Το superhub του Ερντογάν

Ενα στοιχείο για το οποίο κατακρίνεται συχνά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι τα ασύλληπτα μεγάλα ποσά που δαπανά για τη δημιουργία εξόχως πολυτελών εγκαταστάσεων, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για τη χώρα. Η μεγαλομανία από την οποία διακατέχεται φαίνεται τόσο στα δικά του «παλάτια», που κοστίζουν ιλιγγιώδη ποσά, αλλά και από τα καινοτόμα, μεγαλόπνοα και συνάμα πανάκριβα έργα για τους τούρκους πολίτες. Μπορεί να μην εναρμονίζεται πλήρως με τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά ουδείς μπορεί να του προσάψει ότι δεν επενδύει σε έργα και υποδομές για τη γείτονα. Ετσι, στις 6 Απριλίου, η Τουρκία θα αποκτήσει και επίσημα νέο αεροδρόμιο, το οποίο θα αντικαταστήσει επί της ουσίας το «Ataturk Airport». Το νέο διεθνές αεροδρόμιο προορίζεται να γίνει το «μεγαλύτερο του κόσμου», θα απασχολεί περισσότερους από 120.000 εργαζομένους και το κόστος του φέρεται να ξεπερνά τα 10 δισ. ευρώ.

Με τη γεωγραφική της θέση να καθιστά την Κωνσταντινούπολη στρατηγικό σημείο ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, η πόλη εξυπακούεται πως χρειαζόταν έναν κόμβο για τις αεροπορικές εταιρείες και για εμπορικές και μη πτήσεις. Το νέο Istanbul Airport (στη γλώσσα των αεροδρομίων, ISL) αποτελεί ένα πιθανό superhub για ολόκληρο τον κόσμο. Σε απόσταση περίπου 35 χιλιομέτρων από το κέντρο της Πόλης, ένα υπερσύγχρονο αεροδρόμιο έρχεται να φιλοξενήσει καθημερινά πάνω από 3.000 χιλιάδες πτήσεις τόσο του κολοσσού της Turkish Airlines όσο και των υπόλοιπων αερογραμμών. Με έμφαση στην ασφάλεια και έλεγχο προτού ακόμη περάσεις την πρώτη πύλη του αεροδρομίου, το τεράστιο terminal φιλοξενεί εσωτερικές και εξωτερικές πτήσεις στον ίδιο χώρο.

Το «αντίο» στον Ατατούρκ που διχάζει

Ενα στοιχείο για το οποίο έχει ξεσπάσει θύελλα κριτικών στη γειτονική χώρα αποτελεί η απουσία χαρακτηριστικών στο αεροδρόμιο που να παραπέμπουν στην Ιστορία της χώρας. Δεν υπάρχουν σύμβολα, αγάλματα ευεργετών ή ιστορικές αναφορές, κάτι που φυσικά μπορεί να προστεθεί στη συνέχεια. Μέχρι στιγμής, πάντως, πρόκειται για ένα λιτό, αν και μοντέρνο οικοδόμημα που θα μπορούσε να βρίσκεται σε οποιαδήποτε πόλη του κόσμου. Πολλοί ισχυρίζονται, βέβαια, ότι αυτός είναι ο λόγος που οι υπεύθυνοι επέλεξαν να μην επιστρατεύσουν χαρακτηριστικά τουρκικά σύμβολα, καθώς δεν ήθελαν να παρεκκλίνουν από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά αεροδρόμια που έχουν αναφορές στη χώρα που τα φιλοξενεί μόνο σε αφίσες, διαφημιστικές πινακίδες, κ.ά. Την ίδια ώρα, η μεταφορά του αεροδρομίου αυτόματα θα σημάνει και την αλλαγή του ονόματος, με τον «πατέρα» της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, να μην προφέρεται πλέον από τα χείλη εκατομμυρίων τουριστών. Οι Τούρκοι στέκονται σε αυτή τη «λεπτομέρεια» για τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς πρόκειται για πατρική φιγούρα για τους πολίτες.

Επενδυτές και αρχιτέκτονες στις υπηρεσίες του «Σουλτάνου»

Το νέο αεροδρόμιο διαχειρίζεται η νεοσύστατη İGA (Istanbul Grand Airport) που ιδρύθηκε το 2013 όταν η Γενική Διεύθυνση Αεροδρομίων της Τουρκίας παραχώρησε το έργο στη σύμπραξη των Cengiz, MAPA, Limak, Kolin και Kalyon. Η İGA θα ολοκληρώσει το έργο και θα υποστηρίζει τη λειτουργία του αεροδρομίου για τα επόμενα 25 χρόνια. Ο καθένας από τους πέντε επενδυτές του κονσόρτσιουμ θα κατέχει το 20% του μεγάλου έργου και το πρότζεκτ είναι το όγδοο που αναλαμβάνει η συγκεκριμένη ομάδα έπειτα από τα Σαμπιχά Γιοκτσέν στην Κωνσταντινούπολη (Τουρκία), Πρίστινα (Κόσοβο), Κάιρο ΙΙ (Αίγυπτος), Μπακού Χεϊντάρ Αλίγιεφ (Αζερμπαϊτζάν), Ερμπίλ (Ιράκ), Ντοχούκ (Ιράκ) και Ορντου – Γκιρεσούν (Τουρκία).

Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του νέου αερολιμένα ανέλαβε ομάδα με επικεφαλής την εταιρεία Grimshaw, και περιλαμβάνει το Nordic Office και το λονδρέζικο στούντιο Haptic. Η αρχιτεκτονική σύμπραξη τόνισε από την αρχή πως «πρόκειται για ένα μοντέρνο και πλήρως λειτουργικό αεροδρόμιο με μια μοναδική παρουσία στον χώρο». Το χαρακτηριστικό στο terminal θα είναι η οροφή που θα περιλαμβάνει χιλιάδες φώτα τα οποία θα εστιάζουν σε σημεία όπως τα γκισέ για το check-in, ο έλεγχος διαβατηρίων και τα καταστήματα duty free. Η Grimshaw μάλιστα ολοκλήρωσε το υπερσύγχρονο Terminal 1 στο αεροδρόμιο Πούλκοβο της Αγίας Πετρούπολης με τις εντυπωσιακές χρυσές οροφές-φόρο τιμής στους τρούλους των εκκλησιών στη ρωσική μεγαλούπολη. Πρόθεση της ίδιας ομάδας, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Αντριου Τόμας, είναι η αισθητική του νέου αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης να συμβαδίζει με την αρχιτεκτονική και την αύρα της πόλης.

«Το σχέδιο του αεροδρομίου θέλουμε να είναι αντάξιο της Ιστορίας της Κωνσταντινούπολης. Ενα κορυφαίο, μοντέρνο και λειτουργικό αεροδρόμιο που θα υποδηλώνει τις ρίζες της τοπικής ταυτότητας. Αντλούμε έμπνευση από τα χρώματα και τα σχέδια της πόλης και δίνουμε έμφαση στο φως και στο πώς αυτό θα διαχέεται μέσα στις αίθουσες. Πρότυπο για εμάς αποτελεί το Τζαμί Σουλεϊμάνιγε» τονίζει ο Τόμας Στόκε, επικεφαλής του στούντιο Haptic.

Οι εύλογοι προβληματισμοί

Το τουριστικό προϊόν της Τουρκίας περνά σε άλλη εποχή. Ενα αεροδρόμιο που δύναται να γίνει το μεγαλύτερο του κόσμου σε μια στρατηγικής σημασίας πόλη δίνει στην Τουρκία τα εχέγγυα για περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη. Οι προβληματισμοί στην κοινωνία αλλά και στους τουρίστες είναι βέβαια πολλοί, με πρώτο και καλύτερο αυτόν που αφορά τη μεγάλη χιλιομετρική απόσταση του νέου διεθνούς αερολιμένα από το κέντρο της πόλης. Για ένα χρονικό διάστημα (υπολογίζεται στον έναν χρόνο), το μετρό δεν θα εξυπηρετεί το νέο αεροδρόμιο, με τους επίδοξους επιβάτες δικαίως να ανησυχούν για το τι τους περιμένει, λαμβάνοντας υπόψη και την αδιανόητη κίνηση στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Οι Τουρκικές Αερογραμμές ήδη ανακοίνωσαν την οριστική μετακόμισή τους στο νέο αεροδρόμιο την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου και οι ταξιδιώτες καρδιοχτυπούν για τη μετακίνησή τους και την έγκαιρη άφιξή τους. Μεγάλη μερίδα Τούρκων δεν μπορεί επίσης να ξεπεράσει το γεγονός ότι έπειτα από χρόνια το αεροδρόμιο «αποτινάσσει» το όνομα του μεγάλου ηγέτη Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, την ώρα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μάλλον τρίβει τα χέρια του για την εξέλιξη αυτή. Απορίας άξιο είναι το πώς ένα αεροδρόμιο μπορεί να κρύψει τόσους συμβολισμούς και τόσες έριδες, αλλά αυτή ήταν και θα είναι πάντοτε η ιδιαιτερότητα που έκανε ενδιαφέρουσα την καθημερινότητα στην Τουρκία.