακιστανικών στόχων» συνεχίζει ο κ. Μάρκι. «Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν αποτελούν νεότερο φαινόμενο –εμφανίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 2000 ως απάντηση, σε μεγάλο βαθμό, στις βίαιες επιχειρήσεις που πραγματοποιεί ο πακιστανικός στρατός στις περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος των συνόρων με το Αφγανιστάν. Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν ανταπαντούν εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον του στρατού, αλλά και κρατικών δομών και αμάχων».
Οι Αφγανοί Ταλιμπάν διαπραγματεύτηκαν πρόσφατα την απελευθέρωση αμερικανού στρατιώτη που κρατούσαν όμηρο επί πέντε χρόνια, ανταλλάσσοντάς τον με πέντε κρατούμενους στο Γουαντάναμο. Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν ευθύνονται για τη δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο, τη βομβιστική επίθεση στο ξενοδοχείο Marriott στο Ισλαμαμπάντ και τον τραυματισμό της ακτιβίστριας μαθήτριας Μαλάλα Γιουσαφζάι.
Μετά την ένοπλη επίθεση στο αεροδρόμιο του Καράτσι την Κυριακή, κατά την οποία σκοτώθηκαν 38 άτομα, ανάμεσά τους και οι δέκα οπλοφόροι, την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κίνημα του Ουζμπεκιστάν –αποδεικνύοντας πόσο εξαγώγιμο προϊόν συνεχίζουν να είναι οι Ταλιμπάν και οι μέθοδοί τους. Η οργάνωση διατηρεί στενές διασυνδέσεις και με την Αλ Κάιντα, η οποία τα τελευταία χρόνια απλώνει τα πλοκάμια της στην Αραβική Χερσόνησο και στην Αφρική.
Με τη μέθοδο του «φραντσάιζινγκ», η οργάνωση του Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, μέχρι πρότινος πρωτοπαλίκαρου του Μπιν Λάντεν, έχει εξαπλωθεί στην Αραβική Χερσόνησο και στην Αφρική: Υεμένη, Μάλι, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Νιγηρία… Τοπικές οργανώσεις σε διάφορες χώρες δηλώνουν την πίστη τους στην Αλ Κάιντα και ως αντάλλαγμα λαμβάνουν βοήθεια και τεχνογνωσία από τη μητρική οργάνωση.
Από το Πακιστάν ως τη Δυτική Αφρική
Αλ Κάιντα και Ταλιμπάν, δύο δίκτυα που ήταν πάντα πολύ κοντά, τόσο ιδεολογικά όσο και επιχειρησιακά. Παρά τα ισχυρά πλήγματα που έχουν δεχθεί (δολοφονία του Οσάμα μπιν Λάντεν το πρώτο και εκδίωξη από την εξουσία του Αφγανιστάν το δεύτερο), αμφότερα συνεχίζουν ακάθεκτα τη δράση τους και εξαπλώνονται ανά την υφήλιο.
Σήμερα υπάρχουν δύο παρακλάδια των Ταλιμπάν, λέει στο «Βήμα» ο Ντάνιελ Μάρκι, ειδικός επί του θέματος, από το Council on Foreign Relations στην Ουάσιγκτον: οι Αφγανοί Ταλιμπάν και οι Πακιστανοί Ταλιμπάν. «Οι πρώτοι είναι εκείνοι που διοικούσαν το Αφγανιστάν ως το 2001» και την ανατροπή τους από την αμερικανική εισβολή. «Ηγέτης τους είναι ακόμη ο μουλάς Ομάρ και η έδρα τους βρίσκεται πλέον σε πακιστανικό έδαφος, στο Βαλουχιστάν. Εντός του Πακιστάν, στο Βόρειο Ουαζιριστάν, έχουν τη βάση τους και οι Πακιστανοί Ταλιμπάν που αποκαλούνται και δίκτυο του Χακάνι». Την οργάνωση ίδρυσε ο Τζαλαλουντίν Χακάνι, 75 ετών, συναγωνιστής του Μπιν Λάντεν στον πόλεμο κατά της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του ’80 και, όπως και ο ιδρυτής της Αλ Κάιντα εκείνη την εποχή, αποδέκτης χρηματικής βοήθειας και υποστήριξης από τη CIA ως «αντικομμουνιστής μαχητής της ελευθερίας».
«Η προσοχή των Αφγανών Ταλιμπάν είναι στραμμένη αποκλειστικά στο Αφγανιστάν. Δεν έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον πακιστανικών στόχων» συνεχίζει ο κ. Μάρκι. «Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν αποτελούν νεότερο φαινόμενο –εμφανίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 2000 ως απάντηση, σε μεγάλο βαθμό, στις βίαιες επιχειρήσεις που πραγματοποιεί ο πακιστανικός στρατός στις περιοχές που βρίσκονται κατά μήκος των συνόρων με το Αφγανιστάν. Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν ανταπαντούν εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον του στρατού, αλλά και κρατικών δομών και αμάχων».
Οι Αφγανοί Ταλιμπάν διαπραγματεύτηκαν πρόσφατα την απελευθέρωση αμερικανού στρατιώτη που κρατούσαν όμηρο επί πέντε χρόνια, ανταλλάσσοντάς τον με πέντε κρατούμενους στο Γουαντάναμο. Οι Πακιστανοί Ταλιμπάν ευθύνονται για τη δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο, τη βομβιστική επίθεση στο ξενοδοχείο Marriott στο Ισλαμαμπάντ και τον τραυματισμό της ακτιβίστριας μαθήτριας Μαλάλα Γιουσαφζάι.
Μετά την ένοπλη επίθεση στο αεροδρόμιο του Καράτσι την Κυριακή, κατά την οποία σκοτώθηκαν 38 άτομα, ανάμεσά τους και οι δέκα οπλοφόροι, την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κίνημα του Ουζμπεκιστάν –αποδεικνύοντας πόσο εξαγώγιμο προϊόν συνεχίζουν να είναι οι Ταλιμπάν και οι μέθοδοί τους. Η οργάνωση διατηρεί στενές διασυνδέσεις και με την Αλ Κάιντα, η οποία τα τελευταία χρόνια απλώνει τα πλοκάμια της στην Αραβική Χερσόνησο και στην Αφρική.
Με τη μέθοδο του «φραντσάιζινγκ», η οργάνωση του Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, μέχρι πρότινος πρωτοπαλίκαρου του Μπιν Λάντεν, έχει εξαπλωθεί στην Αραβική Χερσόνησο και στην Αφρική: Υεμένη, Μάλι, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Νιγηρία… Τοπικές οργανώσεις σε διάφορες χώρες δηλώνουν την πίστη τους στην Αλ Κάιντα και ως αντάλλαγμα λαμβάνουν βοήθεια και τεχνογνωσία από τη μητρική οργάνωση.
Η σκοτεινή φιγούρα
Το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε (ISIS) είναι σαρξ εκ σαρκός της Αλ Κάιντα. Ηγέτης της οργάνωσης είναι ο 43χρονος Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, μια σκοτεινή φιγούρα που ξεκίνησε ως ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ η οποία μετεξελίχθηκε σε ISIS. Αλλες ισλαμιστικές οργανώσεις στη Συρία θεωρούν σήμερα το ISIS υπερβολικά βίαιο ενώ ακόμη και για την Αλ Κάιντα είναι υπερβολικά ακραίο!
Μιλάει με μάσκα
Κυκλοφορούν μόνο δύο φωτογραφίες του Αλ Μπαγκντάντι καθώς, αντίθετα προς τον Μπιν Λάντεν και τον διάδοχό του, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, δεν γυρίζει βίντεο απευθυνόμενος προς οπαδούς και εχθρούς, ενώ λέγεται ότι ακόμη και στους αντάρτες του μιλάει φορώντας μάσκα. Γεννήθηκε στην ιρακινή πόλη Σαμάρα και καθιερώθηκε ως ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ το 2010, αλλά σήμερα δεν δηλώνει πιστός στο δίκτυο της Αλ Κάιντα. Ο Ζαουάχρι τον προτρέπει να επικεντρωθεί στο Ιράκ και να αφήσει τη Συρία στο εκεί παρακλάδι της Αλ Κάιντα, στο Μέτωπο Αλ Νούσρα.
«Διάδοχος του Οσάμα»
Ο Αλ Μπαγκντάντι αγνοεί ανοιχτά τον Ζαουάχρι σε σημείο που πολλοί πιστεύουν ότι σήμερα έχει μεγαλύτερο κύρος ανάμεσα στους ισλαμιστές μαχητές από τον διάδοχο του Μπιν Λάντεν. Ορισμένοι τον αποκαλούν «πραγματικό διάδοχο του Μπιν Λάντεν», αν και ο Ζαουάχρι συνεχίζει να ελέγχει την Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο και στη Βόρεια Αφρική.
Και ξένοι μαχητές
Το ISIS γιγαντώθηκε πολεμώντας τον Μπασάρ αλ Ασαντ στη Συρία, όπου στρατολόγησε ξένους μαχητές. Στην αναρχία της Συρίας και του Ιράκ έβγαλε χρήματα από απαγωγές και εκβιασμούς. Στα πεδία μάχης της Συρίας οι μαχητές του κέρδισαν αρκετή εμπειρία για να τα βάλουν με τον ιρακινό στρατό.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
