Είναι φυσιολογικά τα συναισθήματά σας;

Εχετε ποτέ ξεκινήσει τη μέρα σας θετικά και γεμάτοι αποφασιστικότητα μόνο και μόνο για να σας τραβήξει κάποιος το χαλί κάτω από τα πόδια με ένα θυμωμένο σχόλιο; Βρίσκετε ότι σας καταβάλλουν εύκολα η πείνα, οι σειρήνες, οι έντονες μυρωδιές ή τα δυνατά φώτα; Ησασταν ένα παιδί ντροπαλό, κλεισμένο στον εαυτό του; Αν απαντήσατε «ναι» σε μία ή σε όλες από τις παραπάνω ερωτήσεις, μπορεί να είστε ένα «εξαιρετικά ευαίσθητο άτομο».

Ή μήπως τείνετε να παραμένετε ψύχραιμος, ήρεμος και συγκρατημένος, δεν αφήνετε τα συναισθήματα των άλλων να επηρεάσουν τα δικά σας και έχετε ισχυρή αίσθηση της αξίας σας; Αν ναι, μπορεί να εμπίπτετε στην κλίμακα της ψυχοπάθειας που εισήγαγε στη δεκαετία του 1970 ο καναδός ψυχολόγος Ρόμπερτ Χέαρ.

Υπερβολικά ευαίσθητος ή ψυχοπαθής –αυτές είναι ταμπέλες που οι περισσότεροι θα προτιμούσαμε να μην αποκτήσουμε. Οι ψυχολόγοι ωστόσο έχουν επινοήσει πολλές κλίμακες για να αξιολογήσουν το ανθρώπινο φάσμα των συναισθημάτων και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα πετυχαίναμε να είμαστε στον μέσο όρο σε όλες τους. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ιλέιν Αρόν από το Πανεπιστήμιο Στόνι Μπρουκ της Νέας Υόρκης, η ταμπέλα του «εξαιρετικά ευαίσθητου» αφορά έναν στους πέντε από εμάς.

Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι ένα μπερδεμένο μείγμα από χιλιάδες γονίδια καθορίζει πράγματα όπως η ευαισθησία μας στο περιβάλλον, λέει ο Μάικλ Πλους από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου –και αυτός είναι μόνο ένας παράγοντας που καθορίζει τη συναισθηματική μας υπόσταση. Την τελευταία δεκαετία οι ψυχολόγοι έχουν εντοπίσει δεκάδες γενετικές παραλλαγές που είναι περισσότερο διαδεδομένες σε εξαιρετικά ευαίσθητα άτομα και οι οποίες, για παράδειγμα, ρυθμίζουν ορμόνες-κλειδιά όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η ωκυτοκίνη.

Ο κ. Πλους έχει ανακαλύψει ότι πολλά από αυτά τα γονίδια αυξάνουν τη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την επεξεργασία των συναισθημάτων.

Τα νέα ωστόσο δεν είναι μόνο άσχημα. Παρά το γεγονός ότι τα εξαιρετικά ευαίσθητα άτομα μπορεί συχνά να καταβληθούν από κάποια αρνητικά, ο κ. Πλους έχει διαπιστώσει ότι συντονίζονται περισσότερο με ορισμένα θετικά, έχουν βαθύτερη σκέψη και συχνά είναι πιο δημιουργικά. Η μεγαλύτερη ευαισθησία σε εξωτερικά σήματα μπορεί επίσης να τα κάνει καλύτερα στο να προσαρμόζονται σε νέα περιβάλλοντα, χαρακτηριστικό επωφελές εξελικτικά. Εν γένει τα ευαίσθητα άτομα τείνουν επίσης να έχουν καλύτερες επιδόσεις στα τεστ ενσυναίσθησης, λέει η Σάρα Γκαρφίνκελ από το Πανεπιστήμιο του Σάσεξ στη Βρετανία.

Αντιστρόφως, τα άτομα από τα οποία λείπει η ενσυναίσθηση ή οι τύψεις μπορεί να είναι επιθυμητά όταν τα συμφέροντα της ομάδας πρέπει να τεθούν πάνω από τα ατομικά. «Αυτά είναι τα άτομα που θα απολύσουν μεγάλους αριθμούς εργαζομένων για το καλό της εταιρείας» λέει η κυρία Γκαρφίνκελ.

Το γεγονός ότι η εξέλιξη δεν έχει επιλέξει έναν συγκεκριμένο συνδυασμό γονιδίων υποδηλώνει ότι ένα μείγμα ανθρώπων με διαφορετικό χαρακτήρα είναι μια υγιής κατάσταση.

Και παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σαφώς εξαιρέσεις –η ακραία ψυχοπάθεια που οδηγεί στην εν ψυχρώ δολοφονία, για παράδειγμα -, οι συναισθηματικές αντιδράσεις μας σε γενικές γραμμές συγκρατούνται υπό έλεγχο από τα κυκλώματα που συνδέουν τον προμετωπιαίο φλοιό, τη σκεπτόμενη περιοχή του εγκεφάλου, με την αμυγδαλή. «Αυτό σημαίνει ότι σε έναν υγιή εγκέφαλο μπορείτε, σε έναν βαθμό, να ελέγχετε τις συναισθηματικές αντιδράσεις σας με τη λογική σκέψη» λέει η κυρία Γκαρφίνκελ.

Θέλετε να μάθετε αν είστε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο άτομο; Για έναν εκτενέσετερο κατάλογο χαρακτηριστικών ρίξτε μια ματιά στα ερωτηματολόγια της Ιλέιν Αρόν στο www.hsperson.com/test.