«Το θέατρο σκιών είναι ένα θέατρο επίκαιρο»

Πρώτη φορά παρακολούθησε παράσταση θεάτρου σκιών σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, στο ιστορικό θέατρο του Γιώργου Χαρίδημου στην Πλάκα. Δάσκαλός του υπήρξε ο Θανάσης Σπυρόπουλος, ενώ συνεργάστηκε με ιερά τέρατα της τέχνης του θεάτρου σκιών, όπως ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο Μάνθος Αθηναίος, ο Γιάνναρος και άλλοι. Ο Ηλίας Καρελλάς αποτελεί έναν ανανεωτή του θεάτρου σκιών, γεφυρώνοντας την παραδοσιακή τέχνη με το σήμερα. Στις παραστάσεις του η ζωντανή μουσική είναι πάντα παρούσα και ο ίδιος μετράει συνεργασίες από τον Χρήστο Θηβαίο και τους String Demons μέχρι τα Ημισκούμπρια και τους Burger Project. Για ακόμη μία φορά επιστρέφει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την παράσταση «Ο ήχος των σκιών» και μουσική συνοδοιπόρο την Αρετή Κετιμέ.

Μιλήστε μας για την παράσταση «Ο ήχος των σκιών».

«Η παράσταση «Ο ήχος των σκιών» έρχεται ως συνέχεια της δεκαετούς πλέον συνεργασίας μου με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Σε έναν ολοκαίνουργιο χώρο, πλήρως σκηνογραφημένο, οι μικροί θεατές μέσα από μια βιωματική εμπειρία θα ανακαλύψουν τον μαγικό κόσμο του Καραγκιόζη, με εφαλτήριο τους ήχους που παράγονται σε μια παράσταση. Θα παρακολουθήσουν την παράσταση «Ο Καραγκιόζης στους αγώνες μουσικής» με ζωντανή ορχήστρα, ενώ θα μάθουν πώς μπορούν να φτιάξουν μια δική τους ιστορία σκιών και να την ζωντανέψουν».

Εχετε δει το θέατρο σκιών να αλλάζει χαρακτήρα τα τελευταία χρόνια;

«Το θέατρο σκιών είναι ένα θέατρο επίκαιρο. Με έντονο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού, από τη γέννησή του στην Ελλάδα ως και σήμερα, άλλοτε αργά, άλλοτε γρήγορα, αλλάζει, εξελίσσεται και μάλλον ακολουθεί τελικά την εποχή του. Παίζω πάνω από 25 χρόνια. Μεγαλώνοντας και αλλάζοντας εγώ ο ίδιος ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης, έχω αποτυπώσει αυτή την πορεία και αλλαγή και συνεχίζω να την αποτυπώνω στη σκηνή. Και πράγματι το θέατρο σκιών τα τελευταία χρόνια αλλάζει χαρακτήρα: άλλες φορές αυτό είναι ευτύχημα, άλλες φορές πάλι ένα εντελώς ατυχές γεγονός».

Πράγματι βλέπουμε και πολλές παραστάσεις ιδιαίτερα προχειροφτιαγμένες. Φοβάστε ότι μπορεί υπάρξει εκφυλισμός του είδους;

«Το να υπάρχει πληθώρα παραστάσεων και το κοινό να τις ακολουθεί είναι κάτι καλό. Η προχειρότητα και η αντιμετώπιση του Καραγκιόζη ως μια απλή, φθηνή και εύκολη παραγωγή είναι το σφάλμα. Ο παίχτης του θεάτρου σκιών είναι πολύπλευρος δημιουργός, δεν είναι φολκλόρ μαγνητόφωνο. Ο εκφυλισμός του θεατρικού αυτού είδους θα έρθει αν δεν παίζεται σωστά».

Στην εποχή των γρήγορων ρυθμών, πώς μπορεί να κρατήσει την προσοχή ενός παιδιού το θέατρο σκιών;

«Τα παιδιά τού σήμερα έχουν πολλές προσλαμβάνουσες και έναν πολύ γρήγορο ρυθμό ζωής. Το θέατρο σκιών, ένα στυλιζαρισμένο είδος θεάτρου, παρ’ όλα αυτά τα γοητεύει. Μια καλή παράσταση, ειδικά φτιαγμένη για παιδιά, διαδραστική, γεμάτη διακυμάνσεις, εκπλήξεις, απαλλαγμένη από κάθε διδακτισμό, με μόνο γνώμονα την αλήθεια, μπορεί να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον. Ετσι κι αλλιώς, όλες τις παραστάσεις μου που απευθύνονται σε παιδιά, τις δημιουργώ με τον ίδιο τρόπο, όπως θα έφτιαχνα μια παράσταση ενηλίκων».

Ο Καραγκιόζης δεν φημίζεται για το πολιτικά ορθό σχόλιό του. Πώς αυτό μεταφέρεται στη σύγχρονη εποχή;

«Ο Καραγκιόζης παρουσιάζει στον μπερντέ ένα μωσαϊκό χαρακτήρων και τύπων. Μπορεί κυρίως στο παρελθόν η σάτιρα προσώπων και κοινωνικών ομάδων να ήταν κάποιες φορές έντονη, ακόμα και ανελέητη επί σκηνής. Ομως σήμερα ο Καραγκιόζης ακολουθεί την εποχή του. Αλλωστε η σάτιρά του στοχεύει σε συμπεριφορές ή νοοτροπίες, δεν γελοιοποιεί τον άνθρωπο για τις αδυναμίες του, δεν δείχνει με το δάχτυλο πρόσωπα και κυρίως την ίδια στιγμή που ο ίδιος ο πρωταγωνιστής αυτοσαρκάζεται εμφανώς. Στη σύγχρονη εποχή, ο Καραγκιόζης φιλτράρει τα παλιά του κείμενα χωρίς να χάνει ούτε λεπτό το χιούμορ του. Είναι άλλωστε ένα καταπληκτικό εργαλείο για την εκπαίδευση, ένα τρομερό σύμβολο-ήρωας για τα παιδιά. Ο Καραγκιόζης του 2022 είναι «politically correct» καλώντας τον θεατή στην υπέρβαση μέσα από άφθονο γέλιο».

Πέρα από τα έργα με πρωταγωνιστή αυστηρά τον Καραγκιόζη, έχετε δημιουργήσει παραστάσεις όπου συνυπάρχουν αρμονικά επί σκηνής ο ηθοποιός, η σκιά, η κούκλα, η μάσκα, τα πολυμέσα και η ζωντανή μουσική. Πώς φτάσατε σε αυτό το πάντρεμα στοιχείων;

«Η δύναμη της σκιάς στη σκηνή μου ταιριάζει. Μου αρέσει να φτιάχνω παραστάσεις συνδυάζοντας διάφορα και διαφορετικά μέσα δραματοποίησης. Η χρήση του θεάτρου σκιών στο θέατρο για παιδιά χωρίς την παρουσία του Καραγκιόζη ήταν για μένα μια απενοχοποίηση και απελευθέρωση. Σκηνοθετώντας θέατρο για παιδιά και νέους μέσα από σπουδαία θεατρικά κείμενα, δημιούργησα μια ιδιαίτερη ταυτότητα επί σκηνής. Ξεκλείδωσα έναν άλλον εικαστικό κόσμο και μια δισδιάστατη και συμβολική γραμμή, που φωτίζει μια παράσταση ηθοποιών με άλλον τρόπο».

«Ο ήχος των σκιών»: 3, 9, 10, 16 και 17 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.