Μπορεί να φαίνεται αυτονόητο στις μέρες μας και σε όσους θέλουν να πιστεύουν ότι είναι τουλάχιστον συνειδητοποιημένοι, υπεύθυνοι γονείς: δεν χτυπάμε τα παιδιά! Ούτε όταν μας φτάνουν στο αμήν, ούτε όταν δεν σταματούν να ουρλιάζουν ακόμα και μέσα στο σουπερμάρκετ, ούτε όταν μας έχουν γραμμένους κανονικότατα ό,τι και αν τους πούμε. Μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, όμως δεν είναι. Αυτό ήλθε να υπενθυμίσει με τον πιο ηχηρό τρόπο μια νέα μεγάλη μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση «Child Abuse & Neglect» και η οποία βασίστηκε σε δεδομένα που συνελέγησαν από τη UNICEF και αφορούσαν 62 χώρες – δηλαδή περίπου το ένα τρίτο των χωρών του πλανήτη μας.
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε περίπου 216.000 τρίχρονα και τετράχρονα παιδιά και τους φροντιστές τους – γονείς ή άλλα άτομα με τα οποία ζούσαν τα μικρά. Στο πλαίσιό της οι φροντιστές ρωτήθηκαν αν τα παιδιά τα πήγαιναν καλά με άλλα παιδιά, αν ήταν επιθετικά (αν χτυπούσαν, κλωτσούσαν ή δάγκωναν άλλα παιδάκια), καθώς και αν εμφάνιζαν συχνά διάσπαση προσοχής. Σχετικά με τη σωματική τιμωρία, οι φροντιστές ρωτήθηκαν πόσο συχνά την είχαν χρησιμοποιήσει μέσα στον τελευταίο μήνα από τη διεξαγωγή της μελέτης στο ίδιο το παιδί ή σε κάποιο αδελφάκι του.
Ιδού τι προέκυψε: Το ένα τρίτο των φροντιστών δήλωσε πως θεωρεί ότι η σωματική τιμωρία είναι απαραίτητη στο πλαίσιο της σωστής ανατροφής και εκπαίδευσης ενός παιδιού. Επίσης, το 43% των παιδιών της μελέτης είχε υποστεί σωματική τιμωρία ή ζούσε σε σπίτι που κάποιο από τα αδέλφια του είχε υποστεί σωματική τιμωρία.
Και τι φάνηκε πίσω από τα ποσοστά; Το αυτονόητο, που τελικώς δεν είναι τόσο αυτονόητο. Οτι όλα αυτά τα παιδιά – είτε είχαν υποστεί τα ίδια τη σωματική τιμωρία ή την είχαν δει με τα μάτια τους μέσα στο σπίτι τους – παρουσίαζαν μειωμένη κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν σημείωσαν, με βάση τα δεδομένα τους (και πώς να μη σημειώσουν δηλαδή με τέτοια δεδομένα), ότι απαιτούνται πολύ περισσότερα μέτρα και πολιτικές ώστε να σταματήσει κάποια στιγμή η χειροδικία στα παιδιά σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην πραγματικότητα σήμερα μόλις 54 χώρες έχουν απαγορεύσει διά νόμου τη χρήση σωματικής τιμωρίας στα παιδιά – μεταξύ αυτών βρίσκεται ευτυχώς και η Ελλάδα. Ωστόσο δεν είναι λίγοι οι γονείς που πιστεύουν και στην Ελλάδα ότι… ένα χεράκι ξύλο ή έστω μια-δυο ξυλιές στον ποπό (σιγά τώρα, τι είναι…) αποτελούν την αποτελεσματικότερη μέθοδο πειθαρχίας. Σκεφτείτε τα όλα αυτά την επόμενη φορά που θα είστε έξαλλοι με το παιδί σας (όπως γινόμαστε όλοι μας κάποιες φορές) και θα περάσει από το μυαλό σας να σηκώσετε χέρι (όπως περνά, ας μη γελιόμαστε, από το μυαλό όλων μας κάποιες φορές).
Για να κλείσουμε, καλό είναι μάλλον να έχουμε πάντα στον νου μας τα μεγάλα λόγια του μέγιστου αμερικανού ψυχολόγου και κοινωνικού φιλοσόφου Β.F. Skinner: «Ενας άνθρωπος που έχει τιμωρηθεί δεν θα είναι στο εξής λιγότερο επιρρεπής προς μια δεδομένη συμπεριφορά. Στην καλύτερη περίπτωση μαθαίνει πώς να αποφεύγει την τιμωρία». Και μαζί με αυτά ας έχουμε επίσης πάντα στον νου μας ότι ο δεκάλογος που έχει συνταχθεί από το Δίκτυο για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Σωματικής Τιμωρίας στα Παιδιά, το οποίο συντονίζει ο «Συνήγορος του Παιδιού», ορίζει ρητά πως «τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι, έχουν δικαίωμα στην προστασία από κάθε μορφή βίας. Η σωματική τιμωρία είναι μια μορφή βίας». Διότι η βία δεν μπορεί παρά να μεγαλώσει βίαια παιδιά…