Hubble

Μια εκπληκτική φωτογραφία ενός αστρικού σμήνους προσέφερε στους επιστήμονες το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Φωτογράφισε το σφαιρωτό αστρικό σμήνος Messier 5 (η Μ5) στο οποίο υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες λαμπρά άστρα, ορισμένα εκ των οποίων γεννήθηκαν λίγο μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.

Αν και τα γενέθλια του Hubble είναι στις 24 Απριλίου (τότε εκτοξεύτηκε το 1990 ο πατριάρχης των διαστημικών τηλεσκοπίων) η NASA έδωσε τώρα στη δημοσιότητα την καθιερωμένη «εορταστική» εικόνα με την οποία κάθε χρόνο μας θυμίζει την παρουσία και τεράστια συμβολή του τηλεσκοπίου στην διαστημική εξερεύνηση. Φέτος η NASA επέλεξε μια καταπληκτική εικόνα που τράβηξε το Hubble το 2001. Πρόκειται για το Νεφέλωμα της Κεφαλής του Πιθήκου. Γνωστό και ως NGC 2174, το νέφος των αερίων και της σκόνης βρίσκεται σε απόσταση 6.400 ετών φωτός από τον αστερισμό του Ωρίωνα.

Ερευνητές, χρησιμοποιώντας επίγεια τηλεσκόπια, εντόπισαν πέρυσι μια ομάδα διαστημικών βράχων, λουσμένων στο ηλιακό φως, να κινούνται «παρέα» στη μεγάλη ζώνη αστεροειδών που βρίσκεται ανάμεσα στον Αρη και τον Δία. Η περιέργειά τους αυξήθηκε και έτσι έσπευσαν να στρέψουν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble προς το σημείο όπου κινούνταν οι βράχοι. Το Hubble παρατήρησε και φωτογράφησε αυτή την... παρέα μέσα στους μήνες που ακολούθησαν. Οι ερευνητές, αναλύοντας τα δεδομένα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτό που παρακολούθησαν ήταν η διάλυση ενός μεγάλου αστεροειδή. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται παρατήρηση του φαινομένου ενώ αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ενα ακόμη εντυπωσιακό βίντεο έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Το βίντεο τιτλοφορείται «Ο Χορός του Σέλαος του Κρόνου» και παρουσιάζει το σέλας στο βόρειο πόλο του Κρόνου. Το σέλας στον Κρόνο είναι ιδιαίτερα λαμπερό και πολύ μεγάλου εύρους. Τα χαρακτηριστικά του έχουν οδηγήσει τους επιστήμονες να το χαρακτηρίσουν ως το πιο ιδιαίτερο σέλας στο ηλιακό μας σύστημα.

Ερευνητές του Ινστιτούτου Αστροφυσικής των Καναρίων Νήσων εντόπισαν ένα πανάρχαιο γαλαξία. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο γαλαξίας αυτός δημιουργήθηκε περίπου 650 εκ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος και είναι ένας από τους πρώτους που εμφανίστηκε σε αυτό. Η ανακάλυψη προσφέρει νέα δεδομένα για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Ο Πολικός Αστέρας, το αστέρι που χρησιμοποιούν εδώ και αιώνες οι ναυτικοί για να προσανατολίζονται, εμφανίζει τις δύο τελευταίες δεκαετίες μείωση στη φωτεινότητα του. Ομάδα ερευνητών υποστηρίζει ωστόσο ότι η φωτεινότητα του άστρου αυξάνεται με εκπληκτικό (αλλά και μυστηριώδη) ρυθμό.

Εικόνες και δεδομένα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble φωτίζουν τις κοσμικές διεργασίες που μετασχηματίζουν γαλαξίες και τους μετατρέπουν από σπειροειδείς σε ελλειπτικούς. Κατά τη διαδικασία αυτή οι γαλαξίες αποκτούν ένα σχήμα που θυμίζει πολύ αυτό της… μέδουσας.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα εικόνα που τράβηξε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από δύο κβάζαρ που βρίσκονται κυριολεκτικά στην… αρχή του Κόσμου. Σύμφωνα με τους αστρονόμους τα δύο λαμπρά αντικείμενα γεννήθηκαν αμέσως μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε μια σειρά από εικόνες του Μ83 και οι τεχνικοί της NASA δημιούργησαν ένα «μωσαικό» του γαλαξία το οποίο αναμένεται να βοηθήσει τους επιστήμονες στην καλύτερη μελέτη του. Στην νέα εικόνα που δημιουργήθηκε διακρίνονται καθαρά χιλιάδες αστρικά σμήνη, εκατοντάδες χιλιάδες μεμονωμένα άστρα και πολλά σουπερνόβα.

Ομάδα Αμερικανών αστρονόμων στόχευσε τις κάμερες ορατού και υπέρυθρου φωτός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble στα βάθη του Σύμπαντος και μετά από επίμονη παρατήρηση αποκαλύφθηκαν και φωτογραφήθηκαν περίπου 3 χιλιάδες άγνωστοι μέχρι σήμερα γαλαξίες. Ορισμένοι εξ αυτών σχηματίστηκαν λίγο μετά την Μεγάλη Εκρηξη. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος.

H πρώτη σημαντική επιστημονική είδηση για το 2014 μας έρχεται από το... Διάστημα. Δύο ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες μελέτησαν επί μήνες δύο εξωηλιακούς πλανήτες και έκαναν ενδιαφέρουσες ατμοσφαιρικές παρατηρήσεις. Οι δύο ομάδες δημοσίευσαν ταυτόχρονα στην επιθεώρηση «Nature» τις ανακαλύψεις τους οι οποίες λογίζονται από την επιστημονική κοινότητα ως το… πρώτο μετεωρολογικό δελτίο που έχει υπάρξει για πλανήτες που βρίσκονται μακριά από το ηλιακό μας σύστημα. Η γνώση μετεωρολογικών δεδομένων είναι κρίσιμος παράγοντας για τον εντοπισμό κατοικήσιμων πλανητών.

Μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα από το Σύμπαν προσέθεσε στον μακρύ του κατάλογο το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το τηλεσκόπιο φωτογράφισε τον γαλαξία ESO 373-8 που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 25 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς. Ο ESO 373-8 ανήκει στο γαλαξιακό σμήνος NGC 2997 και εξαιτίας του σχήματος του έχει λάβει τον χαρακτηρισμό «τηγανίτα» από τους ειδικούς. Δεν είναι ο μόνος γαλαξίας… τηγανίτα στο Σύμπαν αφού διάφορα φαινόμενα και κυρίως η στροφορμή «υποχρεώνουν» ορισμένους γαλαξίες που ξεκινούν ως γιγάντιες μπάλες περιστρεφόμενων αερίων να μετατρέπονται σε λεπτούς κοσμικούς δίσκους.

Βλέποντάς το κάποιος θα έλεγε με ευκολία ότι πρόκειται για το άστρο που οδήγησε τους τρεις μάγους στη Βηθλεέμ. Πρόκειται για το RS Puppis που βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη το οποίο φωτογράφισε σε όλη του την μεγαλειότητα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. To RS Puppis είναι 200 φορές πιο μεγάλο από τον Ηλιο και 15 χιλιάδες φορές πιο λαμπρό!

Η Ευρώπη, το παγωμένο φεγγάρι του Δία, που θεωρείται από τις κύριες υποψήφιες «κατοικίες» εξωγήινης ζωής στο Ηλιακό Σύστημα, «φτύνει» νερό στο Διάστημα. Εικόνες που έλαβε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble δείχνουν περίσσεια υδρογόνου και οξυγόνου στο νότιο ημισφαίριο του φεγγαριού, σύμφωνα με δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science». Αν επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για στήλες νερού, αυξάνονται οι ελπίδες για μελέτη των υπόγειων ωκεανών της Ευρώπης από την… επιφάνεια του φεγγαριού. Ετσι μελλοντικές αποστολές θα μπορούν να αναζητήσουν ίχνη ζωής.

Μια ακόμη σημαντική ανακάλυψη προσέθεσε στο ενεργητικό του το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Εντόπισε την παρουσία νερού σε πέντε πλανήτες που βρίσκονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Εχουν εντοπιστεί στο πρόσφατο παρελθόν εξωπλανήτες που στην ατμόσφαιρα τους υπάρχει νερό αλλά είναι η πρώτη φορά που γίνεται «ομαδικός» εντοπισμός νερού σε πλανήτες. Η ανακάλυψη έγινε μάλιστα με μια μέθοδο που μπορεί σύντομα να οδηγήσει στην ανακάλυψη πλανητών με συνθήκες φιλόξενες για την παρουσία της ζωής.

Η κωδική του ονομασία είναι NGC 4921 και είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας που βρίσκεται σε απόσταση 310 εκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς. Οι επιστήμονες τον έχουν ονομάσει «αναιμικό γαλαξία» επειδή έχει μικρή παραγωγή άστρων και η φωτεινότητα του είναι χαμηλή. Νέες παρατηρήσεις του αναιμικού γαλαξία με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να εκτιμήσουν εκ νέου τη θέση του στο Σύμπαν και να επανεκτιμήσουν τους υπολογισμούς τους για τη διαστολή του Σύμπαντος.

Δημιουργήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με τον γαλαξία μας και ήταν από τα πρώτα που έλαμψαν σε αυτόν φωτίζοντας τον στο Σύμπαν. Πρόκειται για το σφαιρωτό αστρικό σμήνος Messier 15 που έχει ηλικία 12 δισ. έτη. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έστρεψε τον φακό του εκεί και κατέγραψε νέες εικόνες που δείχνουν το σμήνος αυτό να εξακολουθεί να λάμπει και να φωτίζει τον Γαλαξία. Στο σμήνος αυτό υπάρχει μια «παράξενη» μελανή οπή και οι νέες εικόνες αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για αυτές.

Ομάδα αστρονόμων μελέτησε εικόνες που έχει καταγράψει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από εκατοντάδες γαλαξίες και διαπίστωσε την εξέλιξη που είχαν σε βάθος χρόνου 11 δισ. ετών φωτός. Με βάση τα δεδομένα της μελέτης τους, οι αστρονόμοι προχώρησαν σε εκτιμήσεις για την εικόνα του γαλαξία μας στο μακρινό παρελθόν.

Μια ακόμη εντυπωσιακή αλλά και επιστημονικά σημαντική εικόνα κατέγραψε ο φακός του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Το τηλεσκόπιο έστρεψε το «βλέμμα» του στον γαλαξία NGC 6984 που βρίσκεται σε απόσταση 180 εκ. ετών φωτός από εμάς. Ενα άστρο του γαλαξία αυτοκαταστράφηκε και το Hubble το εντόπισε και το φωτογράφισε. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα την καταπληκτική εικόνα.

Ο πιο μακρινός γαλαξίας που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα εντοπίσθηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Ο zb_GND_5296, όπως είναι το διόλου εντυπωισακό όνομά του, βρίσκεται 13 και πλέον δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη και υπολογίζεται ότι είχε ήδη γεννηθεί όταν το Σύμπαν ήταν μόλις 700 εκατομμυρίων ετών. Η ανακάλυψη θεωρείται ότι θα βοηθήσει τους αστρονόμους να ρίξουν φως σε μια «στιγμή» του κόσμου μας που ακολούθησε αμέσως μετά τη Μεγάλη Εκρηξη.