«Τι βλέπεις;» ρώτησα τον µικρό. «Τον Καραγκιόζη» απάντησε και συνέχισε µε ύφος µπλαζέ: «Boring!». Στο κακοτυπωµένο εξώφυλλο τού (προφανώς πειρατικού) DVD που «έπαιζε» στην TV, διάβασα: «Ο Καραγκιόζης πειρατής της Καραϊβικής και η Μπάρµπι-Ποκαχόντας γοργόνα». Μόνο εγώ έλειπα από τον τίτλο. Σκέφτηκα να του εξηγήσω πως αυτό που έβλεπε δεν ήταν Καραγκιόζης. Δεν θα καταλάβαινε. Oχι επειδή ήταν χαζός, αλλά επειδή ανήκε σε µια γενιά για την οποία ο Καραγκιόζης είναι ένας ξένος.
Ισως γι’ αυτό οι σύγχρονοι καραγκιοζοπαίκτες, σε μια προσπάθεια να κρατήσουν το επάγγελμά τους ζωντανό, τον έχουν «νοθέψει» τόσο: «Ο Καραγκιόζης Σούπερμαν», «Ο Καραγκιόζης κυνηγός δεινοσαύρων», «Ο Καραγκιόζης στο Διάστημα και οι εξωγήινοι», «Ο Καραγκιόζης και τα Στρουμφάκια». Πράγματι, τα Στρουμφάκια λένε σήμερα περισσότερα στα παιδιά από όσα θα τους έλεγαν τα Κολλητήρια. Βάφονται λοιπόν τα Κολλητήρια μπλε, αντικαθίσταται η καλύβα τους με ένα μανιτάρι, μετατρέπεται η μαμά τους, η Αγλαΐα, σε Στρουμφίτα, και αντίο Καραγκιόζη, καλημέρα Στρουμφογκιόζη!
Οι εποχές αλλάζουν, αν δεν προσαρμοστείς στα νέα δεδομένα πιθανώς δεν έχεις ζωή. Το ζητούμενο όμως είναι να προσαρμοστείς χωρίς να απολέσεις την ταυτότητά σου. Ωστε να μη γίνεις ένας άλλος. Και ο Καραγκιόζης είναι πλέον ένας άλλος. Ενα ταπεινωμένο πρώην λαϊκό ίνδαλμα που στην αγωνιώδη προσπάθειά του να εκσυγχρονιστεί έχασε την ψυχή του. Τον βλέπω στις αφίσες που διαφημίζουν τις παραστάσεις του, τη μία ως πλανητάρχη, την άλλη ως Ιντιάνα Τζόουνς, την τρίτη ως φιναλίστ στο «The Voice», και τον λυπάμαι: Ως Καραγκιόζης-τραβεστί επιβεβαιώνει πόσο τραγικό είναι να προσπαθείς να υπάρχεις σε έναν κόσμο που σε ξεπέρασε.
Ο κοσμαγάπητος κάποτε ήρωας του θεάτρου σκιών επιμένει να απευθύνεται σε ένα κοινό που του έχει γυρίσει την πλάτη κάνοντας φθηνούς αυτοσχεδιασμούς, με τρόπο σπασμωδικό. Γνωρίζω ότι υπάρχουν ακόμη εκείνοι που υποστηρίζουν πως έχει πράγματα να πει. Εχει; Σε ποια γλώσσα; Ως παιδί που μεγάλωσε βλέποντας Καραγκιόζη (επειδή ο κόσμος μου και ο κόσμος του είχαν μεγάλες αντιστοιχίες), διαπιστώνω πως ο τρόπος με τον οποίο πλέον επιχειρεί να επικοινωνήσει με τα νέα κοινά (ο κόσμος των οποίων είναι ξένος προς τον δικό του) όχι απλώς δεν είναι ο κατάλληλος αλλά και επιβεβαιώνει πως αυτή η επικοινωνία δεν μπορεί να υπάρχει. Δεν μπορεί, για έναν επιπλέον λόγο: Επειδή έχουμε χάσει την επαφή μας με την παράδοσή μας. Ή μάλλον, δεν μάθαμε να τη σεβόμαστε και να βρίσκουμε τους κώδικες για να επικοινωνούμε μαζί της ώστε να αντλούμε από αυτήν τα συστατικά που είναι (πάντα) απαραίτητα για τη δική μας ταυτότητα. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, πιστεύω πως είναι καλύτερα να τον σεβαστούμε ως μουσειακό είδος παρά να συνεχίσουμε να τον περιφέρουμε γελοιοποιώντας τον. Ο Καραγκιόζης πέθανε, ζήτω ο Καραγκιόζης!
