Συρρίκνωση των πανεπιστημίων της χώρας, κλείσιμο τμημάτων και συγχωνεύσεις ιδρυμάτων περιλαμβάνει η άτυπη «Αθηνά Νο 2», που δεν θα εφαρμοστεί τον επόμενο χρόνο με πολιτική απόφαση, αλλά ως συνέπεια όλων των αποφάσεων που έχουν ληφθεί ήδη. «Πάμε σε νέο γύρο συγχωνεύσεων τμημάτων των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ» ομολογεί με ειλικρίνεια ανώτατο στέλεχος της Αρχής για τη Διασφάλιση της Ποιότητας (ΑΔΙΠ) στα ανώτατα ιδρύματα της χώρας που μίλησε στο «Βήμα». «Και αυτό δεν θα το κάνουμε εμείς. Από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα αρχίσει η κατάρρευση πολλών ιδρυμάτων, κυρίως στην περιφέρεια. Η πρώτη του μήνα θα βρει πολλούς με τα χέρια ψηλά. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι το υπουργείο Παιδείας θα πρέπει να κόψει περίπου 1 δισ. ευρώ από τα ταμεία του έως το 2016. Και είναι βέβαιο ότι δεν θα τα κόψει από τα σχολεία…» λέει χαρακτηριστικά ο συνομιλητής μας.
Η ΑΔΙΠ ζήτησε με έγγραφό της την περασμένη εβδομάδα από όλα τα ανώτατα ιδρύματα της χώρας να προχωρήσουν στο τελικό στάδιο της αξιολόγησής τους: αφού ολοκληρώθηκαν οι εξωτερικές αξιολογήσεις τους, να κάνουν τη συνολική αυτοαξιολόγησή τους και να καταγράψουν τμήματα, προσωπικό, φοιτητές. Τι σημαίνει αυτό; «Αναγκαστικά τα ίδια τα ιδρύματα με βάση τα οικονομικά στοιχεία που θα προκύψουν θα πρέπει να προχωρήσουν μόνα τους σε γενναίες περικοπές και συγχωνεύσεις τμημάτων» ομολογεί ο επιστήμονας της ΑΔΙΠ που χειρίζεται το άτυπο σενάριο της «Αθηνάς Νο 2», ο οποίος προβλέπει νέα περικοπή του αριθμού των τμημάτων κατά περίπου 30% έως το 2016 και συγχωνεύσεις ιδρυμάτων στην επαρχία. «Στην Ελλάδα γίνονται όλα αργά και βασανιστικά. Τα οικονομικά προβλήματα θα λύσουν τελικά όλες τις νομικές, συνδικαλιστικές και διοικητικές αγκυλώσεις που οι πολιτικοί δεν μπορούσαν να λύσουν» προσθέτει χαρακτηριστικά.
Η πρώτη στάση πληρωμών
Ηδη την Παρασκευή που πέρασε το ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας, το οποίο επί πέντε μήνες δεν έχει λάβει χρηματοδότηση, κήρυξε στάση πληρωμών. Πολλοί θα θυμούνται τη μεγάλη συζήτηση περί κλεισίματός του που είχε αρχίσει την περίοδο του σχεδίου «Αθηνά» και το πώς τελικά σώθηκε. Αλλά σώθηκε; Το ΤΕΙ Αθηνών που πριν από πέντε χρόνια είχε προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ, φέτος έχει 10 εκατ. ευρώ (μάλιστα, από αυτά οι 800.000 ευρώ αποτελούν μισθοδοσία προσωπικού).
«Το 2009 είχαμε προϋπολογισμό 40 εκατ. ευρώ και σήμερα έχουμε 14 εκατ. ευρώ, δηλαδή τα οικονομικά μας έχουν περικοπεί περίπου κατά 70%» λέει ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος για τα οικονομικά του επί σειρά ετών κ. Θωμάς Σφηκόπουλος. «Αν δει κανείς με οικονομικά κριτήρια τον χάρτη των ΑΕΙ πανελλαδικά σήμερα, το σενάριο νέων συγχωνεύσεων βρίσκεται μπροστά μας» δηλώνει. «Βέβαια κάθε πανεπιστήμιο έχει διαφορετικά προβλήματα. Εμείς μπορούμε να αντέξουμε και φέτος, αλλά μέχρι πότε; Ηδη δεν έχουμε λογιστές, με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι πληρωμές του προσωπικού. Το πρόβλημά μας μπορεί να είναι διαχειρίσιμο σήμερα, αλλά ισχύει το ίδιο και για την επαρχία;» αναρωτιέται χαρακτηριστικά.
Εμπρός στην πιστοποίηση
Τα δεδομένα όμως στην Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας αλλάζουν συνολικά, καθώς ο πρόεδρος και τα μέλη της ΑΔΙΠ θα αποτελούν τους «τσάρους» που θα αποφασίζουν για το μέλλον των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ της χώρας. Και αυτό διότι σε τρία χρόνια από σήμερα (την τέταρτη ακαδημαϊκή χρονιά) θα εφαρμοσθεί πλήρως το νέο σύστημα πιστοποίησης της λειτουργίας των τμημάτων των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ.
Οπως λένε οι εκπρόσωποι της ΑΔΙΠ που μίλησαν στο «Βήμα», μέχρι σήμερα ένα πανεπιστημιακό τμήμα ή τμήμα ΤΕΙ άρχιζε να λειτουργεί με ΦΕΚ από τον υπουργό Παιδείας και δεν έκλεινε ποτέ. Ή έκλεινε μόνο με ανάλογη υπουργική απόφαση. Πλέον το τμήμα ανά οκταετία θα πιστοποιείται από την ΑΔΙΠ και εφόσον διαπιστώνονται κατά την αξιολόγησή του προβλήματα, θα του δίνεται διορία ακόμη τριών ετών. Αν και πάλι δεν διορθώνεται, απλώς θα κλείνει, «όπως γίνεται στα περισσότερα πανεπιστήμια του κόσμου» αναφέρει χαρακτηριστικά ο συνομιλητής μας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», η πιστοποίηση των ΑΕΙ θα εφαρμοσθεί σε δύο στάδια: έως τα τέλη Ιουνίου τα ιδρύματα θα πρέπει να υποβάλουν στην ΑΔΙΠ τα έγγραφα με τη συνολική εσωτερική αξιολόγησή τους. Στη συνέχεια θα γίνει πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους από την ΑΔΙΠ, διαδικασία που αναμένεται ότι θα κρατήσει δύο χρόνια. Την τρίτη χρονιά θα γίνουν νέες επιτόπιες αξιολογήσεις από εξωτερικούς αξιολογητές, οι οποίοι και θα εισηγηθούν στο Συμβούλιο της ΑΔΙΠ τα συμπεράσματά τους. Την τέταρτη ακαδημαϊκή χρονιά από σήμερα θα εφαρμοσθεί πλήρως το νέο σύστημα πιστοποίησής τους κατά τα πρότυπα του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χάρτη Ανώτατης Εκπαίδευσης της χώρας.
Η επόμενη ημέρα
Οικονομικός «στραγγαλισμός» και «ανθηρά» κολέγια
Με «κορωνίδα» την πρόσφατη πρόταση του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά περί αναθεώρησης, μεταξύ άλλων, και του άρθρου 16 του Συντάγματος, τα νέα δεδομένα με την αξιολόγηση βρίσκουν τα δημόσια πανεπιστήμια σε μια πολύ δύσκολη περίοδο της λειτουργίας τους· χωρίς να έχουν ξεπεράσει ακόμη τις παρενέργειες που έχει προκαλέσει στο εσωτερικό τους ο νέος νόμος-πλαίσιο, με την αδυναμία τους να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους αλλά και να αναζητήσουν χρηματοδότηση εκτός κρατικών πόρων.
«Στα ζητήματα στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση χρειάζεται μακρόχρονος σχεδιασμός και κατάλληλη υιοθέτηση διεθνών πρακτικών» λέει στο «Βήμα» ο προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων ΑΕΙ και πρύτανης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος. «Η αξιολόγηση είναι πλέον συνεχής και χωρίς σύνορα. Αν δεν δοθεί στα πανεπιστήμια η δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για τα ζητήματα που τα αφορούν, όπως και οικονομικοί πόροι που συνάδουν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ισοδυναμεί με αγώνα δρόμου όπου τρέχεις με βάρος στην πλάτη» επισημαίνει. «Σε διεθνή έρευνα για τη δυνατότητα αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων, βρισκόμαστε το πολύ στις τρεις τελευταίες θέσεις σε όλη Ευρώπη. Πρέπει να δούμε συνολικά τα ζητήματα αυτά και η Πολιτεία να στηρίξει την προσπάθειά μας. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν λόγω της πολυπλοκότητας των διαδικασιών» καταλήγει.
25 σελίδες ερωτήματα-φωτιά
Το έγγραφο που έστειλε η ΑΔΙΠ σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, εκτός του προτεινόμενου σχεδίου εσωτερικού κανονισμού τους, περιλαμβάνουν μια 25σελιδη πλήρη ερωτημάτων αναφορά βάσης, στην οποία οι διοικήσεις τους καλούνται να απαντήσουν μεταξύ των άλλων στα παρακάτω:
- Τη γεωγραφική θέση του ιδρύματος.
- Τη στελέχωση σε διοικητικό, διδακτικό και εργαστηριακό προσωπικό την τελευταία πενταετία.
- Τον αριθμό και την κατανομή των φοιτητών ανά επίπεδο σπουδών κατά την τελευταία πενταετία με ιδιαίτερη αναφορά στους «αιώνιους».
- Με ποιους τρόπους προσπαθεί το ίδρυμα να επιτύχει τους στόχους του, ακόμη και αν παράγοντες δρουν ανατρεπτικά ή αποτρεπτικά σε κάτι τέτοιο.
- Αν επιτυγχάνονται οι στόχοι του ιδρύματος.
- Ποια είναι τα ακαδημαϊκά μεγέθη και οι βραβεύσεις του κατά την τελευταία πενταετία.
- Ποιες είναι οι στρατηγικές έρευνας και ο οικονομικός σχεδιασμός του.
- Με ποιους τρόπους σκέπτεται η διοίκησή του να ενδυναμώσει την ισχύ του στο μέλλον.
Στο έγγραφό της η ΑΔΙΠ αναφέρεται με έμφαση στον φοιτητοκεντρικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει η αξιολόγηση και οι επιστήμονές της τονίζουν ότι «τα ιδρύματα πρέπει να παρακολουθούν και να αναθεωρούν περιοδικά τα προγράμματά τους για να διασφαλίζεται η επίτευξη των στόχων τους και η ανταπόκρισή τους στις ανάγκες των φοιτητών και της κοινωνίας. Οι αναθεωρήσεις αυτές πρέπει να οδηγούν σε συνεχή βελτίωση των προγραμμάτων».
Η επόμενη ημέρα
Οικονομικός «στραγγαλισμός» και «ανθηρά» κολέγια
Με «κορωνίδα» την πρόσφατη πρόταση του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά περί αναθεώρησης, μεταξύ άλλων, και του άρθρου 16 του Συντάγματος, τα νέα δεδομένα με την αξιολόγηση βρίσκουν τα δημόσια πανεπιστήμια σε μια πολύ δύσκολη περίοδο της λειτουργίας τους· χωρίς να έχουν ξεπεράσει ακόμη τις παρενέργειες που έχει προκαλέσει στο εσωτερικό τους ο νέος νόμος-πλαίσιο, με την αδυναμία τους να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους αλλά και να αναζητήσουν χρηματοδότηση εκτός κρατικών πόρων.
«Στα ζητήματα στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση χρειάζεται μακρόχρονος σχεδιασμός και κατάλληλη υιοθέτηση διεθνών πρακτικών» λέει στο «Βήμα» ο προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων ΑΕΙ και πρύτανης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος. «Η αξιολόγηση είναι πλέον συνεχής και χωρίς σύνορα. Αν δεν δοθεί στα πανεπιστήμια η δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για τα ζητήματα που τα αφορούν, όπως και οικονομικοί πόροι που συνάδουν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ισοδυναμεί με αγώνα δρόμου όπου τρέχεις με βάρος στην πλάτη» επισημαίνει. «Σε διεθνή έρευνα για τη δυνατότητα αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων, βρισκόμαστε το πολύ στις τρεις τελευταίες θέσεις σε όλη Ευρώπη. Πρέπει να δούμε συνολικά τα ζητήματα αυτά και η Πολιτεία να στηρίξει την προσπάθειά μας. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν λόγω της πολυπλοκότητας των διαδικασιών» καταλήγει.
Παράλληλα, οι νέες διατάξεις που ψηφίστηκαν πρόσφατα από την κυβέρνηση απελευθερώνουν πλήρως την αγορά εργασίας σε επίπεδο επαγγελματικών δικαιωμάτων για τα ιδιωτικά κολέγια που συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού, ενώ αίρεται ο περιορισμός που υπήρχε μόνο για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η Ελλάδα είχε τυπική υποχρέωση να αναγνωρίσει τα πτυχία πανεπιστημίων που συνεργάζονταν με ελληνικά κολέγια μόνο για τις χώρες της ΕΕ, όπως της επέβαλλε η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, πλέον το κάνει για όλα!
Η αναγνώριση των πτυχίων έχει επεκταθεί και στα πανεπιστήμια τρίτων χωρών (εκτός ΕΕ δηλαδή), κάτι που αφορά κυρίως τα αμερικανικά πανεπιστήμια που συνεργάζονται με ελληνικά κολέγια και επίσης μπορούν πλέον να δίνουν αναγνωρισμένα πτυχία στη χώρα μας.
Σε αυτόν τον «χάρτη» τα ιδιωτικά κολέγια φαίνεται ότι σε περίοδο οικονομικής κρίσης γιγαντώνονται, ενώ τα δημόσια πανεπιστήμια συρρικνώνονται.
Μπροστά σε αυτό το διαφαινόμενο σκηνικό, «Το Βήμα» ζήτησε τη θέση του ΔΟΑΤΑΠ (πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ) και για το αν είναι πλέον ανταγωνιστική η σχέση του με το Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) που θα δίνει επαγγελματικά δικαιώματα στους αποφοίτους των κολεγίων. «Καθόλου, καθώς ο ΔΟΑΤΑΠ θα παραμείνει ο Οργανισμός που θα αναγνωρίζει τα πτυχία ξένων πανεπιστημίων και θα δίνει τις ακαδημαϊκές αναγνωρίσεις σε κάθε ενδιαφερόμενο για κάτι τέτοιο» λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του ΔΟΑΤΑΠ, καθηγητής κ. Στέλιος Κατρανίδης. «Στο τέλος της ημέρας στο ΣΑΕΠ θα απευθύνονται μόνο οι πτυχιούχοι των κολεγίων που δεν θα έχουν δυνατότητα ακαδημαϊκής αξιολόγησης αλλά μόνο επαγγελματικών δικαιωμάτων» καταλήγει.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
