Είναι φυσιολογικές οι φωνές μέσα στο κεφάλι σας;

Για τον Σωκράτη έρχονταν σαν προειδοποίηση όταν πήγαινε να κάνει ένα λάθος. Για τον Ζίγκμουντ Φρόιντ ήταν κάτι αγαπητό που τον συνόδευε όταν ταξίδευε μόνος. Το να ακούει κάποιος φωνές έχει μακρά ιστορία.

Και όπως αυτοί οι δύο διακεκριμένοι άνδρες επιβεβαιώνουν, δεν αποτελεί πάντα δείγμα τρέλας: οι καθημερινές μας σκέψεις συχνά ακούγονται σαν να έχουν φωνή. Το 2011 ο Τσαρλς Φέρνιχο και ο Σάιμον Μακ Κάρθι-Τζόουνς από το Πανεπιστήμιο του Ντάραμ στη Βρετανία διαπίστωσαν ότι το 60% από εμάς βιώνει την «εσωτερική ομιλία» με μπρος-πίσω χαρακτηριστικά συζήτησης.

Πού λοιπόν τελειώνει η εσωτερική ομιλία και ξεκινούν οι «έξω» φωνές; Μια απάντηση είναι ότι μια εσωτερική φωνή «κατά κάποιον τρόπο είναι σαν να είστε εσείς» λέει ο κ. Φέρνιχο, οπότε έχετε έλεγχο σε αυτήν. Δεδομένου όμως του πόσο ακούσιες φαίνονται να είναι πολλές επεξεργασίες σκέψεων, αυτό μάλλον δεν είναι ικανοποιητικό. «Το ερώτημα βρίσκεται στην καρδιά του αινίγματος του να ακούει κάποιος φωνές και του λόγου για τον οποίο δεν έχουμε βελτιωθεί στην κατανόησή του» προσθέτει ο επιστήμονας.

Στο πλαίσιο της μεγαλύτερης μελέτης που έχουν διεξαγάγει ως τώρα ο ίδιος και οι συνάδελφοί του εκτιμούν ότι περίπου 3%-15% από εμάς ακούνε εξωτερικές φωνές, έστω και φευγαλέα ή ευκαιριακά. Περίπου 1% των ανθρώπων που δεν έχουν διαγνωστεί με ψυχική νόσο ακούνε πιο επίμονες, επανερχόμενες φωνές. Περίπου το ίδιο ποσοστό του πληθυσμού έχει διαγνωστεί με σχιζοφρένεια αντικρούοντας το συμπέρασμα ότι τα δύο αυτά σχετίζονται.

Ως τώρα φαίνεται να υπάρχει ελάχιστη διαφορά ανάμεσα στον εγκέφαλο εκείνων που δεν έχουν διαγνωστεί με ψυχική νόσο αλλά ακούνε φωνές και στον εγκέφαλο εκείνων που δεν ακούνε φωνές. Είναι μάλλον καλύτερα να θέσετε στον εαυτό σας ένα ερώτημα προτού αρχίσετε να ανησυχείτε για τις φωνές μέσα στο κεφάλι σας, λέει ο κ. Φέρνιχο: Σας ενοχλούν;

Οι φωνές δεν είναι η μόνη έκφραση των εσωτερικών σκέψεών μας, το μυαλό μας μάς λέει επίσης ιστορίες. Αυτή η «μυθοπλασία» ή «εκ των υστέρων αιτιολόγηση» αποτελεί σύμπτωμα ορισμένων διαταραχών της μνήμης, στις οποίες τα άτομα έχουν ψευδείς ενθυμήσεις. Αυτό όμως το κάνουμε και οι υπόλοιποι. Πειράματα δείχνουν, για παράδειγμα, ότι όταν τα άτομα αναγκάζονται να λάβουν μια τυχαία απόφαση αργότερα επινοούν μια αφήγηση για να την εξηγήσουν.

Μια θεωρία είναι ότι αυτό μας βοηθάει να βγάλουμε νόημα σε έναν κόσμο ο οποίος μας βομβαρδίζει με πληροφορίες και ότι προσφέρει μια συνειδητή συλλογιστική σε αποφάσεις που λαμβάνουμε για ασυνείδητους λόγους. Ο Ρόμπερτ Τρίβερς, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Ράτζερς στο Νιου Τζέρσι, πιστεύει ότι τα ψέματά μας είναι περισσότερο συμφεροντολογικά: με το να λέμε ψέματα στον εαυτό μας λέμε καλύτερα ψέματα και στους άλλους.

Αυτό ίσως εξηγεί ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως θετική προκατάληψη, κατά το οποίο τα άτομα υπερτιμούν τα προσόντα τους. «Βάζουμε τους εαυτούς μας στο πάνω μισό των θετικών κατανομών» λέει ο κ. Τρίβερς. «Ογδόντα τοις εκατό των αμερικανών μαθητών λυκείου πιστεύουν ότι βρίσκονται στο πάνω μισό στην ικανότητα ηγεσίας». Με τέτοιες τονωτικές φωνές μάλλον δεν θα έπρεπε να ανησυχείτε για αυτά που ακούτε –απλώς μην πιστεύετε όλα όσα σας λένε.