Το Χάρτινο σπίτι ανοίγει με έναν θάνατο: αυτόν της καθηγήτριας της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ Μπλούμα Λέννον (την χτυπάει αυτοκίνητο ενώ ξεφύλλιζε στον δρόμο ένα παλιό αντίτυπο των Ποιημάτων της Εμιλι Ντίκινσον που μόλις είχε αγοράσει). Το άδοξο τέλος της καθηγήτριας δίνει λαβή σκέψεων στην ακαδημαϊκή κοινότητα ότι τα βιβλία είναι επικίνδυνα. Υστερα από λίγες εβδομάδες, τη θέση της στο πανεπιστήμιο αναλαμβάνει ένας από τους βοηθούς της και πρώην εραστής της, που είναι και ο αφηγητής του μυθιστορήματος. Είναι ένας από τους πολλούς εραστές της Λέννον ύστερα από δύο γάμους και ένα σύντομο ρομάντζο με τον Κάρλος Μπράουερ, βιβλιοσυλλέκτη, βιβλιολάτρη, βιβλιοφάγο, έναν μυστηριώδη άνθρωπο ο οποίος είναι το κλειδί της υπόθεσης και ο οποίος, αν και επιδεικτικά απών, είναι ο πρωταγωνιστής του γοητευτικού αυτού βιβλίου.
Το μυστήριο
Ο αφηγητής αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ένα μυστήριο: ποιος έστειλε στην Μπλούμα Λέννον, αφού είχε πεθάνει, ένα στραπατσαρισμένο αντίτυπο της Γραμμής της Σκιάς του Τζόζεφ Κόνραντ, με ψήγματα τσιμέντου; Αναζητώντας τα ίχνη του αποστολέα του βιβλίου ο αφηγητής θα πάει από το Λονδίνο στο Μεξικό και από ‘κεί στην Ουρουγουάη και θα ανακαλύπτει μέσω αφηγήσεων τρίτων τις διάφορες πτυχές της ζωής του Κάρλος Μπράουερ και της μανίας του με τα βιβλία.
Για τον Μπράουερ τα βιβλία είναι οι φίλοι του, το καταφύγιό του, η σκιά του το καλοκαίρι, η προστασία του από τους ανέμους. Τα βιβλία είναι το σπίτι του. Ο Μπράουερ είχε τον δικό του τρόπο να οργανώνει τη βιβλιοθήκη του. Επειδή δε δεν έβαζε ποτέ στο ίδιο ράφι δύο μαλωμένους συγγραφείς, δεν τολμούσε να βάλει Μπόρχες δίπλα σε Λόρκα και ποτέ δεν θα τοποθετούσε έναν Μάρτιν Εϊμις δίπλα σε έναν Τζούλιαν Μπαρνς, ούτε θα έβαζε τον Μάριο Βάργκας Λιόσα κοντά στον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Οταν δε διάβαζε ένα βιβλίο, δημιουργούσε την κατάλληλη ατμόσφαιρα με την ανάλογη μουσική υπόκρουση και τον φωτισμό, συνήθως από κεριά και σκιές, γιατί «Αν ξεπεράσετε ορισμένα ντεσιμπέλ, η μουσική σκοτώνει τη φωνή του κειμένου, ενώ ένα καλό κοντσέρτο που συνοδεύει μια κακή πρόζα μπορεί να την κάνει να φανεί πολύ καλύτερη απ’ όσο είναι».
Το Χάρτινο σπίτι είναι ένα μυθιστόρημα για το βιβλίο. Και ειδικότερα, είναι η ιστορία του Κάρλος Μπράουερ, ενός Συβαρίτη των βιβλίων, και της βιβλιοθήκης του από 20.000 τόμους, που αποτελείται από βιβλία που δεν διαβάστηκαν, βιβλία που διαβάστηκαν πολλές φορές, βιβλία εξόριστα σε ψηλά ράφια, βιβλία ανέγγιχτα, βιβλία ξεχασμένα. Τέλος, οδηγημένος από την τρέλα, αφού είδε τα μισά βιβλία του να γίνονται παρανάλωμα του πυρός έπειτα από μια πυρκαϊά, ο Κάρλος Μπράουερ χρησιμοποιεί όσες χιλιάδες βιβλία τού απέμειναν ως τούβλα για να χτίσει ένα χάρτινο σπίτι σε μια μακρινή ακτή της Νότιας Αμερικής. Ενα από αυτά τα βιβλία-τούβλα είναι και η Γραμμή της Σκιάς που έλαβε μετά τον θάνατό της η Μπλούμα Λέννον. Η μετάφραση της Λένας Φραγκοπούλου είναι πολύ καλή, με δυο-τρεις επιφυλάξεις ως προς την επιλογή λέξεων – για παράδειγμα, αντί το «μποσικάρει», που βγάζει μάτι, θα ήταν προτιμότερο το «χαλαρώσει» ή «λασκάρει».
Το Χάρτινο σπίτι είναι ένα εκπληκτικό βιβλίο για την αγάπη και την αφοσίωση στο βιβλίο, αλλά και για το μυστήριο του κόσμου της ανάγνωσης, τους μανιώδεις βιβλιοσυλλέκτες και τους βιβλιόφιλους. Είναι ένα βιβλίο ακαταμάχητης φαντασίας που ανεβάζει ψηλά τις μετοχές της καλής λογοτεχνίας.
Ο κ. Ντίνος Σιώτης είναι εκδότης του περιοδικού «(δέ)κατα». Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορεί η ποιητική του συλλογή «Η αυτοβιογραφία ενός στόχου».
