Ενας εικοσάχρονος φοιτητής στη Σορβόννη, τον Μάη του ΄68, διασχίζει τα οδοφράγματα για να τρέξει να παρακολουθήσει τα μαθήματα του Μπερνάρ Ντορτ και να διδαχθεί τα πρώτα του θεατρικά κείμενα: «Ερρίκος Δ΄» του Πιραντέλο και «Φρεναπάτη» του Πιερ Κορνέιγ. Τέσσερις δεκαετίες μετά και, όπως αποδεικνύεται, τίποτε δεν είναι τυχαίο στη ζωή: ο Δημήτρης Μαυρίκιος, που ανέβασε το 2006 το πιραντελικό έργο, βρίσκεται τώρα, στις τελευταίες πρόβες πριν από την πρεμιέρα της «Φρεναπάτης»- και τα δύο στο Εθνικό. Ισως γιατί εξακολουθεί να γοητεύεται από «το θέατρο μέσα στο θέατρο» και τα κείμενα αυτά- όπως τα φοιτητικά χρόνια στο Παρίσι και τους αγαπημένους δασκάλους…
Με τη μακέτα της «Φρεναπάτης» να έχει πάρει τη θέση της στο τραπέζι του σαλονιού, ένα «φλιτζάνι ζεστό τσάι» έτοιμο και τα παράθυρα ανοιχτά να μεταφέρουν τον παλμό της πλατείας Εξαρχείων μέσα στο διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου, ο Δημήτρης Μαυρίκιος βρίσκεται μέσα στον κόσμο του: θέατρο, λογοτεχνία, ποίηση, κινηματογράφος, μουσική, όπερα και μαζί μια μεγάλη συλλογή από κουτιά στα ράφια, βιβλιοθήκες γεμάτες βιβλία παντού και μια γοητευτική 18χρονη γάτα.
– Κύριε Μαυρίκιε,η «Φρεναπάτη» είναι ένα έργο που ταιριάζει στην εποχή μας;
«Στο έργο υπάρχει ένας άξονας που δεν εντοπίζεται ούτε με την πρώτη ούτε με τη δεύτερη ματιά. Είναι ο άξονας της σύγκρουσης των γενεών. Το “θέλω” των καινούργιων κόντρα στο “απαγορεύω” των παλιών. Ο γονιός που ψάχνει απελπισμένα ένα παιδί που έδιωξε. Ο γονιός που, όπως δηλώνει, δεν αγαπά την ποίηση, την τέχνη, το θέατρο. Και ο γιος που έφυγε για να κάνει ποίηση και θέατρο.
Ανήκω στη γενιά των θυ τών αλλά ζω στη γειτονιά των θυμάτων- για την ακρίβεια, των υποψηφίων θυμάτων- που καλά κάνουν και ξεσηκώνονται και φωνάζουν. Η υπόθεση της “Φρεναπάτης” γυρίζει γύρω από αυτό το θέμα».
– Η διασκευή σας τι διαφορετικό προσφέρει;
«Η διασκευή μου κάνει τους δύο πατεράδες του έργου δύο μανάδες γιατί νομίζω ότι μπορώ να εκφραστώ καλύτερα έτσι και ότι έτσι μπορεί να εκφραστεί περισσότερος κόσμος. Η εξουσία που είχαν τότε οι πατεράδες έχει σήμερα περάσει στα χέρια των μανάδων. Οι γονείς μπορεί να είναι εξίσου δυνάστες».
– Σας γοητεύουν πάντα τα μεγάλα λογοτεχνικά κείμενα.
«Εχω όμως ανεβάσει και Σέπαρντ, Γουίλιαμς, Πιραντέλο. Προφανώς έχω μια κλίση προς τη λογοτεχνία αλλά ποτέ μου δεν ένιωσα αγκυροβολημένος σε οτιδήποτε γαλλικό. Αλλωστε είναι μία από τις τέσσερις πατρίδες κάποιου που ψάχνει πατρίδα εδώ και μισόν αιώνα…».
– Αίγυπτος,Ελλάδα,Γαλλία,Ιταλία: Είναι μοιρασμένες στα ίσια;
«Ναι, η μνήμη μου τα μοιράζει στα τέσσερα».
– Και από ό,τι φαίνεται,ούτε θα βρείτε ποτέ αυτή τη μία πατρίδα…
«Το ότι “δεν μπορώ” το κάνει ότι “δεν θέλω”. Δεν είναι πάντα ωραίο αυτό. Συχνά είναι εφιάλτης. Θα σας εξομολογηθώ κάτι που δεν έχω πει ποτέ: εδώ και δύο χρόνια, κάθε μέρα, μισή ώρα προτού πέσω να κοιμηθώ, μπαίνω στο Google Εarth και ταξιδεύω στο Κάιρο, στη Ρώμη και στο Παρίσι. Κάνω συνεχείς πτήσεις. Μετά χαλαρώνω και πέφτω για ύπνο. Δεν είναι φοβερό; Σαν παιδί που θέλει να ταξιδέψει σε αυτά τα μέρη». – Τι σημαίνει τελικά «θέατρο μέσα στο θέατρο»;
«Εμένα μου αρέσει να αρχίζει ένα παραμύθι λέγοντας ότι “τώρα θα σας πω ένα παραμύθι της γιαγιάς” παρά να λέμε “μια φορά κι έναν καιρό ήταν…”. Για μένα το κύρος και η σεμνότητα του θεάτρου αυξάνονται από τη στιγμή που μου δηλώνεται ως θέατρο. Προσωπικά δεν ξέρω πού αλλού οφείλεται αυτή η γοητεία του θεάτρου εκτός από τον Ντορτ, τα πρώτα θεατρικά κείμενα και τα οδοφράγματα, σε μια εποχή μάλιστα που ήρωάς μου ήταν ο Ερρίκος Δ΄, ένας ήρωας των οδοφραγμάτων…».
– Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας «εραστή της θεατρικής εικόνας»;
«Αν εραστής είναι ο ερωτευμένος, τότε θα μπορούσα να το δεχθώ. Αν είναι όμως ο μοιχός, ο καταχραστής της συζυγικής κλίνης κάποιου άλλου, τότε… Ξέρετε, το τελευταίο που με απασχολεί πάντως, και ποσοτικά και χρονικά, είναι η θεατρική εικόνα. Θεωρώ τον εαυτό μου ενδεχομένως και εραστή της θεατρικής μουσικής αλλά πάνω απ΄ όλα εραστή του θεατρικού λόγου. Με τον λόγο μιας παράστασης παιδεύομαι ακόμη και δεκαετίες. Δεν ξέρω ποιοι άλλοι συνάδελφοι ανεβάζουν παραστάσεις υπογράφοντας μετάφραση, διασκευή και διδασκαλία του λόγου».
– Οι παραστάσεις σας,ωστόσο,έχουν πάντα κάτι το κινηματογραφικό,ακόμη κι όταν λείπει η οθόνη…
«Ισως έχει παίξει ρόλο το γεγονός ότι από τα φοιτητικά μου γεννοφάσκια σπούδαζα ταυτόχρονα θεατρολογία στο Παρίσι και κινηματογράφο στη Ρώμη. Δεν ήξερα τι από τα δύο να διαλέξω… Συνένοχος σε αυτό πάντως είναι και ο Λευτέρης Παυλόπουλος: ξεκινήσαμε μαζί, παιδιά, και ακόμη και τώρα, όταν ο Λευτέρης φωτίζει μια παράσταση, χρησιμοποιούμε πολύ συχνά ορολογία κινηματογράφου- γκρο πλαν, γενικό, τράβελινγκ».
– Τελικά ποια από τις δύο τέχνες σάς έχει κερδίσει;
«Δεν ξέρω να πω. Αυτό που έχω νιώσει έφηβος βλέποντας την επίκληση στους “Πέρσες” του Κουν ή στους “Ορνιθες” του Κουν έχει γράψει τόσο βαθιά μέσα μου…».
«ΝΑ ΣΑΡΩΘΟΥΝ ΤΑ ΦΡΑΓΜΑΤΑ»
– Στη σύγκρουση γενεών ποια είναι τα προσωπικά σας βιώματα;
«Οι γονείς μου ήταν πάντα μπροστά από την εποχή τους – πολύ ανοιχτά μυαλά,γι΄ αυτό και άργησα να κάνω την επανάστασή μου.Οταν έφυγα το ΄66 για σπουδές στο Παρίσι,οι γονείς μου λόγω χούντας δεν άργησαν να έρθουν εκεί.Οπότε η απόδρασή μου από την Αθήνα δεν είχε πια νόημα. Δεν υπήρξε ποτέ κάποια σύγκρουση…Εγώ φοβόμουν πιο πολύ για τις επιλογές μου. Δεν ήταν εύκολο.
Δυσκολεύει την επανάστασή σου γιατί η επανάσταση θέλει κόντρα».
– Πώς βλέπετε τη στάση των νέων σήμερα;
«Μου είναι κα τανοητή ως ανάγκη για να σαρωθούν τα φράγματα που έχουμε βάλει εμείς.Το πόσο αυτή η σάρωση μπορεί να καταστρέψει και κάποιες αξίες που είναι αναμφισβήτητες είναι μια λεπτή υπόθεση που θέλει μεγάλη κουβέντα.Καταλαβαίνω όμως την ανάγκη τους».
– Ως θεατής της πλατείας Εξαρχείων; «Ναι,αλλά δεν έχει σχέση με της Αθήνας την κατάντια αυτό.Είμαι απογοητευμένος από το πόσο φάουλ είναι ο ευρωπαϊσμός των τελευταίων δεκαετιών.Δεν μου αρέσει αυτή η υπόθεση της Ευρώπης.Στην αρχή την έβλεπα με αισιοδοξία και σκεπτικισμό.Οσο περνάει ο καιρός η αισιοδοξία μειώνεται.Με ενοχλεί πια το δήθεν μιας ευρωπαϊκής συνείδησης,πρώτο θύμα της οποίας είναι η καημένη η Ελλάδα».
– Γιατί το λέτε αυτό; «Γιατί τις ιδιαιτερότητές της δεν τις έλαβε κανείς υπόψη του,κυρίως δε οι ιθύνοντές μας των τελευταίων δεκαετιών.Δεν την κολλάς ανώδυνα στο corpus της Ευρώπης την Ελλάδα.Οσο για εμάς,ναι,είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι,ως θύματα».
«Φρεναπάτη» του Πιερ Κορνέιγ.
Εθνικό ΘέατροΚεντρική Σκηνή. Πρεμιέρα την Τετάρτη 20 Οκτωβρίου, 21.00
