Σαν τον κισσό, που συνεχίζει να επεκτείνεται κι όταν η φύση λουφάζει τον χειμώνα, η ψηφιακή τεχνολογία ψάχνει για όλο και περισσότερους προσήλυτους στον ιστό της, το Διαδίκτυο. Μετά τους ανθρώπους και τις έξυπνες συσκευές τους – υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα – διαδικτυώνει τώρα και τις ταπεινότερες των συσκευών, από οδοντόβουρτσες μέχρι κλειδαριές. Και προχωρεί με την ένταξη… φυτών και ζώων. Σε κάνα δυο δεκαετίες στοχεύει να έχει συνδέσει στο «Διαδίκτυο των Πάντων» καθετί που αναπνέει ή κινείται πάνω στον πλανήτη. Τουλάχιστον, αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπουν τεχνολογικές εκθέσεις όπως η πρόσφατη της Βαρκελώνης, ή ερευνητικά προγράμματα της «Ψηφιακής Ατζέντας» που έχει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Αλλά πόσο πραγματικό είναι αυτό το μήνυμα, πόσο εφικτό είναι ως τεχνολογία, πώς υλοποιείται μέχρι στιγμής, σε τι κόσμο μας οδηγεί και με ποια ρίσκα; «Το Βήμα» συγκέντρωσε για εσάς τις πιο επικαιροποιημένες απαντήσεις.Ο αγρότης Μήτσος ένιωσε το επείγον μήνυμα προς το τηλέφωνο που φορούσε στον αριστερό του καρπό σαν μικρό γαργάλημα στο αφτί του, από τον υπολογιστή-ακουστικό. Ενοχλημένος άνοιξε τα μάτια του, κάνοντας τα γυαλιά ηλίου του να ενεργοποιήσουν την οθόνη υπολογιστή στο τζάμι τους. Είδε ότι ο συναγερμός προερχόταν από την καλλιέργεια καρπών γκότζι μπέρι της Φαρκαδόνας: «Τα φυτά αναφέρουν αυξημένη εμφάνιση ακρίδων» έλεγε το μήνυμα. «Να πάρει» σκέφτηκε. «Τζάμπα τα λεφτά που έδωσα για το γέμισμα του βάλτου με κόκκινο άκαρι ακρίδων». Σίγουρα, τα πουλιά που είχαν ξαμολύσει τον προηγούμενο Σεπτέμβρη οι οικολόγοι έφταιγαν: θα είχαν φάει όλα τα Trombidium locustarum που είχε προμηθευτεί μέσω Διαδικτύου και οι ακρίδες ξέμειναν χωρίς εχθρό… Ενα νέο μήνυμα τράβηξε τώρα την προσοχή του. Το έστελνε η Κίτσα, από τα δικά της γυαλιά. Αραγμένη δίπλα του στη σεζ λονγκ, έπαιζε Οπτικό Trivial Pursuit και κοκκινομαύριζε στον καυτό ήλιο σαν αραποσίτι. «Τον θυμάσαι τούτον;» τον ρώταγε, στέλνοντάς του στην οθονίτσα τη φάτσα ενός ασκητικού τύπου. Ο Μήτσος αναστέναξε και έσυρε τα μάτια του απηυδισμένος στο υπόλοιπο τοπίο των γυαλιών του. «Πάντως αποκλείεται να τουν είδα ‘δώ» σκέφτηκε κοιτώντας τις φάτσες των ντόπιων στις Μπαχάμες. Επειτα ξανακοίταξε τον τύπο της Κίτσας: Κάτι τού θύμιζε… αλλά τι; Το βλέμμα του στράφηκε προς την Οπτική Μηχανή Αναζήτησης, αλλά έκλεισε πεισμωμένος τα μάτια του την τελευταία στιγμή. Είχε από καιρό καταλάβει ότι η συνεχής χρήση αυτού του διαβολοπρογράμματος ευθυνόταν για το ότι η μνήμη του είχε τα τελευταία χρόνια γίνει σμπαράλια. Εμεινε για κάμποσο ακίνητος, μέχρι που η οθονίτσα της Κίτσας πλημμύρισε από υγειομηνύματα: «Ο σφυγμός του Μήτσου υπερέβη τα ανεκτά όρια του προγράμματος υγείας του. Κρίνετε σκόπιμο να τον ηρεμήσω;». Εβγαλε τα γυαλιά της και τον κοίταξε παραξενεμένη. Τον είδε να ψελλίζει κάτι. Αφουγκράστηκε προσεκτικά και τον άκουσε να λέει: «Δεν είν’ εκείνους ου πρωθυπουργός που μας έφερε Wi-Fi στο χουριό; Ου Σαμαράς ντε!»…
Τι είναι το «Internet of things»
Οδοντόβουρτσες που μαρτυρούν πόσο βούρτσισμα θέλουν τα δόντια μας παρουσιάστηκαν στην έκθεση της ΒαρκελώνηςΘα μπορούσε να είναι στιγμιότυπο από τη ζωή λίγα χρόνια μετά την έκθεση τηλεπικοινωνιών «MWC 2014» της Βαρκελώνης. Στη συγκεκριμένη έκθεση έγινε η πρώτη επίσημη έναρξη της «εποχής του Διαδικτύου των Πάντων». Το ονομάτιζαν από το 1999 «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things), εννοώντας την επέκταση της διαδικτύωσης σε κάθε κατηγορία συσκευών, από τις γνωστές συσκευές που εμπεριέχουν μικροεπεξεργαστή ως… οδοντόβουρτσες με ειδικούς αισθητήρες που ανεβάζουν τα δεδομένα τους στο Διαδίκτυο για να δει ο χρήστης «ποια από τα δόντια του χρειάζονται πιο εντατικό βούρτσισμα». Ωστόσο το θέμα δεν έμεινε μόνο στα όρια του υλικού κόσμου που κατασκευάζει ο άνθρωπος· επεκτάθηκε και στον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει, μπολιάζοντας φυτά, βουνά, θάλασσες και ατμόσφαιρα με αισθητήρες που «μεταφράζουν τη φωνή του πλανήτη» στη γλώσσα των ανθρώπων. Κι έτσι, η «Ενιαιοποίηση» ανθρώπων – μηχανών – πλανήτη (Singularity) που είχε προφητεύσει ο τεχνικός διευθυντής της Google Ρέι Κουρτσβάιλ ξεκίνησε… Αλλά πριν φτάσουμε να αναρωτηθούμε εκ των υστέρων «τι συνέβη» και «αν ήταν για το καλό μας», ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε το πώς δομείται η νέα εποχή τώρα –όσο είναι ακόμη στα σπάργανα.
Η υποδομή του Παν-Διαδικτύου
Το Διαδίκτυο μπορεί να φτάνει στον καθένα μας με τις χίλιες-δυο μορφές που επιτρέπουν οι κάθε τύπου συσκευές μας, αλλά κατά βάση η λειτουργία του δεν διαφέρει από το γνωστότατο αρχαιόθεν ταχυδρομείο: οτιδήποτε συνδέεται με αυτό αποκτά μια «ταχυδρομική διεύθυνση» (URL), μέσω της οποίας στέλνει ή λαμβάνει πακέτα πληροφοριών. Η ειδοποιός ποιοτική διαφορά του ψηφιακού αυτού ταχυδρομείου από το παλιό είναι η αστραπιαία ανταπόκριση των υπηρεσιών του, με παντελή εξάλειψη του ανθρώπου-ταχυδρόμου. Οι μόνες τεχνικές προϋποθέσεις για τη συνεχή ενσωμάτωση όλο και περισσότερων πελατών-χρηστών σε αυτή την παγκόσμια υποδομή διασύνδεσης ήταν και είναι η διαθεσιμότητα πρόσβασης, η διαθεσιμότητα διευθύνσεων και η σχετική «εξυπνάδα» των συσκευών που διασυνδέονται –ώστε η ανταλλαγή πληροφοριών να είναι απρόσκοπτη.
Αριστερά η ιδεατή κάλυψη του σήματος κινητής τηλεφωνίας, στη μέση η πραγματική και δεξιά η ενισχυμένη από το pCell Η διαθεσιμότητα πρόσβασης είναι το θέμα που κυριάρχησε στις πρώτες τρεις δεκαετίες ύπαρξης του ελεύθερου Διαδικτύου (’90, ’00, ’10). Ξεκίνησε με την ψηφιακοποίηση των ενσύρματων τηλεφωνικών γραμμών, προχώρησε με την ένταξη και της κινητής τηλεφωνίας στο παιχνίδι και απογειώθηκε με τη διασπορά κοινόχρηστων κυψελών Wi-Fi σε πόλεις και γειτονιές. Κάπως έτσι έφτασαν οι Ελληνες να έχουν διαδικτυωθεί κατά 40%, οι Νοτιοκορεάτες κατά 100% και οι συνολικά διαδικτυωμένες συσκευές στον πλανήτη να έχουν αγγίξει τον αριθμό του ανθρώπινου πληθυσμού του. Αλλά, παρά και τούτη την πρόοδο, μόνο 2 από τα 7 δισεκατομμύρια ανθρώπων του πλανήτη έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Για τους υπόλοιπους παραμένει όνειρο, είτε οικονομικό (δεν αντέχουν το κόστος της συνδρομής) είτε τεχνολογικό (δεν έχουν «σήμα» στην περιοχή τους) ή κοινωνικό (δεν βρίσκουν θέματα που τους αφορούν στο Διαδίκτυο ή τους απαγορεύεται η πρόσβαση).
Τεχνολογικά, η απάντηση δείχνει ότι είναι προ των πυλών, τουλάχιστον από δύο πλευρές. Η πρώτη έχει να κάνει με όλες τις περιοχές που διαθέτουν… στύλους φωτισμού: η ανακάλυψη της δυνατότητας διαδικτύωσης μέσω λαμπτήρων LED το 2011 (βλ.
www.tovima.gr/science/article/?aid=536621) έγινε τεχνολογία που προσφέρεται πλέον από Philips και Ericsson (βλ.
www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=571638). Φαντασθείτε λοιπόν τους στύλους που ως σήμερα φιλοξενούσαν τεμπέλικα τα χριστουγεννιάτικα στολίδια των δήμων να μεταμορφώνονται αύριο σε αναμεταδότες διαδικτύωσης (και, επίσης, φαντασθείτε τι λόγο ύπαρξης θα έχουν πλέον οι τηλεπικοινωνιακού κολοσσοί όταν «τα έχει όλα η ΔΕΗ»).
Η δεύτερη πλευρά διάνοιξης της διαδικτύωσης αφορά τις περιοχές εκτός δομημένου ιστού, στα χωράφια, στις ακρογιαλιές και στα κορφοβούνια που δεν φιλοξενούν στύλους της ΔΕΗ. Πώς γίνεται να «έχεις σήμα-καμπάνα» σε τέτοια μέρη, χωρίς να πληρώνεις για ασθματική τηλεμετάδοση δεδομένων μέσω κινητής τηλεφωνίας; Την πιο χειροπιαστή απάντηση δείχνει να κατέχει η αμερικανική εταιρεία Titan Aerospace, η οποία κατασκευάζει ηλιοκίνητα αεροπλανάκια-τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους, που μπορούν να γυροφέρνουν τον πλανήτη επί πέντε χρόνια χωρίς προσγείωση. Στις 3 Μαρτίου 2014 μάθαμε ότι το Facebook προσπαθεί να εξαγοράσει την εν λόγω εταιρεία, έναντι 60 εκατ. δολαρίων, προκειμένου να ζεύξει 11.000 από τα αεροπλανάκια της με την τεχνολογία συμπιεσμένης κρυπτογράφησης που απέκτησε εξαγοράζοντας το φθινόπωρο την εταιρεία Onavo. Παράλληλα η Google επιδιώκει τον στόχο «διαδικτύωσης της υπαίθρου», αλλά με στόλο στρατοσφαιρικών αερόστατων (βλ.
www.google.com/loon).
Στον όλο μαραθώνιο διάνοιξης της πρόσβασης προστέθηκε πρόσφατα μία ακόμη φέρελπις καινοτομία: το pCell του Steve Perlman (βλ.
www.artemis.com). Πρόκειται για το «ξαναγράψιμο της ασύρματης επικοινωνίας», με τέτοιον τρόπο ώστε, αντί να ψάχνουμε για «καθαρό σήμα», να αποκτούμε ενισχυμένο σήμα από την αλληλοεπικάλυψη των μύριων σημάτων που κυκλοφορούν γύρω μας. Δηλαδή, μετατροπή του ως τώρα ενοχλητικού «θορύβου» σε πολλαπλασιαστικό ενισχυτή. Κάτι σαν τα βοτσαλάκια που πέφτουν στη λίμνη σχηματίζοντας κύκλους, αλλά τεμνόμενοι κύκλοι απολήγουν σε ενισχυμένους κυματισμούς… Μοιάζει απίστευτο, αλλά ο εφευρέτης του pCell δεν είναι τυχαίος: ο Στιβ Πέρλμαν δημιούργησε την τεχνολογία webTV (που την πούλησε στη Microsoft) και συνέβαλε στη δημιουργία του Quicktime (τεχνολογία βίντεο της Apple). Τι υπόσχεται στους κατασκευαστές κινητής τηλεφωνίας αν τον ακούσουν και ενσωματώσουν το pCell; Ως και χιλιαπλάσια ταχύτητα διαδικτύωσης!
Διευθύνσεις για όλους
Καθώς η πρόσβαση γίνεται όλο και πιο εφικτή, το πρόβλημα των «διευθύνσεων του Διαδικτύου» γίνεται όλο και πιο ασφυκτικό. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, το μέχρι τούδε Διαδίκτυο παίρνει τις διευθύνσεις του από το πρωτόκολλο IPv4 –του 1980 –που ορίζει καθεμιά τους ως αριθμό από 32 bits. Το σύνολο των διευθύνσεων που μπορούν να παραχθούν από μια τέτοια δυαδική γεννήτρια είναι 232, δηλαδή 4,2 δισεκατομμύρια διευθύνσεων συνολικά. Αν σκεφτούμε ότι πολλές από τις διευθύνσεις είναι ήδη «κλειδωμένες» από κρατικές υπηρεσίες, οι προς διάθεση που απέμεναν ήταν απελπιστικά λίγες. Η λύση φάνηκε ότι δόθηκε το 1998, όταν ολοκληρώθηκαν οι δοκιμές ενός νέου πρωτοκόλλου, του IPv6: Χειριζόταν αριθμούς 128 bits, επομένως μπορούσε να γεννήσει 2128 διευθύνσεις ή λίγο περισσότερα από 340… δεκάκις δισεκατομμύρια. Πρακτικά, η μετάβαση στο νέο σύστημα διευθύνσεων είναι ακόμη αργόσυρτη, αλλά θεωρητικά αυτός ο γιγαριθμός λένε ότι φτάνει και περισσεύει για να αποκτήσει διαδικτυακή διεύθυνση και το τελευταίο φυτό ή πετραδάκι του πλανήτη.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι τώρα ποιος «μπορεί και αξίζει να διαδικτυωθεί». Εκείνο που νομίζαμε αρχικά ως προφανές ήταν να διαδικτυωθεί ο υπολογιστής του καθενός μας. Επειτα, ο φορητός μας… το κινητό μας… η ταμπλέτα μας… η τηλεόρασή μας… και τώρα τα γυαλιά μας, το ρολόι, το ψυγείο, ο φούρνος μικροκυμάτων, η ηλεκτρική οδοντόβουρτσα, ο θερμοστάτης και η κλειδαριά του σπιτιού μας. Ωστόσο, μια στιγμή: Δεν αποτελεί προϋπόθεση για διαδικτύωση η ύπαρξη της «βασικής εξυπνάδας» ενός επεξεργαστή σε κάθε συσκευή; Πώς μιλάμε για διάθεση διαδικτυακής διεύθυνσης ακόμη και στην… κλειδαριά του δωματίου μας;
Λιλιπούτεια και πάμφθηνα κυκλώματα – όπως το κινεζικό Kinetis που βλέπουμε πάνω σε μπαλάκι γκολφ – θα κάνουν τα πάντα ασύρματαΤην πιο εντυπωσιακή απάντηση στο ερώτημα έδωσε στην έκθεση MWC 2014 της Βαρκελώνης η κινεζική Freescale Semiconductor (www.freescale.com/): παρουσίασε μια παραλλαγή του επεξεργαστή ARM (που βρίσκουμε σε netbooks και κινητά τηλέφωνα), ονόματι Kinetis KL03, με διαστάσεις μόλις 1,6×2 χιλιοστά και τιμή πώλησης 75 cents, ενώ περιλαμβάνει και μνήμη 32ΚΒ flash και 2ΚΒ RAM. Τι μπορείς να κάνεις με έναν τέτοιο λιλιπούτειο επεξεργαστή; Σχεδόν οτιδήποτε –αφ’ ης στιγμής συνδεθεί με το Διαδίκτυο, στείλει τα δεδομένα του σε ένα «ψηφιακό σύννεφο» και συνομιλήσει με όποιον άλλο μεγαλύτερο υπολογιστή.
Ποιοι έχουν δικτυακό IQ;
Ακριβώς ένα ψηφιακό σύννεφο διαδικτύωσης των πραγμάτων («Internet of Things Cloud») ανακοίνωσε στη Βαρκελώνη ότι υλοποίησε η ΙΒΜ και προσκάλεσε για δωρεάν φιλοξενία τις πρώτες δέκα συσκευές που θα συνδεθούν (από πλυντήρια ως παρκόμετρα). Εντυπωσιακή εξέλιξη, αλλά σε λίγο δεν θα είναι μόνο μηχανήματα αυτά που θα στέλνουν δεδομένα στον κόσμο των ανθρώπων: Οπως ανακοίνωσε στο ενημερωτικό δελτίο
www.youris.com της ΕΕ ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ρώμης Andrea Vitaletti, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα PLEASED του οποίου προΐσταται έχει ήδη κατορθώσει να «κάνει τα φυτά να μιλούν». Ενσωματώνοντας αισθητήρες σε αυτά, καταγράφει τις αντιδράσεις τους σε διάφορες μολύνσεις του περιβάλλοντος και ασθένειες. Οταν το πρόγραμμα ολοκληρωθεί, τον Μάιο, θα έχουμε την πρώτη ανοιχτή βάση δεδομένων των ερεθισμάτων των φυτών και των ηλεκτρονικών τους αντιστοιχήσεων. Δηλαδή, την πρώτη προσέγγιση της γλώσσας των φυτών, μέσω της οποίας –και των «κραυγών τους στο Διαδίκτυο» –θα μαθαίνουμε πού πονάει ο πλανήτης μας και θα σπεύδουμε να επουλώσουμε καταστάσεις, εγκαίρως. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Σωστά μαντέψατε. Στο τέλος της συνέντευξής του ο Vitaletti δήλωσε: «Τελικά θα προκύψει κάτι σαν εκείνο που είδατε στην ταινία «Avatar»: φυτά και άνθρωποι να έχουν στενή επικοινωνία σχετικά με τον κόσμο στον οποίο ζουν».
Οσο μαγευτική και αν ακούγεται μια τέτοια προοπτική, δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι ο πρώτος κρίκος επικοινωνίας ανθρώπου – φυτών (ή και ζώων οσονούπω) δεν είναι άλλος από μια ανόργανη μικροσυσκευή: ο αισθητήρας, το κύκλωμα ελέγχου, το κύκλωμα αναμετάδοσης… Πόσο μπορούμε να τα μικραίνουμε όλα αυτά ώστε να εμφυτεύονται σε οργανισμούς χωρίς να παρενοχλούν, αφενός, αλλά και να παραμένουν «αρκούντως έξυπνα», αφετέρου;
Οι πρώτοι ερευνητές που βάλθηκαν να καταγράψουν τις απαιτήσεις διαχείρισης ενός διαδικτυωμένου οικοσυστήματος του πλανήτη μας… τρόμαξαν από τα ευρήματά τους: Εκτίμησαν αρχικά ότι κάθε άνθρωπος σε αστικό περιβάλλον κινείται ανάμεσα σε 1.000 ως 5.000 ανιχνεύσιμα αντικείμενα που τον αφορούν. Επειτα, η εταιρεία κλαδικών μελετών Gartner υπολόγισε ότι ως το 2020 θα έχουν συνδεθεί στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων περίπου 26 δισεκατομμύρια συσκευές. Η συνάδελφός της ABI Research εκτίμησε ότι ο αριθμός αυτός θα είναι 30 δισεκατομμύρια και σύντομα το Διαδίκτυο των Πάντων θα απαιτήσει τον έλεγχο κινήσεων μέχρι και 100 τρισεκατομμυρίων οντοτήτων! Μια τέτοια πολυπλοκότητα σημαίνει ότι τα «ψηφιακά νέφη» που θα εξυπηρετούν ένα τέτοιο Διαδίκτυο θα πρέπει να βασίζονται σε μαζικά «παράλληλα συστήματα πληροφορικής», αλλά και ότι ο κυκεώνας των διαδικτυωμένων οντοτήτων θα πρέπει να συνδιαλέγεται τουλάχιστον σε μία κοινή προγραμματιστική γλώσσα.
Το ζητούμενο αυτό έγινε γοργά αντιληπτό από έναν παλαίμαχο του λογισμικού, τον εφευρέτη της dbase III και της Mathematica Stephen Wolfram. Οπως ανακοίνωσε ο ίδιος στις 6 Ιανουαρίου 2014, έπεισε την κατασκευάστρια μικροεπεξεργαστών Intel να υιοθετήσει τη νεόδμητη γλώσσα του «Wolfram Language» ως τη μελλοντική κοινή γλώσσα των διαδικτυούμενων οντοτήτων. Ηδη ο Wolfram έχει σχηματίσει μια «συλλογή» συσκευών που καταλαβαίνουν τη γλώσσα του: δείτε στο
devices.wolfram.com τις πρώτες 2.000 «συνομιλούσες έξυπνες συσκευές». Βέβαια, η προσπάθειά του ίσως είναι μόνο μία από τις πολλές που θα ξεφυτρώσουν. Προμήνυμα για κάτι τέτοιο είναι ότι πολλά πολυτεχνεία και πανεπιστήμια του κόσμου (και στην Ελλάδα) ήδη διδάσκουν ως πρώτη γλώσσα προγραμματισμού στους νεοεισερχόμενους φοιτητές τους τη «συναρτησιακή γλώσσα προγραμματισμού» Huskell (βλ.
http://el.wikipedia.org/wiki/Haskell). Οντας μια γλώσσα εξόχως κατάλληλη για διαχείριση παράλληλων συστημάτων, σίγουρα θα παραγάγει την επόμενη φουρνιά προγραμματιστών του Διαδικτύου.
«Σύννεφα» και σύννεφα στον ορίζοντα
Τεχνολογικά, όλα δείχνουν ρόδινα για την ψηφιακή παντοδυναμία στον οργανικό και ανόργανο κόσμο της Γης. Οι επενδύσεις των μεγαλοεπιχειρήσεων της πληροφορικής σε υποδομές «ψηφιακού νέφους» και λογισμικό μαζικής επεξεργασίας δεδομένων (Big Data) δείχνουν σίγουρο στοίχημα. Ο έλεγχος των δεδομένων κάθε μορφής και προέλευσης θα φέρει ένα πρωτόγνωρο κύμα αυξημένης παραγωγικότητας, ασύλληπτης ανάπτυξης σε κάθε τομέα, νέο και απροσμέτρητο καταναλωτισμό… χαράς ευαγγέλια για τις χρηματαγορές. Είναι όμως η λεωφόρος της «Εναιοποίησης» δρόμος ευθύς και αταλάντευτος προς τον «υλικό Παράδεισο»;
Ένα πρώτο συννεφάκι φάνηκε το 2007, όταν η γερμανική ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας από Ακτινοβολίες σύστησε στους πολίτες «να εκτίθενται όσο το δυνατόν λιγότερο στην όποια ακτινοβολία από Wi–Fi, προτιμώντας την ενσύρματη διαδικτύωση». Το θέμα πνίγηκε πολλαπλά τα επόμενα χρόνια, κυρίως μέσω της αφειδούς χρηματοδότησης σχετικών «αθωωτικών» ερευνών από τους ίδιους τους τηλεπικοινωνιακούς κολοσσούς. Και αυτό παρά το ότι οι μελέτες των γεωπόνων έδειχναν πως μέλισσες και πουλιά αφανίζονται από τις παρεμβολές που κάνουν στο σύστημα προσανατολισμού τους οι αμέτρητες τηλεπικοινωνιακές κεραίες. Τώρα, μας μένει να αναλογιστούμε το αυτονόητο: Ας μην επενδύουμε τα πάντα σε μια ακτινοβολούσα τεχνολογία που δεν μας έδωσε το περιθώριο χρόνου να την ελέγξουμε ουσιαστικά ως προς τις επιπτώσεις της στην υγεία.
Κι έπειτα, υπάρχει ένα ακόμη μέγα σύννεφο προς επίλυση: Ποιες θα είναι οι κοινωνικές επιπτώσεις της διασύνδεσης ανθρώπων – μηχανών – ζώων – φυτών σε ένα Διαδίκτυο των Πάντων; Ποιοι θα προλάβουν να αναλύσουν τα προβλήματα μιας τόσο ριζικής διαταραχής στα ως τώρα ανεξάρτητα συστήματα επικοινωνιών τους; Μήπως βαδίζουμε ολοταχώς σε ένα γενικευμένο πείραμα με πειραματόζωα τους εαυτούς μας; Κι ακόμη, τι θα συμβεί αν όντως πραγματωθεί η πρόβλεψη του Κουρτσβάιλ για «ξεπέρασμα της ανθρώπινης νοημοσύνης από εκείνη των μηχανών ως το 2029»;
Πολλά όμως τα ερωτήματα που μαζεύτηκαν και… ο αγρότης Μήτσος δεν τα αντέχει. Ετσι κι αλλιώς, αυτός θα ελέγχει τα της Φαρκαδόνας από τις Μπαχάμες.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
