Το διπλό αδιέξοδο Ερντογάν

Απομονωμένος διπλωματικά διεθνώς και αποδυναμωμένος στο εσωτερικό της Τουρκίας από την οικονομική και υγειονομική κρίση, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί. Η δημοτικότητα του τούρκου προέδρου είναι πρωτοφανώς χαμηλή, ενώ τα κρούσματα του κορωνοϊού παραμένουν υψηλά, και οι ενέργειές του δεν καταφέρνουν μέχρι στιγμής να αντιστρέψουν τις δύο αυτές τάσεις.

Σύμφωνα με την τουρκική εταιρεία δημοσκοπήσεων Metropol, το ποσοστό του Ερντογάν φθάνει μόλις στο 27,4% και μαζί με εκείνο του εθνικιστικού κόμματος CHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί δεν ξεπερνά το 35% – πολύ μακριά από το 51% που απαιτείται για να διατηρήσει ο Ερντογάν την προεδρία στις εκλογές του 2023.

Αντιδράσεις για
τουρίστες, αλκοόλ

Για να περιορίσει τον κορωνοϊό εν όψει καλοκαιρινής τουριστικής σεζόν, ο Ερντογάν έβαλε τους Τούρκους σε καραντίνα σχεδόν τριών εβδομάδων, ως τις 17 Μαΐου, αλλά εξαίρεσε τους τουρίστες από τους περιορισμούς. Αυτό προκαλεί κύματα διαμαρτυριών στα σόσιαλ μίντια που έχουν φωτογραφίες από τουρίστες να κινούνται ελεύθερα στα τουρκικά θέρετρα της Μεσογείου και παράλληλα εικόνες από Τούρκους να παίρνουν πρόστιμα για παραβιάσεις της καραντίνας.

Η απαγόρευση της πώλησης αλκοόλ όσο διαρκεί η καραντίνα – δήθεν ως μέτρο κατά του κορωνοϊού αλλά, όπως υποψιάζονται οι αντίπαλοι του Ερντογάν, στο πλαίσιο της συντηρητικής ατζέντας που προωθεί ο τούρκος πρόεδρος – πυροδότησε ομοβροντία αρνητικών σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλοί Τούρκοι ανεβάζουν φωτογραφίες τους να πίνουν αλκοόλ ως πράξη ανυπακοής κατά του Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).

Κυνηγητό στον
Ιμάμογλου

Στόχος της τουρκικής κυβέρνησης είναι χάρη στην καραντίνα να μειωθούν τα νέα κρούσματα κάτω από τα 5.000 ημερησίως από σχεδόν 30.000 σήμερα. Μέσα στον Απρίλιο είχαν φθάσει τα 60.000 ημερησίως, το οποίο προκάλεσε ταξιδιωτικές οδηγίες κατά της Τουρκίας από τις πέντε χώρες που της στέλνουν τους περισσότερους τουρίστες – Ρωσία, Γερμανία, Βρετανία, Βουλγαρία και Ιράν. Η Μόσχα μάλιστα διέκοψε τις πτήσεις προς Τουρκία ως την 1η Ιουνίου, ενώ μπορεί να υπάρξει και παράταση.

Παράλληλα, ο Ερντογάν έχει βάλει τους δικαστές να κυνηγούν ανελέητα τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, από το κόμμα CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος ενδεχομένως να αποτελέσει τον κυριότερό του αντίπαλο στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Την Τρίτη ανακοινώθηκε ότι ερευνάται η «ασεβής» συμπεριφορά του Ιμάμογλου στη διάρκεια περυσινής επίσκεψής του στον τάφο οθωμανού σουλτάνου. Δεν είναι σαφές ποια ακριβώς ήταν η «ασεβής» πράξη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης. Η έρευνα αυτή προστίθεται σε άλλες δικαστικές έρευνες που έχουν ξεκινήσει για το αν ο Ιμάμογλου επισκέφθηκε τους συμπροέδρους του φιλοκουρδικού κόμματος HDP καθώς και για την αντίθεσή του στα σχέδια του Ερντογάν για το κανάλι που θα ενώνει τον Μαρμαρά με τη Μαύρη Θάλασσα, παράλληλα με τον Βόσπορο, και του οποίου η κατασκευή θα ξεκινήσει τον Ιούνιο.

Ετοιμος για
υποχωρήσεις

Στο διπλωματικό πεδίο, ο απομονωμένος Ερντογάν δοκιμάζει ανοίγματα σε δυνάμεις της περιοχής με τις οποίες υπήρχαν μέχρι πρότινος τριβές. Μετά την Αραβική Ανοιξη του 2011, η Τουρκία έγινε η πρωτεύουσα των αραβικών μέσων που επικρίνουν τις κυβερνήσεις των χωρών τους. Σήμερα φαίνεται πρόθυμη να τους βάλει περιορισμούς για να γίνει αρεστή στις κυβερνήσεις αυτές.

Οι διεθνείς παρατηρητές θεωρούν την Αγκυρα έτοιμη να κάνει υποχωρήσεις, ξεκινώντας από υποχωρήσεις προς την Αίγυπτο μέσω της οποίας θέλει να σπάσει το «αντιτουρκικό μέτωπο» που έχει συγκροτηθεί γύρω από τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου (Ελλάδα, Αίγυπτος, Κύπρος, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία). «Με μεγάλη επιρροή όταν ξεκίνησε η Αραβική Ανοιξη το 2011, η Τουρκία φαίνεται σήμερα πολύ πιο αδύναμη» έγραψε ο «Monde» θεωρώντας ότι «πληρώνει» εν μέρει την υποστήριξη προς τους Αδερφούς Μουσουλμάνους που εξόργισε την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η Αγκυρα επιδιώκει να διεμβολίσει το αντιτουρκικό μέτωπο

Σε αγώνα δρόμου μοιάζει να έχει αποδυθεί το τελευταίο διάστημα η Αγκυρα, σε μία προσπάθεια να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με μία σειρά χωρών στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και μέχρι τον Κόλπο, επιδιώκοντας «να σπάσει» το μέτωπο που και η ίδια αντιλαμβάνεται ότι αργά πλην σταθερά έχει διαμορφωθεί απέναντί της. Το μείζον ερώτημα είναι το… κόστος που θα πρέπει να καταβάλει για την επιθυμούμενη ομαλοποίηση. Μετά τη διάρρηξη των σχέσεών της με Αίγυπτο, Ισραήλ και Σαουδική Αραβία (εξαιτίας όχι μόνο του θέματος των θαλασσίων ζωνών, αλλά κυρίως της υποστήριξής της προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα), η Τουρκία επιδιώκει ένα διπλωματικό ντεμαράζ, καθώς οι παραπάνω χώρες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την περιφερειακή γεωπολιτική αρχιτεκτονική.

Επιχείρηση «γοητείας»
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η επίσκεψη του τούρκου υφυπουργού Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ στο Κάιρο, όπου συναντήθηκε με τον αίγυπτιο ομόλογό του Χαμντί Λόζα.
Το ανακοινωθέν της συνάντησης έκανε λόγο για «ειλικρινείς και σε βάθος» συνομιλίες για διμερή και περιφερειακά θέματα. Η Αγκυρα θα επιθυμούσε την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με το Κάιρο, αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει να λάβει αυστηρή στάση απέναντι στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η ηγεσία της οποίας εδρεύει σήμερα στην Τουρκία.
Παράλληλα, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί προσωπικά να γεφυρώσει το χάσμα με τη Σαουδική Αραβία, που εντάθηκε μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.
Ο κ. Ερντογάν επικοινώνησε για δεύτερη φορά σε διάστημα ενός μήνα με τον βασιλιά Αλ Σαούντ, ενώ ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναμένεται να επισκεφθεί το Ριάντ στις 11 Μαϊου. Ο κ. Ερντογάν θα ήθελε πολύ και την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ, αλλά εκεί θα αποδειχθεί κρίσιμο το μέλλον του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Ο παράγοντας «Λιβύη»
Την ίδια στιγμή, η Αγκυρα παίζει το «χαρτί» της Λιβύης. Επιθυμεί καθαρά να διατηρήσει την παρουσία της εκεί και να διασφαλίσει (μέσω και της επιρροής του λίβυου πρωθυπουργού Ντιμπεϊμπά) ότι το τουρκολιβυκό Μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες θα διατηρηθεί. Προς αυτόν τον σκοπό η Τουρκία θα… παζαρέψει την αποχώρηση των ξένων μαχητών και μισθοφόρων από το λιβυκό έδαφος, κάτι που φάνηκε και από την πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του κ. Ερντογάν με τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ.