Εσείς θα μεταναστεύατε στον Αρη;

«Παρακαλώ, δέστε καλά τις ζώνες σας. Πρόκειται να διανύσουμε 34 εκατομμύρια μίλια (55 εκατ. χλμ.). Το ταξίδι μας θα διαρκέσει τουλάχιστον πέντε μήνες. Πάλι καλά που το εισιτήριό σας είναι one way. Ετοιμαστείτε να εγκαταλείψετε τη γήινη ατμόσφαιρα και την ανθρώπινη φαυλότητα. Θα θέλατε λίγο κόκκινο Chianti σε μορφή δισκίου με τα αφυδατωμένα λαχανικά σας;». Δύο χρόνια έχουν περάσει και κανείς δεν έχει αποφανθεί με βεβαιότητα αν πρόκειται για μια διαγαλαξιακών διαστάσεων PR «φούσκα», ένα παρατεταμένο πρωταπριλιάτικο αστείο (σαν τις «φυτείες σπαγκέτι» που ανακοίνωσε στην ανθρωπότητα η δημοσιογραφική εκπομπή «Panorama» του ΒΒC την 1η Απριλίου 1957) ή απλώς ένα λίγο εξαντρίκ γήινο πείραμα (κάτι σαν τους λογοτεχνικούς και κινηματογραφικούς «Αγώνες πείνας») με κάποιον αντίκτυπο σε άλλους πλανήτες.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι το Mars One, το πρώτο οργανωμένο πρότζεκτ αποίκησης του Αρη που λάνσαρε τον Μάιο του 2012 η ομώνυμη ολλανδική μη κερδοσκοπική εταιρεία, βρίσκεται σήμερα εν εξελίξει παρά τις συνεχείς αναταράξεις, τη χλεύη της ΝΑSA και τις μικροαλλαγές στα χρονοδιαγράμματα (η τελική αποστολή μετατέθηκε από το 2023, που ήταν το αρχικό σχέδιο, στο 2024). Αλλωστε, η επίτευξη συνεργασίας της Mars One με τη Lochheed Martin (που έχει αναλάβει να κατασκευάσει την «κάψουλα» Orion για τη ΝASA) και τη Surrey Satellite Technology, που ανακοινώθηκε πριν από λίγους μήνες, πέτυχε ομολογουμένως να κλείσει πολλά στόματα.

Δεν χρειάζεται να είσαι ψυχολόγος του αεροδιαστήματος, για να αντιληφθείς ότι το ενδιαφέρον εδώ δεν επικεντρώνεται τόσο στις υψιπετείς επιστημονικές διεκδικήσεις. Δύο χρόνια μετά, οι προβολείς συνεχίζουν να πέφτουν επάνω στον «ανθρώπινο παράγοντα», ήτοι σε όλους τους υποψήφιους αποίκους από 107 χώρες (μεταξύ αυτών, βεβαίως, και η Ελλάδα, η μοναδική ενδεχομένως χώρα της ΕΕ που θα ήθελε να μεταναστεύσει σύσσωμη στον Αρη). Ολους αυτούς, ηλικίας άνω των 18 ετών, που έδωσαν από 38 δολάρια και συμπλήρωσαν μία αίτηση για να πάνε κάπου από όπου δεν θα ξαναγυρίσουν ποτέ. Ποσώς, βέβαια, ενδιαφέρει πώς θα αντεπεξέλθουν στην άκρως επικίνδυνη ακτινοβολία ή πώς θα επιζήσουν με ανακυκλωμένο νερό. Αλλού είναι το «ζουμί».

Οπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Mπας Λάνσντορπ,ο δισεκατομμυριούχος διευθύνων σύμβουλος της Mars One, την άνοιξη του 2015 θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις BenBella Books (με έδρα το Ντάλας) το βιβλίο «Mars One: The Human Factor», μια συλλογή με τις αιτήσεις των υποψηφίων αποίκων, καθώς και κείμενα ειδικών (ιστορικών, επιστημόνων, ψυχολόγων, δημοσιογράφων κ.ο.κ.) για τις ψυχολογικές, φιλοσοφικές, ακόμη και μεταφυσικές προεκτάσεις του όλου εγχειρήματος. Παράλληλα, ο Λάνσντορπ, ο οποίος αναζητεί μετά περισσού ζήλου τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια για την εκπαίδευση και αποστολή των τεσσάρων πρώτων εθελοντών (κάθε 24 μήνες θα αποστέλλονται άλλοι τέσσερις με συνολικό κόστος ταξιδιού τα 4 δισ.), υπέγραψε ήδη συμφωνία με τη Lionsgate ΤV. Σε μια εποχή που το τηλεοπτικό genre «κοινωνικό πείραμα» εξερευνά νέες αβύσσους, το πρότζεκτ Mars One με όλα αυτά τα υπέρμετρα ματαιόδοξα (ή γενναιόψυχα ή αυτοκαταστροφικά) όντα που αποφάσισαν να τερματίσουν τον επίγειο βίο τους σε έναν άλλον πλανήτη, συνιστά το απόλυτο ριάλιτι.

Τα επόμενα χρόνια (μέχρι το 2024) θα «καλυφθούν» όλα τα επιμέρους στάδια της προεπιλογής, εκπαίδευσης και τελικής επιλογής των αποίκων. Προτιμώνται οι έχοντες ομαδικό πνεύμα, προσαρμοστικότητα, επινοητικότητα και δυνατότητα ελιγμού στις κακουχίες. «Περιγράψτε ένα περιστατικό που αύξησε δραματικά τα επίπεδα του στρες στον οργανισμό σας. Πώς επέδρασε στη συμπεριφορά σας και τι κάνατε για να το ελέγξετε;» λέει μία από τις «ασκήσεις» στα ψυχομετρικά τεστ στα οποία σε υποβάλει η oλλανδική εταιρεία. Ηδη από τις 200.000 αρχικές αιτήσεις, μόνο 1.058 έχουν περάσει στη δεύτερη φάση (οι λιγοστοί Ελληνες αποκλείστηκαν). Εξ αυτών θα επιλεγούν τελικώς μόλις 24 (12 άνδρες και 12 γυναίκες).

Κάποιες ανθρώπινες ιστορίες που κυκλοφόρησαν έχουν ήδη δώσει μια πρόγευση. Ο φιναλίστ από τη Γιούτα, ο οποίος απειλήθηκε με διαζύγιο από τη σύζυγό του στην περίπτωση που κληθεί να φτιάξει βαλίτσα για τον Αρη. Η 22χρονη Βρετανή Μάγκι Λιε, η οποία τελειώνει το διδακτορικό της στην Αστροφυσική και εξομολογείται στον «Guardian» πως «παρότι δεν περιμένουν από εμάς να ασχοληθούμε με την επιστημονική έρευνα, δεν θα ήταν δύσκολο να το τολμήσει κανείς. Από τη στιγμή που βρίσκεσαι στον Αρη, κανείς δεν μπορεί να σου υποδείξει τι να κάνεις». Ο 22χρονος Μάριος-Γουλιέλμος, τελειόφοιτος στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής στο ΤΕΙ Πειραιά, ο οποίος θεώρησε ότι θα ήταν μια ξεχωριστή ευκαιρία όχι μόνο να εκπροσωπήσει επάξια το ανθρώπινο είδος σε έναν άλλον πλανήτη αλλά και να το εξελίξει. Η 34χρονη ηθοποιός Σου Αν Πιεν (με το τατουάζ του γαλαξία στο κεφάλι) που συζήτησε με τον δημοσιογράφο Τζόελ Στάιν του αμερικανικού «Time» τις «παρενέργειες» που θα έχει στη σχέση με τη σύντροφό της η συμμετοχή της σε μια διαστημική αποστολή επανδρωμένη ως επί το πλείστον με στρέιτ, «μάτσο» εκπροσώπους του ανθρώπινου είδους. Η 29χρονη Φωτεινή, βιολόγος, η οποία στο βίντεο που έστειλε στον ιστότοπο της Mars One (www.mars-one.com) διατείνεται: «Είναι η καλύτερη ευκαιρία για την ανθρωπότητα να αποικήσει έναν άλλον πλανήτη, να μάθει από τα λάθη του παρελθόντος και να δημιουργήσει κοινωνίες χωρίς αδικίες». Αλλά και ο πατέρας από κάποια μεσοδυτική Πολιτεία των ΗΠΑ που καταθέτει βουρκωμένος στο δικό του βίντεο: «Αν ο τρίχρονος γιος μου Τζόρνταν μού το ζητήσει, δεν θα πάω».

«Υπάρχουν πολλά θεμελιώδη, φιλοσοφικά και επιστημονικά ερωτήματα που θα χρειαστεί να απαντηθούν» σημειώνει ο Νόμπερτ Κραφτ, επικεφαλής του ιατρικού επιτελείου της Mars One. Ηδη η Γενική Αρχή Ισλαμικών Υποθέσεων έσπευσε να εκδώσει (για τους 500 υποψηφίους αποίκους από μουσουλμανικές χώρες) θρησκευτικό διάταγμα (φετφά), σύμφωνα με το οποίο η διαπλανητική μετανάστευση αντιβαίνει στους νόμους του Κορανίου (ιδιαίτερα σε εκείνον που αποτρέπει τον πιστό του Αλλάχ να εναγκαλίζεται την αυτοκαταστροφή). Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι οι συνθήκες ζωής (και θανάτου) για τους αποίκους θα θυμίζουν τις συνθήκες σε ακραίες γήινες αποστολές, π.χ. στην Ανταρκτική. Οπως αυτή του Ρίτσαρντ Μπερντ, ο οποίος εν έτει 1934 εγκατέλειψε οικειοθελώς την πολλή συνάφεια του κόσμου για να ζήσει πέντε ολόκληρους μήνες μόνος, στους -60 βαθμούς Κελσίου και σε γεωγραφικό πλάτος 80 08′ Ν, 197 χιλιόμετρα από την κοντινότερη επιστημονική βάση. Οπως θα γράψει ο ίδιος αργότερα στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Alone», δεν ήταν μόνο το κρύο, οι κίνδυνοι, τα εσκιμώικα μπισκότα, η αίσθηση ότι ήταν εντελώς αποκομμένος από το ανθρώπινο είδος. Ηταν το εναγώνιο φλερτ με την αυτογνωσία και την τρέλα.

Σημειωτέον ότι η Μars One δεν είναι η μόνη που εξερευνά τον ανθρώπινο παράγοντα στις διαστημικές αποστολές στον Αρη. Οι υπεύθυνοι της «Inspiration Mars», της πρώτης επανδρωμένης αποστολής στον Κόκκινο Πλανήτη, την οποία χρηματοδοτεί ο αμερικανός μεγιστάνας Ντένις Τίτο (ο πρώτος τουρίστας στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό) για το 2018, εκτιμούν ότι είναι προτιμότερο να μη στελεχωθεί με επαγγελματίες αστροναύτες αλλά με ένα ηλικιωμένο ανδρόγυνο πλήρως εξοικειωμένο (αν όχι με την κοσμική ακτινοβολία) σίγουρα με την επιβίωση σε μια «κλειστή, ενίοτε χωρίς οξυγόνο, σχέση» μέσα στο απέραντο διαστημικό κενό ενός 40χρονου γάμου. Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι εκ των υποψηφίων για το ταξίδι της Mars One δεν δίστασαν να κάνουν τέτοιου τύπου πρόβες. Ενδεικτικό το παράδειγμα της 33χρονης βρετανής τεχνικού ιατρικού εργαστηρίου, Αλισον Ρίγκμπι, η οποία «αυτοεξορίστηκε» με τον σύντροφό της για δύο ολόκληρες εβδομάδες μέσα στο διαμέρισμά τους. «Κλείσαμε τα τηλέφωνα, η μόνη επικοινωνία που είχαμε ήταν μέσα από το Internet, καθώς αυτή είναι η συνθήκη που θα έχουμε και στον Αρη. Ηταν, το λιγότερο που μπορώ να πω, μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Στην αρχή, ένιωθα μια χαρά, αλλά όταν πέρασαν δέκα ημέρες άρχισα να εμφανίζω συμπτώματα κλειστοφοβίας…».

Το ενδιαφέρον τους για ένα ταξίδι στον πλανήτη με τα γιγάντια κόκκινα φαράγγια έχουν εκφράσει και επαγγελματίες αστροναύτες, όπως η 77χρονη σήμερα Βαλεντίνα Τερεσκόβα, η πρώτη γυναίκα που ταξίδεψε στο Διάστημα (εν έτει 1963 με το σοβιετικό Βοστόκ 6). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από τους υποψήφιους αποίκους αγωνίζονται πρωτίστως να εξοικειωθούν με αυτό το «χωρίς επιστροφή» του εγχειρήματος (το οποίο, σύμφωνα με τα στελέχη της Mars One, θεωρείται επιβεβλημένο γιατί, έχοντας ζήσει στον Αρη, είναι αδύνατο να επαναπροσαρμοστείς στις γήινες συνθήκες). Να αφομοιώσουν εν ολίγοις ότι ακόμη και αν επιλεχθούν δεν θα τύχουν καμίας απολύτως υποδοχής. Δεν θα τους ράνουν με ροδοπέταλα αλαλάζοντα πλήθη σαν άλλους Γκαγκάριν, Αρμστρονγκ ή Λίντμπεργκ. Αλλά ούτε θα τους ρίξουν στον Καιάδα με τα άλλα «σκουπίδια» της διαστημικής ιστορίας, όπως εκείνους τους αστροχιμπαντζήδες που χρησιμoποιήθηκαν από τη NASA στα 60s και κατέληξαν πειραματόζωα σε έρευνες για το AIDS. Στην καλύτερη περίπτωση, οι πρώτοι άποικοι του Αρη δεν θα ξεχαστούν, αλλά θα γίνουν ένα με το διαγαλαξιακό πλαγκτόν.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Απριλίου 2014