Ο Μπράιαν Ντε Πάλμα δεν είναι εύκολος στις συνεντεύξεις. Δεν δίνει άλλωστε συχνά. Ισως επειδή προτιμά να μιλά με τις εικόνες –και τι εικόνες! Αρκεί να θυμηθεί κανείς ταινίες όπως «Εκρηξη οργής», «Προετοιμασία για ένα έγκλημα», «Σημαδεμένος», «Αδιάφθοροι» και «Υπόθεση Καρλίτο».
«Τα πάντα βρίσκονται στην οθόνη» λέει ο Ντε Πάλμα, ο οποίος δεν κρατά ημερολόγιο ούτε και θα γράψει ποτέ βιβλίο. Δέχτηκε όμως να μιλήσει στο «Βήμα» για ένα 20λεπτο την Καθαρά Δευτέρα μέσω skype, από τη Νέα Υόρκη όπου διαμένει. Αφορμή η τελευταία ταινία του, «Passion», με τη Ρέιτσελ Μακ Ανταμς και τη Νούμι Ράπας, ένα φιλμ γυναικείου ανταγωνισμού (και ερωτισμού), ριμέικ μιας γαλλικής ταινίας του Αλέν Κορνό με την Κριστίν Σκοτ Τόμας και τη Λουντβίν Σενιέ.
Μια από τις πρώτες ταινίες σας ήταν ο «Διόνυσος», βασισμένος στις «Βάκχες» του Ευριπίδη. Πώς γεννήθηκε;
«Ο «Διόνυσος» είχε ανεβεί το 1969 στη Νέα Υόρκη από έναν πειραματικό θίασο, το Performance Group. Ενας συνάδελφος με τον οποίο μοιραζόμουν το σπίτι στο οποίο έμενα εκείνη την εποχή ήταν ένας από τους ηθοποιούς που έπαιζαν τον Διόνυσο. Είδα την παραγωγή, τη θεώρησα σπουδαία και έκανα ένα ντοκυμαντέρ».
Εχετε έρθει ποτέ στην Ελλάδα;
«Οχι».
Το «Passion» δείχνει ταινία φτιαγμένη από σάρκα και οστά, με άρωμα από την εποχή του «Προετοιμασία για ένα έγκλημα» και του «Διχασμένου κορμιού». Θελήσατε έστω και για λίγο να επιστρέψετε σε εκείνη την περίοδο;
«Προφανώς η ταινία περιέχει κάποια χαρακτηριστικά των θρίλερ που γύριζα στη δεκαετία του 1980 αλλά η αλήθεια είναι ότι ποτέ στο παρελθόν δεν είχα κάνει τη διασκευή ενός γαλλικού θρίλερ. Μου άρεσε πολύ η πρωτότυπη γαλλική ταινία, όπως και η ιδέα να προσθέσω κάτι καινούργιο στην ιστορία».
Από πού νομίζετε ότι πηγάζει ο παθιασμένος τρόπος σας να παρατηρείτε την ομορφιά και την ασχήμια;
«Με ενδιαφέρει πάρα πολύ η όψη των ταινιών. Δεν νομίζω ότι οι σκηνοθέτες σήμερα ενδιαφέρονται ιδιαίτερα. Ζούμε την εποχή του σκληρού ρεαλισμού στον κινηματογράφο. Μου αρέσει να βάζω όμορφες εικόνες στην οθόνη, δίνω σημασία στις τοποθεσίες, στο πώς φαίνονται οι ηθοποιοί, στο ντύσιμό τους. Θέλω μια ταινία να είναι γιορτή για την όραση, όχι κάτι σαν ραδιοφωνικό πρόγραμμα».
Είναι γνωστό ότι παρακολουθείτε πολύ σινεμά. Προτιμάτε να βλέπετε ταινίες ή να τις φτιάχνετε;
«Και τα δύο. Με ενδιαφέρουν οι νέοι ηθοποιοί, οι νέοι διευθυντές φωτογραφίας, οι νέοι μουσικοσυνθέτες. Πηγαίνω στα κινηματογραφικά φεστιβάλ κατ’ αρχάς για να δω τι συμβαίνει στις κινηματογραφίες όλου του κόσμου. Βλέποντας ταινίες και εικόνες παίρνω ιδέες, ανακαλύπτω νέες τοποθεσίες γυρισμάτων. Ολα αυτά είναι κάτι σαν οπτικό σουπερμάρκετ για μένα».
Οι σπουδές σας στις φυσικές επιστήμες σάς βοήθησαν ως κινηματογραφιστή;
«Ναι, γιατί ο κινηματογράφος έχει και πολλά τεχνικά ζητήματα και είμαι συνεχώς ενήμερος για όλες τις νέες εξελίξεις. Τίποτε δεν με τρομοκρατεί, γιατί έχω περάσει από όλα τα στάδια κινηματογραφίας. Οι νέες τεχνοτροπίες κάνουν τη δουλειά μας ευκολότερη».
Μεγάλο ρόλο στις ταινίες σας έχει παίξει η ψυχανάλυση. Εχετε κάνει ψυχανάλυση ο ίδιος;
«Στην «Προετοιμασία για ένα έγκλημα» πέρασα αρκετό καιρό δίπλα σε ψυχιάτρους. Ψυχίατρος ήταν ένας ήρωας της ταινίας. Πολλές ταινίες μου προέρχονται από εμπειρίες της ζωής μου και σε αυτή την περίπτωση κοπιάρισα έναν-δύο ψυχιάτρους τους οποίους επισκεπτόμουν ο ίδιος. Είχα αρκετές συνεδρίες μαζί τους αλλά και μια πολύ καλή αίσθηση του πώς λειτουργούν με τους ασθενείς».
Μια άλλη ομορφιά στο «Passion» είναι ότι μοιάζει με όνειρο. Βλέπετε ποτέ όνειρα προερχόμενα από ταινίες σας;
«Η ονειρική ζωή μου είναι εκτενής. Ξυπνώ δυο-τρεις φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, πολλές φορές πηγαίνω για ύπνο φορτωμένος με προβλήματα και ξυπνώ με τη λύση. Νομίζω ότι όνειρα και δημιουργία πάνε μαζί στη ζωή μου».
Αρκετοί ηθοποιοί, όπως ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, ο Τζον Τραβόλτα και η Μισέλ Πφάιφερ, πέρασαν στο ξεκίνημά τους από ταινία σας. Τότε υποψιαζόσασταν ότι η καριέρα τους θα έφθανε τόσο ψηλά;
«Ολοι τους είναι πολύ ταλαντούχοι. Ορισμένες φορές, όμως, δημιουργείς έναν σταρ και αυτός ακολουθεί μια μέτρια καριέρα».
Μπορείτε να σκεφτείτε μια ταινία ή ένα βιβλίο που άλλαξε τη ζωή σας;
«Με επηρέασε πολύ ο «Δεσμώτης του ιλίγγου», τον οποίο είδα για πρώτη φορά το 1958 και με στοίχειωσε. Προφανώς έκανα διάφορες εκδοχές του σε ταινίες μου… Τα «Κόκκινα παπούτσια» επίσης μου άρεσαν πολύ, τα είχα δει παιδί. Αυτές οι ταινίες έμειναν μέσα μου».
Αν σας ζητούσα να μου περιγράψετε μια ένοχη απόλαυσή σας σχετική με την Τέχνη, τι θα μου λέγατε;
«Δεν ξέρω πόσο ένοχη μπορεί να είναι μια απόλαυση. Μου αρέσει ο Πάουλ Κλέε, οι ρεαλιστές, όπως και πολλοί ιμπρεσιονιστές. Αλλά ένοχη απόλαυση…».
Αναφέρατε ότι η δουλειά του Χίτσκοκ είχε ισχυρή επιρροή στο έργο σας. Αν είχατε την ευκαιρία να τον συναντήσετε, τι θα τον ρωτούσατε;
«Είναι κακή ιδέα να συναντάς από κοντά κάποιον που εκτιμάς πολύ, επειδή καταλαβαίνεις αυτούς που εκτιμάς μέσω του έργου τους. Οταν συναντάς την πραγματική προσωπικότητα, κατά έναν τρόπο «χρωματίζει» την εντύπωση που έχεις ήδη σχηματίσει γι’ αυτήν. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να γνωρίσω τον Χίτσκοκ και νομίζω ότι το προτιμώ. Θέλω να διατηρώ ανέπαφη την ιδέα που έχω σχηματίσει γι’ αυτόν μέσω του έργου του».
Ανατινάζοντας τον Κασσαβέτη
Ενας από τους σκηνοθέτες και ηθοποιούς που έχει συναντήσει και σκηνοθετήσει ο Μπράιαν ντε Πάλμα –στην ταινία «Οργισμένος γίγαντας» –είναι ο Τζον Κασσαβέτης. Ποια είναι η πιο ισχυρή ανάμνηση που διατηρεί από την επαφή τους; «Ο Τζον, όπως και ο Ορσον Γουέλς, έπαιζαν σε ταινίες άλλων ώστε να βγάλουν λεφτά για να γυρίζουν τις δικές τους. Ηταν μια δουλειά γι’ αυτόν. Και θυμάμαι ότι εκείνη την εποχή ο Τζον δούλευε πάνω σε μια δική του ταινία, εκείνη με την Τζίνα Ρόουλαντς στον ρόλο μιας ηθοποιού του θεάτρου».
Ενας από τους σκηνοθέτες και ηθοποιούς που έχει συναντήσει και σκηνοθετήσει ο Μπράιαν ντε Πάλμα –στην ταινία «Οργισμένος γίγαντας» –είναι ο Τζον Κασσαβέτης. Ποια είναι η πιο ισχυρή ανάμνηση που διατηρεί από την επαφή τους; «Ο Τζον, όπως και ο Ορσον Γουέλς, έπαιζαν σε ταινίες άλλων ώστε να βγάλουν λεφτά για να γυρίζουν τις δικές τους. Ηταν μια δουλειά γι’ αυτόν. Και θυμάμαι ότι εκείνη την εποχή ο Τζον δούλευε πάνω σε μια δική του ταινία, εκείνη με την Τζίνα Ρόουλαντς στον ρόλο μιας ηθοποιού του θεάτρου».
Το «Νύχτα πρεμιέρας»
«»Νύχτα πρεμιέρας». Υπάρχει λοιπόν μια σκηνή όπου η Τζίνα παθαίνει ατύχημα. Την επεξεργαζόταν όταν γυρίζαμε τον «Οργισμένο γίγαντα». Κοίταξα τη σκηνή και είδα ότι όσο σπουδαίος σκηνοθέτης και αν ήταν, ο Τζον δεν ήξερε πώς να στήσει πραγματικά μια σκηνή δράσης. Του είπα λοιπόν πώς κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να τη γυρίσει. Το σκέφτηκε. Δεν νομίζω ότι του άλλαξα γνώμη για οτιδήποτε, αλλά εκτίμησε το γεγονός ότι του πρόσφερα κάποιες προτάσεις, έστω και αν δεν τις χρησιμοποίησε. Ηταν όμως πολύ διασκεδαστικός συνεργάτης, περάσαμε καλά. Δεν του άρεσε που το σώμα του εξερράγη στο τέλος της ταινίας. Φτιάξαμε ένα ομοίωμά του για να το ανατινάξουμε και δεν του άρεσε καθόλου. Αυτά τα πράγματα, τα ειδικά εφέ, δεν ενδιέφεραν καθόλου τον Κασσαβέτη. Τα θεωρούσε ανοησίες. Οπως όμως γνωρίζετε, τελικά τον ανατινάξαμε!».
πότε & πού:
Η ταινία «Passion» προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Village Roadshow. Ολόκληρη η συνέντευξη του Μπράιαν Ντε Πάλμα στο www.tovima.gr από το απόγευμα της Κυριακής 31/3
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
