Οποιος έχει συνδέσει την τύχη των επενδύσεών του με τη χρηματιστηριακή αγορά είναι πολύ συχνά αναγκασμένος να αντιμετωπίζει τις διακυμάνσεις και τα σκαμπανεβάσματα. Η πρόσφατη και παλαιότερη χρηματιστηριακή ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιες περιπτώσεις. Εχει ωστόσο αποδειχθεί ότι υπάρχουν χρηματιστηριακές αξίες που αντέχουν στον χρόνο και όχι μόνο δεν έχουν προδώσει αυτούς που τις εμπιστεύθηκαν αλλά απέδωσαν ως επένδυση, σε μακροχρόνια βάση, πολύ καλύτερα από άλλες εναλλακτικές τοποθετήσεις.
Οταν το χρηματιστήριο ανεβαίνει, όλα έχουν καλώς. Ωστόσο υπάρχουν και περίοδοι μικρών ή μεγαλύτερων πτώσεων. Σε αυτή την περίπτωση, από το να πανικοβληθεί κάποιος ή να αναθεωρήσει αμέσως τις επενδυτικές αρχές του το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να ιεραρχήσει και, ακόμη καλύτερα, να καταγράψει ορισμένες βασικές αρχές ώστε να ανατρέχει σε αυτές όταν έρχονται δύσκολες στιγμές. Ιδού λοιπόν κάποιες από αυτές τις βασικές αρχές στις οποίες έχει καταλήξει η ελληνική και ξένη χρηματιστηριακή εμπειρία και τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς ως αρχή για να καταρτίσει τον δικό του προσωπικό κώδικα επενδυτικής συμπεριφοράς:
1. Οι επενδυτές που πανικοβάλλονται είναι οι χειρότεροι εχθροί του εαυτού τους.
2. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια την πορεία της αγοράς.
3. Μην ακούτε φήμες για τις μετοχές, διότι κατά κανόνα είναι σκόπιμες και ψευδείς.
4. Είναι δύσκολο να επιτύχει κανείς αποδόσεις ίδιες ή μεγαλύτερες με αυτές του δείκτη τιμών του χρηματιστηρίου.
5. Οι μετοχές μπορεί να είναι είναι μια από τις πρώτες επιλογές των μακροπρόθεσμων επενδυτών.
6. Κάθε είδους επένδυση έχει και κάποιο κόστος φορολογικής ή άλλης μορφής, το οποίο δεν είναι αμελητέο και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
7. Το πέρασμα του χρόνου συνήθως γιατρεύει τα πρόσκαιρα επενδυτικά τραύματα.
8. Προσπαθήστε να έχετε στο χαρτοφυλάκιό σας ένα μείγμα από τοποθετήσεις (μετοχές, τίτλους σταθερής απόδοσης κ.ά) και σε τακτά διαστήματα να αναθεωρείτε το χαρτοφυλάκιό σας επανερχόμενοι στους αρχικούς στόχους σας.
9. Αν συνηθίσετε να τοποθετείτε στην αγορά ένα μικρό κεφάλαιο σε τακτά χρονικά διαστήματα, θα είστε περισσότερο συγκρατημένος επενδυτής και θα αποφύγετε τις μεγάλες τοποθετήσεις όταν η αγορά βρίσκεται στην κορυφή της.
10. Οσοι επενδύουν σε μετοχές θα πρέπει να διαλέγουν τοποθετήσεις από διάφορους κλάδους που θα κινηθούν με διαφορετικό τρόπο σε μεταβολές του οικονομικού περιβάλλοντος.
11. Αν θέλετε να περιορίσετε τον επενδυτικό κίνδυνο του χαρτοφυλακίου σας, προσθέστε ένα μεγαλύτερο ποσοστό από τοποθετήσεις σταθερής απόδοσης.
12. Φροντίστε να διατηρείτε τακτικά στοιχεία για τις επενδύσεις σας, όπως πόσα χρήματα έχετε τοποθετήσει, τι κόστος έχουν οι επενδύσεις σας, τι αποδόσεις σημειώνονται και πώς μοιράζονται τα χρήματά σας σε διαφορετικές μορφές επένδυσης.
13. Φροντίστε να επενδύσετε έχοντας προκαθορίσει το χρονικό διάστημα το οποίο θα αφορά η τοποθέτησή σας και τον επενδυτικό κίνδυνο που είστε διατεθειμένοι να αναλάβετε.
14. Αν εστιάσετε το ενδιαφέρον σας στη συνολική απόδοση του χαρτοφυλακίου σας και όχι στις μεταβολές των επιμέρους τοποθετήσεων, θα είναι πολύ πιο εύκολο να παραμείνετε ψύχραιμοι στις απότομες μεταβολές της αγοράς.
15. Αν έχετε προσδιορίσει τι περιμένετε από την επένδυσή σας σε ό,τι αφορά τη μακροχρόνια απόδοσή της και τον επενδυτικό κίνδυνο που έχετε αναλάβει, είναι πολύ πιθανόν να αποφύγετε ζημιές και να πανικοβληθείτε λιγότερο σε μια απότομη πτώση της αγοράς.
Επενδυτικά σφάλματα
Κανένας δεν μπορεί να καυχηθεί ότι έχει αποφύγει να κάνει λάθη στις επενδυτικές επιλογές του. Ορισμένα από αυτά φαίνεται όμως να επαναλαμβάνονται με μεγαλύτερη συχνότητα από άλλα. Η εμπειρία, ελληνική και ξένη, έχει εντοπίσει τα συχνότερα λάθη που κάνει ένας επενδυτής, ιδιαίτερα αν αυτός δεν είναι έμπειρος στη διαχείριση επενδύσεων. Τα «επενδυτικά σφάλματα» που ενδέχεται να κάνετε είναι:
* Να μην ακολουθείτε μια συγκεκριμένη τακτική όταν «κτίζετε» ένα χαρτοφυλάκιο.
* Να μην ερευνάτε εξαντλητικά μια μετοχή προτού την αγοράσετε.
* Να πιστεύετε ότι μπορείτε να εντοπίσετε με ακρίβεια τα χρονικά σημεία κατά τα οποία θα σημειώσει τις υψηλότερες ή χαμηλότερες τιμές.
* Να ρευστοποιείτε πολύ γρήγορα τα κέρδη σας.
* Να μη «γράφετε» γρήγορα τις ζημιές σας.
* Να αγοράζετε εκείνα τα επενδυτικά προϊόντα, οποιουδήποτε είδους, που είχαν τις πιο «θερμές» αποδόσεις την προηγούμενη χρονιά.
Μακριά από τις «πονηρές» συμβουλές
ΕΙΝΑΙ βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια του προβληματισμού σας σχετικά με το είδος των επενδυτικών επιλογών που θα υιοθετήσετε, θα συναντήσετε πολλούς οι οποίοι θα είναι πρόθυμοι να σας «πουλήσουν» ή να σας χαρίσουν μια επενδυτική συμβουλή. Το πιο πιθανό είναι ότι η πλειονότητα αυτών των ανθρώπων δεν θα έχει καμία ουσιαστική σχέση με το επάγγελμα του συμβούλου, αλλά θα είναι πάροχοι συμβουλών είτε γιατί θα έχουν προσωπικό συμφέρον είτε γιατί αυτό είναι το… χόμπι τους.
Πρέπει λοιπόν να προσπαθήσετε να ανακαλύψετε πώς θα αξιολογείτε τις προθέσεις αυτών που παρέχουν τις συμβουλές. Αν η συμβουλή που σας πωλείται ή σας προσφέρεται ήταν το μαγικό εισιτήριο για βέβαιο πλουτισμό, το πρόσωπο που σας την παρέχει προφανώς δεν θα τη διέθετε σ’ εσάς, αλλά θα ήταν απασχολημένο με το να την εφαρμόζει και να κερδίζει τεράστια ποσά. Αν λοιπόν κάποιος σας δίνει μια συμβουλή, η οποία υπόσχεται αποδόσεις της τάξεως του 10% – 20% τον μήνα, που θα σας πολλαπλασιάζει τα χρήματα κάθε χρόνο, είναι προφανές ότι δεν θα πρέπει να ενθουσιαστείτε, αλλά να προβληματιστείτε. Οποιοσδήποτε γνώριζε την «υπέρτατη επενδυτική αλήθεια» δεν θα ησχολείτο με το να προσπαθεί να σας την πουλήσει ή να σας τη «χαρίσει». Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να προσφεύγετε στις συμβουλές των ειδικών. Απλώς φροντίστε να πιάνουν τόπο τα χρήματα που δίνετε, διασφαλίζοντας ότι αυτός που παρέχει τις συμβουλές έχει σαφή γνώση των προσωπικών σας αναγκών και απαιτήσεων.
Πέρα από αυτό, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση συμβουλών και κάποιους άλλους βασικούς κανόνες, που έχουν αναδειχθεί από την ελληνική και τη διεθνή εμπειρία:
* Αγνοήστε αυτούς που είναι πρόθυμοι να σας προσφέρουν, χωρίς πολλή συζήτηση, την επενδυτική «ευκαιρία» της ζωής σας. Συνήθως υπερβάλλουν ή έχουν κακή πρόθεση. Ακόμη και αν είναι καλοπροαίρετοι, σίγουρα στερούνται σοβαρής προσέγγισης, αφού η παροχή σοβαρής επενδυτικής συμβουλής προϋποθέτει ανάλυση των προσωπικών επενδυτικών αναγκών αυτού που θέλει να επενδύσει, οι οποίες έχουν να κάνουν με την οικονομική κατάστασή του, τους στόχους του, τον επενδυτικό κίνδυνο που θέλει να αναλάβει, καθώς και άλλες παραμέτρους, που πρέπει να συνυπολογιστούν προτού ληφθεί μια επενδυτική απόφαση.
* Μην επενδύετε σε ό,τι δεν κατανοείτε απολύτως. Κατά καιρούς έχουν γίνει λιγότερο ή περισσότερο γνωστές ιστορίες για περιουσίες που χάθηκαν, γιατί οι επενδυτές δεν γνώριζαν τους μηχανισμούς και τα επενδυτικά ρίσκα που αναλάμβαναν.
* Αν μια επενδυτική πρόταση ακούγεται τόσο καλή ώστε να μην είναι αληθινή, μάλλον δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Οπως είναι γνωστό, οι διάφορες μορφές επενδύσεων ανταγωνίζονται η μια την άλλη. Αν μια συγκεκριμένη επενδυτική πρόταση υπόσχεται πολύ καλύτερες αποδόσεις από τις άλλες μορφές τοποθετήσεων, η εμπειρία έχει δείξει ότι θα εμπεριέχει κρυμμένους επενδυτικούς κινδύνους ή ότι θα υπάρχουν παρανοήσεις που χρήζουν διευκρινίσεων.
* Μη βιάζεστε όταν κάνετε τις επιλογές σας. Αν κάποιος σας προτείνει μια μορφή επένδυσης που προϋποθέτει ότι πρέπει να βιαστείτε, κρατήστε καλύτερα τις επιφυλάξεις σας.
Το ρίσκο και τα κέρδη
Προτού αποφασίσετε ότι η χρηματιστηριακή αγορά προσφέρεται για να τοποθετήσετε τις αποταμιεύσεις σας, θα πρέπει να σκεφθείτε λίγο αν σας «πηγαίνει» ο συγκεκριμένος τρόπος επένδυσης των χρημάτων σας. Η επένδυση στο χρηματιστήριο έχει ρίσκο ίσως το μεγαλύτερο από κάθε άλλη μορφή τοποθέτησης. Μπορεί όμως να αποδειχθεί και η πλέον προσοδοφόρα. Θα πρέπει να συνηθίσετε λοιπόν αυτή την ιδέα. Σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο για την ψυχική υγεία σας να μην μπορείτε να κλείσετε μάτι το βράδυ ή να καρδιοχτυπάτε όταν ακούτε ότι η αγορά σε μια συνεδρίασή της έχασε μερικές μονάδες. Αν λοιπόν είστε από εκείνους που δεν θέλουν να ριψοκινδυνεύουν ποτέ, αν δεν σας συγκινεί, έστω και λίγο, το αναπάντεχο δυσάρεστο ή ευχάριστο , κρατήστε τις αποστάσεις σας. Πέραν όλων των άλλων, έχετε περισσότερες πιθανότητες να βγείτε χαμένοι αν παίρνετε τις αποφάσεις που αφορούν τις κινήσεις σας στην αγορά με νευρικότητα και όχι με ψύχραιμη εκτίμηση των δεδομένων.
Πόσα κεφάλαια μπορώ να επενδύσω;
Εφ’ όσον έχετε πάρει την απόφαση να κάνετε το μεγάλο άλμα και να ξεκινήσετε έναν καινούργιο τρόπο διάθεσης και διαχείρισης των αποταμιεύσεών σας, είναι απαραίτητο να κάνετε διάφορα βήματα προετοιμασίας που θα σας οδηγήσουν προς τη χρηματιστηριακή αγορά. Πρώτα πρώτα πρέπει να καθορίσετε το ποσό που θα επενδύσετε σε μετοχές. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι ακόμη και οι πλέον φανατικοί και έμπειροι της χρηματιστηριακής αγοράς δεν τοποθετούν όλα τα διαθέσιμα κεφάλαιά τους στην αγορά, αλλά διατηρούν ένα μέρος σε απλές καταθέσεις ή σε τίτλους σταθερού εισοδήματος, δεν υπάρχει λόγος εσείς να πράξετε διαφορετικά και να εξαντλήσετε τους λογαριασμούς καταθέσεών σας ή τα κάθε είδους διαθέσιμά σας. Φροντίστε να διατηρήσετε ένα μέρος των κεφαλαίων σας σε μετρητά ώστε να αντιμετωπίζετε κατά περίπτωση τις ανάγκες σας σε αγοραπωλησίες μετοχών αλλά και άλλες τρέχουσες ανάγκες σας. Σε ό,τι αφορά το ύψος των κεφαλαίων που θα τοποθετήσετε, δεν υπάρχει πρακτικά όριο κάτω από το οποίο απαγορεύεται να επενδύσετε. Για να αξίζει όμως τον κόπο που απαιτεί η τοποθέτηση χρημάτων στο χρηματιστήριο σε ενημέρωση, τακτική παρακολούθηση των μετοχών κλπ. θα πρέπει να ξέρετε ότι ένα ποσό της τάξεως των 500.000 δρχ. είναι πολύ μικρό, ενώ ακόμη και πάνω από το 1 εκατ. δρχ. τα κεφάλαιά σας είναι λίγα. Θα πρέπει να υπολογίζετε ότι τα αρχικά κεφάλαια που θα επενδύσετε θα βρίσκονται κοντά στο ύψος των 4-5 εκατ. δραχμών. Μετά την απόφαση για το ύψος των κεφαλαίων έχετε να αντιμετωπίσετε δύο ακόμη θέματα: την επιλογή χρηματιστή και το σημαντικότερο! την επιλογή των μετοχών που θα αγοράσετε.
