Το δύσκολο εξάμηνο του θεάτρου

Δύο γεγονότα θα παίξουν ρόλο για το μέλλον του θεάτρου τους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς. Δύο πολιτιστικές εκδηλώσεις που, αν και δεν είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη θεατρική λειτουργία, θα επηρεάσουν καταλυτικά την επανενεργοποίηση των σκηνών: Πρόκειται για τα εγκαίνια της ανακαινισμένης Εθνικής Πινακοθήκης και την έναρξη του εορτασμού για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Σε ό,τι αφορά την Πινακοθήκη, η 25η Μαρτίου 2021 είναι η προκαθορισμένη από τον Πρωθυπουργό ημερομηνία και όλες οι προσπάθειες που γίνονται είναι για την αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος. Οσο για τις εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από το ’21, εκεί ο προγραμματισμός ακολουθεί διαφορετικό σκεπτικό, με τις «Γιορτές των Πόλεων», στις 20 και 21 Ιουνίου, να αποτελούν μια ημερομηνία πανελλήνιας πανηγυρικής έναρξης.

Είναι σαφές ότι από τη στιγμή που η Εθνική Πινακοθήκη, μετά τα εγκαίνια, θα ανοίξει για το κοινό θα «συμπαρασύρει» και όλο το πολιτιστικό τοπίο. Ακολουθώντας τους υγειονομικούς κανόνες που θα έχουν διαμορφωθεί με βάση τα δεδομένα της πανδημίας, μαζί με την Πινακοθήκη θα δοθεί το πράσινο φως και σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, θεατρικές και λοιπές εκδηλώσεις.

Είναι δεδομένο ότι η νέα πραγματικότητα που έχει επιβάλει ο κορωνοϊός έχει πλήξει βαριά το θέατρο, που ουσιαστικά από τον περασμένο Μάρτιο έχει ρίξει αυλαία. Οσοι, τολμηροί, επένδυσαν σε νέες παραγωγές για τη σεζόν 2019-2020 προσμένουν σε μια επανεκκίνηση που όλο και αργεί. Για το εξάμηνο που ακολουθεί τα μηνύματα δεν είναι θετικά.

Γι’ αυτό και το βάρος των μελλοντικών σχεδιασμών έχει στραφεί προς τους καλοκαιρινούς μήνες, αφήνοντας μετέωρα τα πράγματα για τους αμέσως επόμενους. Με το πρώτο δίμηνο του χειμώνα (Ιανουάριος – Φεβρουάριος) να θεωρείται ήδη «νεκρό» και την ανοιξιάτικη περίοδο αβέβαιη, το θέατρο προσβλέπει στον ελληνικό ήλιο: Τόσο το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου από τη μια, όσο και οι ελεύθερες παραγωγές που σχεδιάζουν τις περιοδείες τους από την άλλη, συνολικά ο μηχανισμός κινείται προς το θέρος.

Το Εθνικό Θέατρο

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί το Εθνικό Θέατρο λόγω του ρεπερτορίου και των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει. Ο Δημήτρης Λιγνάδης, έχοντας στα χέρια του ένα διπλό ρεπερτόριο – αυτό που παρέλαβε από τον προκάτοχό του Στάθη Λιβαθινό και αυτό που σχεδίασε ο ίδιος -, προσπαθεί να το υλοποιήσει δίνοντας προτεραιότητα στις δεσμεύσεις που προϋπήρχαν. Γι’ αυτό και οι κινήσεις που κάνει γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε ενδεχόμενο να παραμένει ανοιχτό. Παράλληλα έχει προχωρήσει σε διαδικτυακές «πρεμιέρες» με νέες παραγωγές («Σ’ εσάς που με ακούτε» και «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια») ή σχεδιάζει τις επόμενες. Σήμερα δίνει την πρώτη της παράσταση η «Μήδεια» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα (στις 19.00), ενώ συνεχίζονται οι πρόβες στον «Γυάλινο κόσμο» του Τενεσί Ουίλιαμς από τον Γιώργο Νανούρη και στον «Μολιέρο» του Μπουλγκάκοφ από τον Στάθη Λιβαθινό, στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» και στην Κεντρική Σκηνή, στο κτίριο Τσίλλερ, αντιστοίχως.

Το Φεστιβάλ Αθηνών

Οσο για το Φεστιβάλ, πρόθεση της καλλιτεχνικής διευθύντριας Κατερίνας Ευαγγελάτου είναι το πρόγραμμα του 2021 να «χωρέσει» περισσότερες εκδηλώσεις, πιάνοντας το νήμα από την περασμένη χρονιά όπου αυτό που υπερίσχυσε ήταν οι ακυρώσεις. Με το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών παραγωγών που αναβλήθηκαν να συμπεριλαμβάνονται στο εφετινό πρόγραμμα, μεγάλο αγκάθι παραμένουν οι μετακλήσεις από το εξωτερικό και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν. Εδώ ο μελλοντικός σχεδιασμός είναι άμεσα συνδεδεμένος με την πανδημία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Στην Επίδαυρο, όπως όλα δείχνουν, θα παίξουν όλα τα σχήματα που είχαν προγραμματιστεί για το περασμένο καλοκαίρι και οι καινούργιες παραγωγές θα προέλθουν από το Εθνικό Θέατρο και το Κρατικό Βορείου Ελλάδος. Συγκεκριμένα η πρώτη σκηνή της χώρας έχει καταλήξει στο ρεπερτόριό της: «Φοίνισσες» του Ευριπίδη από τον Γιάννη Μόσχο και «Ιππής» του Αριστοφάνη από τον Κωνσταντίνο Ρήγο. Το υπόλοιπο πρόγραμμα των Επιδαυρίων περιλαμβάνει: «Ιχνευτές» του Σοφοκλή από τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Ευριπίδη από τον Γιώργο Νανούρη, «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου από τον Αρη Μπινιάρη, «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή από τον Τσέζαρις Γκραουζίνις. Υπό σχεδιασμό είναι και το πρόγραμμα της Μικρής Επιδαύρου. Οσο για την Πειραιώς 260 που δεν λειτούργησε καθόλου το περασμένο καλοκαίρι, αρκετές από τις προτάσεις που είχαν εγκριθεί θα επανέλθουν, ενώ όσες είχαν σχεδιαστεί για μικρούς χώρους – όπως, για παράδειγμα, ένα καφενείο για την παράσταση του Σίμου Κακάκλα – θα αναπροσαρμοστούν σε χώρους μεγαλύτερης χωρητικότητας.

Επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις

Μέσα σε αυτό το σκηνικό και στην εκπνοή του 2020, το υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στην ανακοίνωση-πρόσκληση υποβολής αιτημάτων για επιχορήγηση δράσεων στον σύγχρονο πολιτισμό για το 2021. Και το έκανε νωρίτερα από το σύνηθες με στόχο να επισπεύσει τις διαδικασίες και να διευκολύνει έναν κλάδο που έχει υποφέρει πραγματικά όλους αυτούς τους μήνες. Οι αιτήσεις για τις επιχορηγήσεις, μονοετούς αλλά και διετούς προγραμματισμού, ολοκληρώνονται στις 22 Φεβρουαρίου με την αξιολόγηση και γνωμοδότηση να τοποθετείται το αργότερο ως τις 12 Απριλίου.

Ωστόσο σε εκκρεμότητα βρίσκεται το ζήτημα της επιδότησης των θέσεων στα θέατρα και για τον λόγο αυτόν το ΥΠΠΟ βρίσκεται σε διαρκή συνεννόηση με το υπουργείο Εργασίας – και αυτό αφορά τόσο τους μήνες που έχουν προηγηθεί όσο και τους επόμενους.

Τέλος, η περιπέτεια του Θεατρικού Μουσείου μοιάζει να έχει μπει σε θετική τροχιά, με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη να κινείται στην κατεύθυνση μιας οριστικής λύσης, παρά τα πολλά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Με το χρέος να έχει πέσει κάτω από τα 1,3 εκατομμύρια ευρώ (αφού οι εργαζόμενοι έχουν παραιτηθεί των δεδουλευμένων τους) και τη μεταστέγασή του στο μπλε κτίριο της οδού Σταδίου, ίσως το 2021 σταθεί καθοριστικό για το πολύπαθο Μουσείο Θεάτρου.