Το σύστημα των εκλεκτόρων απειλή για τη Δημοκρατία στις ΗΠΑ

Η αμερικανική Δημοκρατία «δοκιμάστηκε και απειλήθηκε» αλλά «αποδείχθηκε ανθεκτική και δυνατή», είπε ο Τζο Μπάιντεν στην ομιλία του μετά την ψηφοφορία στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων που τον ανέδειξε νικητή των προεδρικών εκλογών τη Δευτέρα. Πολλοί όμως πιστεύουν ότι η αμερικανική Δημοκρατία κρέμεται από μια κλωστή και ότι αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο σύστημα των εκλεκτόρων.

Και μόνο το γεγονός ότι ο Μπάιντεν, ο οποίος έλαβε περισσότερες από 7 εκατομμύρια ψήφους παραπάνω από τον Ντόναλντ Τραμπ, θα μπορούσε να είχε χάσει τις εκλογές αν ο απερχόμενος πρόεδρος είχε λάβει λίγο υψηλότερο ποσοστό σε ορισμένες Πολιτείες-κλειδιά δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η Δημοκρατία στις ΗΠΑ. Το οποίο ενισχύεται από τις πολλές ευκαιρίες να ανατραπεί το αποτέλεσμα της λαϊκής ψήφου που δίνει το αμερικανικό εκλογικό σύστημα: οι τοπικές αρχές των Πολιτειών θα μπορούσαν να αγνοήσουν το αποτέλεσμα των εκλογών της 4ης Νοεμβρίου στην Πολιτεία τους και να ορίσουν τους δικούς τους εκλέκτορες ή το Κογκρέσο, που θα κληθεί να επικυρώσει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας των εκλεκτόρων, θα μπορούσε να το ανατρέψει.

Δημιουργία πόλωσης

Και αν αυτή τη φορά αποφεύγεται μια τέτοια ανατροπή του αποτελέσματος της λαϊκής ψήφου, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι θα συμβεί σε επόμενες εκλογές. Πόσω μάλλον που ο Τραμπ έχει προκαλέσει άνευ προηγουμένου πόλωση, ενώ η άρνησή του να παραδεχθεί την ήττα του και οι προσπάθειές του να παραμείνει στην εξουσία αποτελούν ένα πολύ κακό προηγούμενο.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση του τηλεοπτικού δικτύου CBS την περασμένη Κυριακή, το 68% των Ρεπουμπλικανών συνεχίζει να πιστεύει ότι ο Τραμπ έχασε τις εκλογές λόγω νοθείας.

«Το σύστημα επέζησε της επεισοδιακής επανακαμέτρησης [στη Φλόριδα] το 2000, ενώ δύο πρόεδροι εξελέγησαν τον 21ο αιώνα παρότι είχαν χάσει στη λαϊκή ψήφο [ο Τζορτζ Μπους το 2000 και ο Τραμπ το 2016]» σχολίασαν οι «New York Times». «Το μεγάλο άγνωστο είναι η σωρευτική επίδραση που θα έχουν όλα αυτά, μαζί με την περαιτέρω εφετινή διάβρωση των δημοκρατικών κανόνων, σε επόμενες εκλογές αν η διαφορά ανάμεσα στους δύο υποψηφίους είναι πολύ μικρότερη».

Στις 6 Ιανουαρίου, όταν το Κογκρέσο θα κληθεί να επικυρώσει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων, φανατικοί τραμπικοί βουλευτές, με επικεφαλής τον βουλευτή Μο Μπρουκς από την Αλαμπάμα, σχεδιάζουν μια τελευταία προσπάθεια να ανατρέψουν τη νίκη του Μπάιντεν: θα αμφισβητήσουν το αποτέλεσμα σε πέντε Πολιτείες – Αριζόνα, Πενσιλβάνια, Νεβάδα, Τζόρτζια και Γουισκόνσιν.   Σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον εκλογικό νόμο του 1887, μπορούν να το κάνουν αν έχουν την υποστήριξη ενός γερουσιαστή. Μέχρι στιγμής δεν έχει βγει κανείς μπροστά, αλλά ακούγονται τα ονόματα των φανατικών τραμπικών γερουσιαστών Ρον Τζόνσον από το Γουισκόνσιν και Ραντ Πολ από το Κεντάκι.

Το εγχείρημα θα αποτύχει, διότι η ανατροπή του εκλογικού αποτελέσματος σε μια Πολιτεία πρέπει να εγκριθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, και αυτή τη φορά δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοια διάθεση σε κανένα από τα δύο Σώματα. Τι θα συμβεί όμως αν σε επόμενες προεδρικές εκλογές υπάρξει;

Το εκλογικό σύστημα

Λόγω όλων αυτών πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις ΗΠΑ ώστε να καταργηθεί το Κολέγιο των Εκλεκτόρων και ο πρόεδρος να εκλέγεται από τη λαϊκή ψήφο, ένα ζήτημα που ήταν ταμπού μέχρι πρόσφατα.

Τα κυριότερα προβλήματα με το Κολέγιο των Εκλεκτόρων είναι ότι δίνει σε λίγες κρίσιμες Πολιτείες δυσανάλογη δύναμη σε σχέση με τις υπόλοιπες, καθώς και ότι η ψήφος ενός ατόμου σε μια Πολιτεία με μικρό πληθυσμό έχει μεγαλύτερη βαρύτητα απ’ όσο η ψήφος σε πολυπληθέστερες Πολιτείες. Για παράδειγμα, στο Γουαϊόμινγκ εκλέγεται ένας εκλέκτορας για κάθε 193.000 κατοίκους ενώ στην Καλιφόρνια ένας για κάθε 718.000 κατοίκους.

Οι κρίσιμες Πολιτείες

«Η νίκη του Μπάιντεν βασίστηκε ουσιαστικά σε 22.000 ψήφους σε τρεις κρίσιμες για το Κολέγιο των Εκλεκτόρων Πολιτείες – Τζόρτζια, Αριζόνα και Γουισκόνσιν. Αν το αποτέλεσμα ήταν οριακά διαφορετικό σε αυτές τις Πολιτείες, η προσπάθεια του Τραμπ να παραμείνει στην εξουσία αν και έχασε τη λαϊκή ψήφο θα είχε επιτύχει» έγραψε το «Slate».

Οι «New York Times» υπολόγισαν ότι αν ο Τραμπ είχε λάβει μόλις 0,7% παραπάνω σε κάθε Πολιτεία, πάλι θα είχε χάσει πανηγυρικά τη λαϊκή ψήφο αλλά θα είχε λάβει 269 εκλέκτορες, ακριβώς τους μισούς, και το Κογκρέσο θα τον είχε ανακηρύξει νικητή των εκλογών.

Το ακόμα πιο ανησυχητικό πρόβλημα με το σύστημα των εκλεκτόρων είναι ότι το Σύνταγμα επιτρέπει στις Πολιτείες να αγνοήσουν ποιου υποψηφίου οι εκλέκτορες επελέγησαν στη λαϊκή ψήφο και να νομοθετήσουν για να παραχωρήσουν τους εκλέκτορες της Πολιτείας σε άλλον υποψήφιο επικαλούμενες λόγους εθνικού συμφέροντος. «Ενα τέτοιο ενδεχόμενο έμοιαζε πολύ απίθανο πριν από μερικά χρόνια. Δεν μοιάζει τόσο απίθανο σήμερα» διαπιστώνει η αμερικανική εφημερίδα.