«Τσουνάμι» απολύσεων στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ των ΗΠΑ

Το τσουνάμι περικοπών και απολύσεων που πλήττει τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης είναι πρωτοφανές. Μόνο μέσα στο 2019 έχουν απολυθεί περισσότεροι από 2.500 εργαζόμενοι σε ΜΜΕ, ανάμεσα στους οποίους και δημοσιογράφοι βραβευμένοι με Πούλιτζερ. Το καινοφανές στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι η «σφαγή» στις θέσεις εργασίας δεν αφορά τόσο πολύ τον παραδοσιακό Τύπο αλλά πλήττει κυρίως ηλεκτρονικά ειδησεογραφικά sites, όπως η Huffington Post, το Vice και το Buzzfeed.

Οι ιστοσελίδες που πριν από περίπου δέκα χρόνια μπήκαν δυναμικά στις ενημερωτικές συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο, φέρνοντας σαρωτικές αλλαγές στα παραδοσιακά media, ανακαλύπτουν σήμερα ότι το μοντέλο τους δεν είναι βιώσιμο. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και γίγαντες όπως η Google απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της διαφημιστικής δαπάνης online, με αποτέλεσμα οι ηλεκτρονικές ενημερωτικές σελίδες να στερούνται ζωτικά έσοδα. Σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση του παραδοσιακού Τύπου, οι δραματικές περικοπές στον τομέα της ηλεκτρονικής ενημέρωσης μόνο καλό δεν προμηνύουν, και μάλιστα σε μια εποχή όπου τα fake news κερδίζουν καθημερινά το παιχνίδι.

Οι «κολοσσοί» τρεκλίζουν

Την εποχή που οι παραδοσιακές εφημερίδες έκαναν αγωνιώδεις προσπάθειες να περάσουν στην ηλεκτρονική εποχή, εμφανίστηκαν οι συναθροιστές ειδήσεων, όπως η Huffington Post (ιδρύθηκε το 2005), που παρείχαν στους χρήστες το περιεχόμενο των εφημερίδων δωρεάν. Ταυτόχρονα όσο περισσότερους επισκέπτες είχαν τόσο μεγαλύτερα διαφημιστικά έσοδα στερούσαν από τις εφημερίδες. Οι εποχές απαιτούσαν ένα άλλο μοντέλο ενημέρωσης, πιο άμεσο, πιο γρήγορο και πιο ευέλικτο, το οποίο οι παραδοσιακοί δημοσιογραφικοί όμιλοι δεν διέθεταν τα κατάλληλα αντανακλαστικά για να το ακολουθήσουν.

Ωστόσο, όπως τελικά αποδεικνύεται, και οι κολοσσοί του Διαδικτύου δεν φαίνεται να είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα. Για παράδειγμα, η Huffington Post, η οποία επί σειρά ετών δεν πλήρωνε τους συνεργάτες της και μόνο πριν από λίγα χρόνια άρχισε να τους αμείβει με «ψίχουλα», παρά το γεγονός ότι το 2018 εισέπραξε 146 εκατ. δολάρια από διαφημιστικά έσοδα, δεν κατάφερε να παρουσιάσει κέρδη.

Το Vice, που θεωρείται κολοσσός της νέας ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας, με έδρα στο Μπρούκλιν και παρακλάδια σε πολλές χώρες του κόσμου, ανακοίνωσε ότι πρόκειται να προβεί σε μείωση του προσωπικού της τάξεως του 10%-15%, ποσοστό που μεταφράζεται σε τουλάχιστον 250 απολύσεις. Οπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της διοίκησης, «μετά την ολοκλήρωση του προϋπολογισμού για το 2019, είναι απαραίτητο  να πιάσουμε τους στόχους μας».

Γίγαντες με ξύλινα πόδια

Το Vice ξεκίνησε σαν περιοδικό στο Μόντρεαλ του Καναδά το 1994 και πέντε χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη, απ’ όπου άρχισε να επεκτείνεται σε  άλλες χώρες. Το 2006 άρχισε να δραστηριοποιείται στην παραγωγή πρωτογενούς τηλεοπτικού προγράμματος. Η ανατρεπτική ενημέρωση που προσέφερε έκανε τα προγράμματα του Vice ιδιαίτερα ελκυστικά στο νεανικό κοινό, που αποτελεί και τον κυριότερο στόχο των διαφημιστών. Ωστόσο, παρά τα σημαντικά έσοδα από τη διαφήμιση και τις «ενέσεις» εκατομμυρίων από επενδυτές, η αυτοκρατορία του Vice φαίνεται ότι τελικά είναι ένας γίγαντας με ξύλινα πόδια.

Το BuzzFeed ανακοίνωσε τα σχέδιά του για περικοπές στις θέσεις εργασίας κάνοντας λόγο για 220 απολύσεις. Η ιστοσελίδα που ξεκίνησε σαν ένας συναθροιστής χαριτωμένων βίντεο είχε τα τελευταία χρόνια εξελιχθεί σε έναν πρωτοπόρο δημοσιογραφικό οργανισμό, και μάλιστα με αρκετές αποκλειστικές αποκαλύψεις. Ηταν το πρώτο Μέσο που δημοσίευσε τον περίφημο «φάκελο Στιλ», που υποτίθεται ότι περιέχει εκρηκτικές αποκαλύψεις για τις σχέσεις Τραμπ και Ρωσίας.

Μπορεί η απόφαση να δημοσιευθεί ο φάκελος χωρίς να επιβεβαιωθεί το περιεχόμενό του να έτυχε σκληρής κριτικής, όμως κανένας δεν αμφισβητεί ότι ήταν μια δημοσιογραφική επιτυχία. Σήμερα οι υπεύθυνοι του BuzzFeed φαίνεται ότι εγκαταλείπουν τη σοβαρή δημοσιογραφία για να επιστρέψουν στις λίστες με τα «10 πιο χαριτωμένα γατάκια στο YouTube». Οπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση ο Jonah Peretti, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του BuzzFeed, «η εταιρεία πρέπει να αναδιαρθρωθεί και να μπει σε σταθερή βάση προκειμένου να αντιμετωπίσει τις εξελισσόμενες οικονομίες στις ψηφιακές πλατφόρμες».

Η εταιρεία Verizon ανακοίνωσε ότι θα μειώσει κατά 7% το προσωπικό στον μιντιακό τομέα της, όπου συμπεριλαμβάνονται ιστοσελίδες όπως η Huffington Post, το Yahoo News κ.ά. Ανάμεσα στους απολυμένους από τη Huffington Post είναι και ο δημοσιογράφος Τζέισον Τσέρκις, που ήταν υποψήφιος για Πούλιτζερ το 2016. Να σημειωθεί ότι κάποια στιγμή η συγκεκριμένη ιστοσελίδα είχε περισσότερους επισκέπτες από τις ιστοσελίδες της «Washington Post» και της «Wall Street Journal». Εκπρόσωπος της Verizon Media δήλωσε ότι οι απολύσεις αποτελούν μέρος ενός «στρατηγικού βήματος προς την καλύτερη εκτέλεση των σχεδίων μας για ανάπτυξη και καινοτομία στο μέλλον». Μειώσεις προσωπικού και εξόδων έχει ήδη αναγγείλει ο όμιλος Gannet, που εκδίδει εκατοντάδες περιφερειακές εφημερίδες, καθώς επίσης τα λαμπερά περιοδικά του ομίλου Condé Nast.

Οι αλγόριθμοι του χάους

Κομβική αιτία για τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η ηλεκτρονική ενημέρωση είναι το γεγονός ότι κολοσσοί του Διαδικτύου, όπως το Facebook και η Google, απορροφούν τρομακτικά υψηλό ποσοστό της διαφημιστικής δαπάνης online, αφήνοντας ψίχουλα για όλους τους υπόλοιπους. Με τα διαφημιστικά τους έσοδα να μειώνονται διαρκώς και την πίεση από τα αμοιβαία κεφάλαια που επένδυσαν σε αυτές να αυξάνεται, οι ενημερωτικές ιστοσελίδες αντιμετωπίζουν σήμερα αυτό που αντιμετώπισε πριν από περίπου δέκα χρόνια ο παραδοσιακός Τύπος. Ταυτόχρονα η αλλαγή πολιτικής στο Facebook, το οποίο αποφάσισε το 2016 να προβάλλει περισσότερο το πρωτογενές υλικό των χρηστών και λιγότερο παραπομπές σε ενημερωτικά sites, είχε δραματικές επιπτώσεις στον αριθμό των επισκεπτών και ως εκ τούτου περαιτέρω μείωση των διαφημιστικών εσόδων.

Από την άλλη πλευρά, η εξάπλωση των fake news έχει καταφέρει καίρια πλήγματα στην αξιοπιστία της ηλεκτρονικής ενημέρωσης. Το Διαδίκτυο αποδεικνύεται μια κινούμενη άμμος, στην οποία η έγκυρη πληροφόρηση χάνει τη μάχη απέναντι στη δημιουργία εντυπώσεων. Η γραμμή που διαχωρίζει την είδηση από την προπαγάνδα γίνεται ολοένα και πιο δυσδιάκριτη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα τοξικό κλίμα γενικευμένης απαξίωσης. Οι τάσεις που παρατηρούνται στις ΗΠΑ και οι οποίες ήδη έχουν αρχίσει να καταγράφονται και αλλού υπόσχονται περαιτέρω συρρίκνωση της ενημέρωσης. Στην εποχή που το ποια είδηση αξίζει να προβληθεί το αποφασίζουν οι αλγόριθμοι του Facebook και τα tweets του Τραμπ, η αξιόπιστη ενημέρωση θα γίνεται καθημερινά ένας αγώνας όλο και πιο άγονος.