«Το δικαίωμα στην εργασία δεν είναι δευτερεύον» λέει σε συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Καρίμ Λαχιντζί, πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH), μιας ΜΚΟ με έδρα το Παρίσι και παρουσία σε 178 κράτη. Δικηγόρος, γεννημένος στην Τεχεράνη πριν από 74 χρόνια, ασχολήθηκε με τα ανθρώπινα δικαιώματα από την εποχή του σάχη. Μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, του προτάθηκε το υπουργείο Δικαιοσύνης, «αλλά δεν δέχθηκα διότι ήμουν επικεφαλής οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνέχισα επί δύο χρόνια τις δραστηριότητές μου, αλλά από τα μέσα του 1981 η κατάσταση στο Ιράν επιδεινώθηκε. Πληροφορήθηκα ότι το καθεστώς ετοίμαζε ογκώδη φάκελο για μένα και εγκατέλειψα το σπίτι μου, το οποίο κατασχέθηκε, όπως και η περιουσία μου. Εγκατέλειψα το Ιράν επειδή εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης εναντίον μου και το 1982 έφθασα στη Γαλλία», όπου ζει ως σήμερα.
«Το Βήμα» συνάντησε τον κ. Λαχιντζί στην Αθήνα, την οποία επισκέφθηκε για να παρουσιάσει την έκθεση «Υποβαθμίζοντας τα δικαιώματα –Το κόστος της λιτότητας στην Ελλάδα» σε συνεργασία με την Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι καθολικά ή εξαρτώνται από την εποχή και τις συνθήκες;
«Στη FIDH πιστεύουμε σε δύο ουσιαστικές αρχές: στην καθολικότητα και στο αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόκειται για δικαιώματα ατομικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά. Στην Ελλάδα εξετάσαμε πώς επηρέασε η λιτότητα τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Σε κάθε χώρα, ανάλογα με την κατάσταση, επιλέγουμε πού θα επικεντρωθούμε».
Καταπατώνται τα δικαιώματα, λ.χ., μιας μουσουλμάνας που επιθυμεί να υποστεί γυναικεία περιτομή επειδή έτσι της υπαγορεύουν η θρησκεία και η κουλτούρα της;
«Η έννοια της «πολιτισμικής σχετικότητας» λανσαρίστηκε πριν από μόλις μία εικοσαετία, στη διάρκεια της 2ης Παγκόσμιας Διάσκεψης στη Βιέννη, στην οποία ήμουν παρών. Οι ορκισμένοι εχθροί της καθολικότητας όπως η Κίνα, το Ιράν, η Συρία, η Λιβύη, το Πακιστάν κ.ά. εισήγαγαν αυτόν τον όρο προκειμένου να δικαιολογήσουν ορισμένες διακρίσεις ή ανισότητες. Στον μουσουλμανικό νόμο, τη σαρία, η γυναίκα δεν έχει ίσα δικαιώματα με τον άντρα. Το ίδιο το Κοράνι αναφέρει ότι μια κόρη κληρονομεί από τους γονείς της τα μισά από όσα ένας γιος. Αλλά σήμερα δεν βρισκόμαστε στην εποχή του Κορανίου, πριν από 14 αιώνες. Στον σημερινό κόσμο η ισότητα σχετίζεται με την αξιοπρέπεια του ατόμου. Μουσουλμάνα ή μη, μια γυναίκα είναι ανθρώπινο ον και πρέπει να γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματά της. Για τη FIDH μια γυναίκα με γυναικεία περιτομή έχει υποστεί βασανισμό».
Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να σεβόμαστε την κουλτούρα του άλλου και ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν πρέπει να εξετάζονται υπό το πρίσμα της Δύσης;
«Τι συνιστά κουλτούρα; Για μας η ανισότητα δεν αποτελεί μέρος μιας κουλτούρας. Είναι ίσως μια παράδοση, αλλά μια άσχημη παράδοση μιας πατριαρχικής κοινωνίας όπου οι γυναίκες θεωρούνταν απλώς υπηρέτριες του αρχηγού της οικογένειας ή της φυλής και όχι άτομα με ίσα δικαιώματα. Ο κόσμος αυτός έχει παρέλθει. Σήμερα, με το πρόσχημα της κουλτούρας ή της θρησκείας, δεν πρέπει να εμποδίζουμε τις γυναίκες ή οποιονδήποτε άλλον να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα».
Ποιο ανθρώπινο δικαίωμα κινδυνεύει περισσότερο στην Ελλάδα της λιτότητας;
«Το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα σε ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης και το δικαίωμα στην υγεία. Μερικοί νομίζουν ότι τα κοινωνικοοικονομικά δικαιώματα είναι δευτερεύοντα. Αλλά το δικαίωμα στην υγεία σχετίζεται άμεσα με την αξιοπρέπεια του ατόμου. Το δικαίωμα στην εργασία το ίδιο, διότι παρέχει τα μέσα να ζει κάποιος όπως αντιστοιχεί στην προσωπικότητά του.
Οταν η κοινωνικοοικονομική κατάσταση δεν είναι καλή, κινδυνεύουν ακόμη και τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Γι’ αυτό τονίζω το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αύξηση της αποχής στις εκλογές έχει άμεσες επιπτώσεις στα πολιτικά δικαιώματα, παρ’ όλο που οφείλεται στην κακή διακυβέρνηση. Η εθνική εκπροσώπηση δεν είναι πλέον πραγματικά εθνική εκπροσώπηση, δεδομένου ότι το 60% δεν κάνει χρήση του πολιτικού του δικαιώματος. Τα δικαιώματα συνδέονται. Ισχύει το φαινόμενο ντόμινο».
Τι σημαίνει για τα ανθρώπινα δικαιώματα η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη;
«Η Ευρώπη διανύει περίοδο κρίσης, όχι μόνο οικονομικής αλλά κοινωνικοπολιτικοοικονομικής. Ενας από τους λόγους είναι η αποτυχία των κομμάτων εξουσίας. Αλλά η Ευρώπη μεταλλάσσεται καθημερινά, σήμερα προς το χειρότερο λόγω της έλευσης της ρητορικής του μίσους, του αποκλεισμού, της αναζήτησης αποδιοπομπαίων τράγων –ο ξένος, ο μουσουλμάνος, ο ομοφυλόφιλος, ο περιθωριακός. Πρόκειται για οπισθοδρόμηση.
Δυστυχώς ανάμεσα στις επικρίσεις μου για τα μέσα ενημέρωσης είναι η απουσία δημόσιας συζήτησης. Εδώ και μερικές δεκαετίες δεν υπάρχει δημόσιος διάλογος παρά μόνο τηλεπαιχνίδια. Ρόλος της κυβέρνησης δεν είναι να μας δώσει μια ιδεολογία αλλά να ανοίξει δημόσιες συζητήσεις, δημοκρατικές και χωρίς πάθος, διότι το πάθος οδηγεί δυστυχώς σε άσχημες λύσεις. Η σημερινή Ευρώπη έχει χάσει τα σημεία αναφοράς της και ως εκ τούτου διανύει μια περίοδο πολύ επικίνδυνη. Ας ελπίσουμε ότι με τη βοήθεια των δημοκρατικών ανθρώπων, των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μέσων ενημέρωσης θα την ξεπεράσει».
Πώς μπορούμε να λύσουμε το ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης βρίσκοντας μια ισορροπία ανάμεσα στον σεβασμό των δικαιωμάτων των ανθρώπων αυτών και στον έλεγχο των εισροών που μπορεί να φιλοξενήσει μια κοινωνία;
«Η Ευρώπη έχει ανάγκη τους μετανάστες; Εχει ανάγκη από εργατικά χέρια; Οι οικονομολόγοι απαντούν «Ναι» διότι οι Ευρωπαίοι είναι γηραιοί. Αλλά εμείς χτίζουμε τείχη γύρω από την Ευρώπη –στην Ελλάδα, στη Βουλγαρία, στην Ισπανία. Είναι τείχη αποκλεισμού και μίσους και όχι λύσης. Πρέπει να πραγματοποιηθεί μια δημόσια συζήτηση και να αποφασιστεί μια ευρωπαϊκή πολιτική. Οσο για τους πρόσφυγες, λ.χ. από τη Συρία, έχουμε υποχρέωση να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Η Ευρώπη πουλάει όπλα και εξελιγμένα αγαθά σε δικτατορικά καθεστώτα και αυτό την καθιστά υπεύθυνη απέναντι στους λαούς τους. Πρέπει τουλάχιστον να παρέχει άσυλο σε ένα μέρος των θυμάτων τους».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
