«Το φαγητό μάς φέρνει κοντά»

Ταψιά γεμάτα ρύζι αρτυμένο με γάλα καρύδας, κατσαρόλες με φασόλια σιγομαγειρεμένα με plantains, ένα φρούτο που ανήκει στην οικογένεια της μπανάνας αλλά δεν είναι τόσο γλυκό, μικρά βουναλάκια από τηγανητά akara, την αφρικανική εκδοχή του φαλάφελ, περίμεναν το κοινό στο συνεργατικό Καφενείο στην Ακαδημία Πλάτωνος. Παρά τον καύσωνα, παρέες και οικογένειες άρχισαν σιγά-σιγά να συγκεντρώνονται στο Καφενείο, το οποίο λειτουργεί τα Σαββατοκύριακα με εθελοντές που διοργανώνουν αλληλέγγυες δράσεις.

Η Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής έχει ως έθιμο να διοργανώνει κάθε χρόνο ανοιχτές εκδηλώσεις για να γνωρίσει ο κόσμος καλύτερα τις αφρικανικές κουλτούρες. Ο τίτλος της εκδήλωσης «Το φαγητό μάς φέρνει κοντά» δεν θα μπορούσε να είναι πιο εύστοχος. Καθόμαστε στην κουζίνα όπου ετοιμάζονται τα εδέσματα, με τη Λορέτα Μακόλεϊ από τη Σιέρα Λεόνε και την Εστερ Οκο, ιδρυτικά μέλη της Οργάνωσης Ενωμένων Γυναικών Αφρικής, και μιλάμε για σούπες, μιλάμε για το yam, την πεντανόστιμη αφρικανική πατάτα που ακροβατεί κάπου ανάμεσα στην κανονική πατάτα και τη γλυκοπατάτα. Αρέσει πολύ το αφρικανικό φαγητό στους Ελληνες, τόσο που οι γυναίκες της Ενωσης σκέφτονται να ανοίξουν ένα μικρό εστιατόριο. «Είναι τόσο πλούσια η γαστρονομική παράδοση της Αφρικής – τα υλικά, οι γεύσεις και οι τεχνικές. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς την κουζίνα της Νιγηρίας που αποτελεί από μόνη της ένα τεράστιο κεφάλαιο» μας εξηγεί η Εστερ. Από τα ηχεία ακούγεται μουσική του Καμερούν. Στη σάλα ο Σπύρος, η Αντίς τρέχουν γύρω από τους γονείς τους δοκιμάζοντας πού και πού καμιά μπουκιά, ενώ ο Μανώλης, 10 ετών, πρόσφυγας από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, αστειεύεται λέγοντας «πως προτιμάει τα σουβλάκια από το αφρικανικό φαγητό».

Το κλειδί της εξωστρέφειας

Το συμβολικό αντίτιμο για το σπιτικό φαγητό συγκεντρώνεται στο κουτί ενίσχυσης της Οργάνωσης. Γυναίκες από τη Σιέρα Λεόνε, την Γκάνα, την Κένυα, τη Νιγηρία και την Τανζανία συνασπίστηκαν το 2005 προκειμένου να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Αφορμή στάθηκε η απόλυση της Λορέτα Μακόλεϊ χωρίς αποζημίωση έπειτα από 11 χρόνια εργασίας ως βοηθού σε σπίτι, με εργοδότες που αρνούνταν να δηλώσουν επίσημα την εργασία της και να καταβάλουν τα αντίστοιχα ένσημα στους ασφαλιστικούς φορείς. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα για τις περισσότερες γυναίκες από την Αφρική, οι οποίες συνήθως βρίσκουν εργασία μόνο ως οικιακές βοηθοί υπό νεφελώδεις όρους με τη δαμόκλειο σπάθη της απέλασης διαρκώς πάνω από το κεφάλι τους.

Εδώ και 15 χρόνια η Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής αναπτύσσει πλούσια δράση διοργανώνοντας καμπάνιες ενημέρωσης, διαλέξεις, εργαστήρια και αλληλέγγυες προς άλλες οργανώσεις δράσεις. Ωστόσο, πυρήνας της παραμένει πάντα η προάσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστριών και μεταναστών και βέβαια η προστασία και η στήριξη των γυναικών. Αίσθηση είχε προκαλέσει η καμπάνια της Οργάνωσης «Οχι Ρατσισμός από την κούνια» που αφορούσε τα δικαιώματα των παιδιών δεύτερης γενιάς, όπως και η σειρά ομιλιών και εργαστηρίων που διοργάνωσε το 2018 και το 2019 για τον Μαύρο Φεμινισμό. Η εξωστρέφεια της Οργάνωσης αποτελεί ένα από τα κλειδιά για την αλλαγή που επιδιώκει. Αλλωστε σήμερα στην ομάδα υπάρχουν και μέλη με καταγωγή από την Ελλάδα, την Αγγλία, τη Γερμανία. «Ρατσισμός υπάρχει επειδή δεν γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον. Οταν όμως δουλεύουμε μαζί, αλλάζουν οι πεποιθήσεις, γινόμαστε ομάδα. Καμία δεν στέκεται στο χρώμα της άλλης. Ούτε έχουμε αρχηγούς, ακριβώς γιατί είμαστε πραγματική ομάδα» σχολιάζει η Λορέτα Μακόλεϊ. Μέλος της Οργάνωσης αποτελεί και η Χριστίνα Φοίβη, σκηνοθέτρια της ταινίας «Αμυγδαλιά» – «μια αληθινή Αφρικανή πια», όπως λέει χαριτολογώντας για εκείνη η Λορέτα. «H σημασία τέτοιων εκδηλώσεων για εμένα – μία από τις πολλές σημασίες – είναι πως δημιουργούν συνθήκες συνάντησης. Εναν χώρο να ζήσουμε και να δουλέψουμε μαζί, να αμφισβητήσουμε ρατσιστικές αντιλήψεις στην πράξη και να μάθουμε άλλους τρόπους ύπαρξης. Στην ομάδα ακούω εμπειρίες άλλων γυναικών και μοιράζομαι δικές μου» εξηγεί η σκηνοθέτρια.

Στον ρυθμό της Δυτικής Αφρικής

Στο μεταξύ, ο ήλιος έχει αρχίσει να δύει και η μπάντα κρουστών του Νταουντά Κόντε παίζει αφρικανικούς ρυθμούς απέναντι στο Πάρκο. Μουσική από τη Δυτική Αφρική – τη Σιέρα Λεόνε, το Μάλι, τη Δημοκρατία της Γουινέας, την Ακτή Ελεφαντοστού – ηχεί παντού και τα αφρικανικά κρουστά πρωταγωνιστούν. Ο Νταουντά Κόντε, μουσικός και χορευτής που ζει και διδάσκει στη χώρα μας 11 χρόνια, κρατά το «kamalen n’goni», το παραδοσιακό έγχορδο όργανο από το Μάλι που χρησιμοποιούν αφηγητές και μουσικοί για να διηγηθούν ιστορίες στη φυλή τους. «Ολοι ως παιδιά μεγαλώνουμε σαν δέντρα από τη ρίζα μας, μεγαλώνουμε, απλώνουμε τα κλαδιά μας. Οι ρίζες μας είναι κοινές. Η τέχνη γιορτάζει αυτό το γεγονός κι έρχεται να αποκαταστήσει τους δεσμούς που κόβουν διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις» θα μας πει ο Νταουντά μετά την παράσταση. Ο ίδιος και η ομάδα του παραδίδουν εξάλλου μαθήματα αφρικανικής μουσικής και χορού κάθε Κυριακή στο Πάρκο. «Η Αφρική είναι η μεγάλη πατρίδα όλων. Η μουσική, οι τέχνες και οι κουλτούρες της μεταφέρουν αυτή τη ζωτική ενέργεια που ενώνει τους ανθρώπους».