Το κλίμα αλλάζει αλλά οι επιχειρηματίες διστάζουν

H ελληνική οικονομία κινείται με θετικό πρόσημο αλλά οι ρυθμοί ανόδου είναι προς το παρόν περιορισμένοι και δεν μπορούν να δώσουν ώθηση στα μεγέθη των επιχειρήσεων.

Οι προοπτικές όμως είναι ευοίωνες, καθώς οι παράγοντες που κατά τη δεκαετή κρίση «ταλαιπώρησαν» και σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσαν την αιτία για λουκέτα στις ελληνικές επιχειρήσεις εξαλείφονται σταδιακά: Η κατανάλωση πλέον ενισχύεται, οι φορολογικοί συντελεστές μειώνονται και μάλιστα αποτέλεσαν βασικό κομμάτι της αντιπαράθεσης των κομμάτων κατά την προεκλογική περίοδο οδηγώντας κυβέρνηση και αντιπολίτευση να πλειοδοτούν ως προς το ύψος της μείωσης. Επιπλέον, οι συνθήκες ομαλής και εξορθολογισμένης χρηματοδότησης επανέρχονται. Τόσο οι τράπεζες που επιστρέφουν σταδιακά στη βασική τους δραστηριότητα – τη χορήγηση δανείων – όσο και η αγορά εταιρικών ομολόγων που έχει επανακάμψει επιτρέπουν στις εταιρείες με πλάνο και σταθερά έσοδα να εξασφαλίζουν φθηνά δανειακά κεφάλαια.

Η πορεία αποκλιμάκωσης του επιτοκίου του δεκαετούς ομολόγου κοντά στο 2,6% συνηγορεί για ακόμη καλύτερους όρους σύναψης αναπτυξιακών δανείων στο μέλλον. Σε αυτό το νέο περιβάλλον πιστωτικής επέκτασης οι επιχειρήσεις που άντεξαν και βρήκαν τον τρόπο να εξασφαλίσουν ρευστότητα όλα αυτά τα χρόνια έχουν κάθε λόγο να είναι αισιόδοξες.

Τα εταιρικά αποτελέσματα τόσο των εισηγμένων όσο και του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων ακολουθούν μια ανοδική πορεία που έχει ξεκινήσει για την πλειονότητα των εταιρειών τη διετία 2014-2015. Το 2015 ήταν μάλιστα η χρονιά που σύμφωνα με τους οικονομολόγους η ελληνική αγορά «έπιασε πάτο».

Το «κάρο» της ανάπτυξης

Μέχρι τώρα ξεχώριζαν οι εταιρείες με εξαγωγικό προσανατολισμό και όσες δραστηριοποιούνταν στον κλάδο του τουρισμού, που θα εξακολουθήσουν όπως όλα δείχνουν να σέρνουν το «κάρο» της ανάπτυξης. Σιγά-σιγά όμως αναμένεται να προστεθούν και τα έργα με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα για την οικονομία όπως το Ελληνικό και έργα μεγάλων υποδομών, όπως οδικοί άξονες, νέες γραμμές μετρό και σιδηροδρομικά έργα που θα ευνοήσουν τον κατασκευαστικό κλάδο και τον τομέα των δομικών υλικών. Η τακτοποίηση των δημοσιονομικών αναμένεται να «απελευθερώσει» και κονδύλια για να ενισχυθεί το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων που στα χρόνια της κρίσης αποτέλεσε την εύκολη λύση περικοπής δαπανών. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο θα δώσει ώθηση στον κλάδο της πληροφορικής λόγω ανάθεσης περισσότερων έργων από το Δημόσιο. Οφέλη η επιχειρηματική κοινότητα θα έχει να αποκομίσει και από την προσπάθεια για μεγαλύτερη απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ.

Το τρίπτυχο της επιβίωσης

Ωστόσο, οι βασικές αρχές που επέβαλαν οι διοικήσεις των εταιρειών τα δύσκολα χρόνια της κρίσης και κράτησαν όρθιες επιχειρήσεις δεν πρόκειται να μεταβληθούν: περιορισμός επενδύσεων, μείωση του κόστους και λειτουργικές βελτιώσεις σε όλη την παραγωγική αλυσίδα.

Παρά την ευφορία που έχει δημιουργηθεί λόγω της βραχύβιας προεκλογικής περιόδου και των ενδείξεων ότι από τις εκλογές θα προκύψει μια σταθερή κυβέρνηση τετραετίας, οι επιχειρηματίες διστάζουν να κάνουν μεγάλα βήματα και θα παραμείνουν πιστοί στο παραπάνω τρίπτυχο. Τη δοκιμασμένη λύση που τους επέτρεψε να ανταποκριθούν σε ένα περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού, στο οποίο επιβίωσαν κατά βάση εκείνες που διέθεταν μικρή δανειακή επέκταση και αποτελεσματική λειτουργική δομή.

Οπως όλα δείχνουν, η στρατηγική αυτή παρά την άνοδο του ΑΕΠ και της καλής ψυχολογίας της αγοράς που αντικατοπτρίζεται και στις επιδόσεις του Χρηματιστηρίου δεν πρόκειται να αλλάξει. Ετσι, δεν πρόκειται άμεσα να δούμε προσλήψεις προσωπικού ή αυξήσεις μισθών.

Μεταρρυθμίσεις

Αυτή η τακτική «κάλλιο πέντε και στο χέρι» θα αλλάξει όταν καλυτερέψει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και στο εσωτερικό προωθηθούν μεταρρυθμίσεις όπως η πάταξη της γραφειοκρατίας, η μείωση των εισφορών, η επίσπευση της απονομής δικαιοσύνης, ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο και επενδυτικά φορολογικά κίνητρα για μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις. Τότε, οι επιχειρηματίες θα ανάψουν το πράσινο φως για να προχωρήσουν οι εταιρείες τους σε επενδύσεις αλλά και θα είναι ακόμη πιο εύκολο να προσελκύσει η Ελλάδα επενδύσεις από το εξωτερικό. Επενδύσεις που δεν έλειψαν την περίοδο της κρίσης αλλά περιορίστηκαν σε ελάχιστους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, όπως ιδιωτική υγεία, φαρμακευτική βιομηχανία, ξενοδοχεία και τρόφιμα.  

Οχι ότι δεν θα γίνουν επενδύσεις και εταιρικοί μετασχηματισμοί στο άμεσο μέλλον. Αυτό είναι νομοτελειακό. Σε όλα τα lobbies των κεντρικών ξενοδοχείων οι πελάτες που πίνουν τον καφέ τους είναι εκπρόσωποι μεγάλων επενδυτικών funds που ψάχνουν τις κατάλληλες ευκαιρίες για να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους. Σε μια χώρα που το εργατικό δυναμικό είναι καλά εκπαιδευμένο και οι μισθοί στα τάρταρα πάντα θα βρίσκονται πρόθυμοι επενδυτές.

Για να καλυφθεί το επενδυτικό κενό της κρίσης που υπολογίζεται σε 100 δισ. σίγουρα απαιτείται εισροή ξένων κεφαλαίων. Ο «κράχτης» όμως θα είναι οι ίδιοι οι έλληνες επιχειρηματίες. Αυτοί πρέπει να δώσουν το έναυσμα του επενδυτικού μπουμ. Ηδη, τα πρώτα «δωράκια» προς αυτή την κατεύθυνση τα έχουν λάβει. Από τη μείωση του φορολογικού συντελεστή μερισμάτων στο 10% από το 15% και από τη μείωση του φορολογικού συντελεστή κερδών από το 28% σταδιακά στο 20% θα εξοικονομήσουν πάνω από 400 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Χρήματα που θα πρέπει να επενδυθούν στις εταιρείες και θα ευνοήσουν την πρόσληψη νέων εργαζομένων με αξιοπρεπείς απολαβές.