Τα πρόσωπα του 2020

Το «αταίριαστο δίδυμο» που νίκησε τον «τραμπισμό»

Ο νέος πρόεδρος και η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ «αλλάζουν το αμερικανικό αφήγημα» σύμφωνα με το περιοδικό «Time» που τους ανακήρυξε πρόσωπα της χρονιάς. Ο 78χρονος Τζο Μπάιντεν, άχρωμος, μεγάλος σε ηλικία, απορριπτέος ως υπερβολικά κεντρώος από την αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών και ως υπερβολικά αριστερός από πολλούς Ρεπουμπλικανούς, κατάφερε να περάσει το κεντρώο μήνυμά του, να λάβει ρεκόρ ψήφων (άνω των 81 εκατ.) και να σημειώσει καθαρή νίκη επί του Τραμπ με επτά εκατομμύρια ψήφους διαφορά.

Χρειαζόταν όμως δίπλα του ένα αντίβαρο σαν την 56χρονη Κάμαλα Χάρις που είναι γυναίκα, ανήκει σε νεότερη γενιά και είναι κόρη μεταναστών από την Τζαμάικα και την Ινδία. Οι δυο τους εκπροσωπούν τη σύγχρονη Αμερική: πολυπολιτισμική, ανοιχτή, με το βλέμμα στο μέλλον, ενώ ο Τραμπ εκπροσωπεί την Αμερική που βλέπει να παρέρχεται η μπογιά της και τα προνόμια που νομίζει ότι δικαιούται, και βρίσκεται σε πανικό. Για να πάει μπροστά η χώρα χρειάζεται να βρεθεί ένας τρόπος συνεργασίας ανάμεσα στις διαφορετικές συνιστώσες της, όπως η συνεργασία ανάμεσα στο δίδυμο Μπάιντεν – Χάρις.

Ο Μπάιντεν αποκαλεί τον εαυτό του «γέφυρα» προς μια νέα γενιά ηγετών. Η Χάρις εκπροσωπεί τη γενιά αυτή (ήταν φίλη με τον πρωτότοκο γιο του Μπάιντεν, Μπο, που πέθανε το 2015 από καρκίνο). Στην αρχή της κούρσας για το χρίσμα των Δημοκρατικών, στις πρώτες προκριματικές εκλογές όταν και οι δύο επισκιάζονταν από υποψηφίους της αριστερής πτέρυγας του κόμματος, είχαν έρθει σε μεγάλη σύγκρουση αλλά στη συνέχεια έγινε αντιληπτό και από τους δύο ότι οι διαφορές τους και η γεφύρωσή τους ήταν η δύναμή τους. «Προσφέρουν ταυτοχρόνως παλινόρθωση και ανανέωση» έγραψε το «Time».

Οταν ο λευκός Μπάιντεν από την ανατολική ακτή των ΗΠΑ κάλεσε τη μαύρη Χάρις από τη δυτική ακτή να γίνει αντιπρόεδρός του, της έκανε ακριβώς τη δέσμευση που είχε ζητήσει και ο ίδιος από τον Ομπάμα για να γίνει αντιπρόεδρός του: ότι θα είναι το τελευταίο άτομο που θα παραμένει στο Οβάλ Γραφείο όταν ολοκληρώνονται οι συναντήσεις και έρχεται η ώρα της λήψης αποφάσεων, ότι η άποψη της αντιπροέδρου θα γίνεται σεβαστή σε όλα τα μεγάλα ζητήματα.

«Ημουν αυτό που αποζητούσαν οι Αμερικανοί: τιμιότητα, αξιοπρέπεια, σεβασμός, ενότητα» δηλώνει ο Μπάιντεν, που βρήκε τον δικό του «Τζο Μπάιντεν» στο πρόσωπο της Κάμαλα Χάρις: κάποιον αξιόπιστο που θα σταθεί δίπλα του συμπληρωματικά, όπως στάθηκε και ο ίδιος στον Ομπάμα, και θα μπορέσει ίσως να τον διαδεχθεί σε τέσσερα χρόνια.

Ο Μπάιντεν της πρότεινε να γίνει υποψήφια αντιπρόεδρός του το καλοκαίρι μέσω Zoom αλλά την επομένη η Χάρις και ο (λευκός εβραίος) σύζυγός της, Νταγκ Εμχοφ, επισκέφθηκαν για μία εβδομάδα τον Μπάιντεν και τη σύζυγό του, Τζιλ, για να γνωριστούν καλύτερα. Η σχέση της Χάρις με τα δύο παιδιά του Εμχοφ από τον πρώτο του γάμο θύμισαν στην Τζιλ τη σχέση της με τα δύο παιδιά του Μπάιντεν από τον δικό του πρώτο γάμο.

Η συνεργασία Μπάιντεν – Χάρις προέκυψε λόγω των διαφορών τους αλλά σύντομα βασίστηκε στις ομοιότητές τους. Λέγεται ότι η Χάρις έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στις επιλογές των προσώπων της κυβέρνησης Μπάιντεν. Αναμένεται ότι θα συνεχίσει να έχει ουσιαστικό λόγο στην πολιτική την επόμενη τετραετία.

Ντόναλντ Τραμπ

Βύθισε τις ΗΠΑ στο φονικό τσουνάμι της πανδημίας

Για τον Ντόναλντ Τραμπ το 2020 ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Αφότου το «σάπιο» πολιτικό κατεστημένο δεν είχε καταφέρει να τον παραπέμψει σε δίκη για τις πιέσεις που άσκησε στην ηγεσία της Ουκρανίας με στόχο να πλήξει τον – πιθανό για την εποχή – αντίπαλό του Τζο Μπάιντεν, ο αμερικανός πρόεδρος κάλπαζε επάνω στο «άτι» της επερχόμενης νίκης του στις επικείμενες εκλογές.
Η αθώωσή του έκλεισε οριστικά το κεφάλαιο του δικαστικού πολέμου χαρακωμάτων που είχαν εκκινήσει οι Δημοκρατικοί με στόχο να τον απονομιμοποιήσουν και να διεμβολίσουν την εκλογική του βάση. Περπατώντας στα γνωστά του λημέρια, αυτά της πόλωσης και της ακραίας ρητορικής, ο ίδιος επένδυε στο κυνήγι μαγισσών και στη συνωμοσία που είχε εξυφάνει εναντίον του η «διεφθαρμένη ελίτ» και οι «φιλελεύθεροι αριστεροί». Κόμπαζε με αυτοπεποίθηση για το ηθικό και δημοσκοπικό του πλεονέκτημα.
Μέχρι που ήρθε ο κορωνοϊός και τα… έδωσε όλα. Από το ρεσιτάλ περιφρόνησης της επιστήμης και των εκπροσώπων της, τις λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με τον «κινεζικό» όπως ονόμαζε ιό, μέχρι τις ιατρικές του συμβουλές για χρήση χλωρίνης ή σολάριουμ, ώσπου στο τέλος νόσησε και ο ίδιος. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους μιας πανδημίας που στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 315.000 συμπολίτες του, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν σταμάτησε να απασχολεί με την αδιανόητη ανευθυνότητά του τόσο την ίδια του τη χώρα όσο και την παγκόσμια κοινότητα. Ο Τραμπ όχι μόνο γύρισε την πλάτη του σε κάθε μορφή συνεργασίας με εταίρους, αλλά και έστρεψε τα πυρά του στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Στο μεταξύ ο Τζο Μπάιντεν, που έλαβε το χρίσμα των Δημοκρατικών, έκλεινε τη δημοσκοπική ψαλίδα, η οικονομία βούλιαζε, η πανδημία θέριζε και η εξεγερσιακή διαμαρτυρία μετά τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ δεν έλεγε να κοπάσει. Ο Τραμπ έπρεπε να βρει έναν εχθρό για να στρέψει τα βέλη του και τον βρήκε στο… Πεκίνο. Το περασμένο καλοκαίρι έκλεισε αιφνιδιαστικά το κινεζικό προξενείο στο Χιούστον σε μια στρατηγική «σοκ και δέους» όπως έχει χαρακτηριστεί, με τον Εντουαρντ Λιους των «Financial Times» να προβλέπει μια εν εξελίξει «επικίνδυνη πορεία σύγκρουσης».
Σήμερα, καθώς διανύει τις τελευταίες ημέρες της προεδρίας του, και ενώ δεν έχει ακόμη παραδεχθεί επισήμως την ήττα, ο Τραμπ βάζει συνεχώς προσκόμματα στην ομαλή μετάβαση της εξουσίας και επικεντρώνεται στην «εκκαθάριση» όσων τον πρόδωσαν: από Ρεπουμπλικανούς κυβερνήτες, τον υπουργό Δικαιοσύνης μέχρι το Fox News. «Η τελευταία πράξη της θητείας του», όπως γλαφυρά αναφέρουν οι «New York Times», θυμίζει «σαιξπηρικά δράματα».

Τζορτζ Φλόιντ

Η δολοφονία που «αφύπνισε» τους Αμερικανούς

Το όνομα ενός ασήμαντου θύματος της αστυνομικής βίας στις ΗΠΑ, ενός από τα δεκάδες κάθε χρόνο, έγινε παγκοσμίως γνωστό και ανέδειξε το Black Lives Matter ως το κορυφαίο κίνημα του 2020. Ολα αυτά συνέβησαν επειδή η 17χρονη Νταρνέλα Φρέιζιερ, που περνούσε από το σημείο της Μινεάπολης όπου αστυνομικοί είχαν ακινητοποιήσει τον 46χρονο Τζορτζ Φλόιντ, έβγαλε το κινητό της και τον τράβηξε σε βίντεο την ώρα που ξεψυχούσε από ασφυξία, φωνάζοντας «I can’t breathe» (Δεν μπορώ να αναπνεύσω), ενώ ένας αστυνομικός τον πατούσε με το γόνατο στον σβέρκο.
Εντός λίγων ωρών το βίντεο έγινε viral. Οι βίαιες ταραχές που ξέσπασαν στη Μινεάπολη εξαπλώθηκαν σε όλες τις ΗΠΑ και μετατράπηκαν σε εθνική κρίση. Οι διαδηλωτές, μαύροι και λευκοί, φώναζαν συνθήματα του Black Lives Matter (BLM) και σε αρκετές περιπτώσεις συγκρούστηκαν με ακροδεξιούς οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ.
Το 2020 ονομάστηκε χρονιά της Μεγάλης Αφύπνισης (Great Awakening) για τα δικαιώματα των μαύρων. Αν και οι μαύροι γίνονται εδώ και δεκαετίες συστηματικά και δυσανάλογα θύματα της βίας των αστυνομικών, πολλοί στις ΗΠΑ αρνούνται την ύπαρξη συστημικού ρατσισμού. Μετά τη δολοφονία του Φλόιντ, υπάρχει η ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, απαιτούνται εκτεταμένες αλλαγές, από το δικαστικό σύστημα έως τη νοοτροπία.
Το BLM αναζητεί έναν «Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ», κάποιον που θα πείσει τα πλήθη να ξεσηκωθούν αλλά θα έχει και την αποδοχή ανάμεσα στους λευκούς που δεν είχε ποτέ ο αυθεντικός Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην εποχή του. Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι λευκοί στις ΗΠΑ αρνούνταν ότι ο ρατσισμός και οι διακρίσεις κατά των μαύρων αποτελούσαν πρόβλημα. Αυτό άλλαξε μετά τη δολοφονία του Φλόιντ.
Δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μόνμουθ βρήκε ότι το 71% των λευκών Αμερικανών θεωρεί «μεγάλο πρόβλημα» τον ρατσισμό και τις διακρίσεις (26% περισσότεροι από το 2015). Το 49% των λευκών Αμερικανών θεωρεί ότι οι αστυνομικοί είναι πιθανότερο να μεταχειριστούν υπερβολική βία κατά ενός μαύρου υπόπτου παρά ενός λευκού (αύξηση 25% σε σχέση με το 2016).
Το BLM ιδρύθηκε το 2013 από τρεις γυναίκες – την Οπαλ Τομέτι, την Αλίσια Γκάρζα και την Πατρίς Κάλορς – ως απάντηση στην αθώωση του αστυνομικού που είχε σκοτώσει τον άοπλο 17χρονο Τρεϊβόν Μάρτιν στη Φλόριντα. «Μας ρίχνουν συνεχώς το βάρος και την ευθύνη της βίας αλλά κανείς δεν μιλάει για τη βία που βιώνουμε στα χέρια των αστυνομικών. Τώρα προστέθηκε ένα νέο στοιχείο: η βία από οπαδούς της λευκής υπεροχής» λένε, αν και πιστεύουν ότι μετά τη δολοφονία του Φλόιντ κάτι άλλαξε για πάντα.

Μπόρις Τζόνσον

Ο «άγγλος ασθενής» πληρώνει τον λαϊκισμό του

Ηταν ο πρώτος ηγέτης που επιδίωξε στην πρώτη φάση της πανδημίας την ανοσία της αγέλης. Ηταν επίσης ο πρώτος παγκόσμιος ηγέτης που νόσησε από κορωνοϊό την ίδια ακριβώς εποχή. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε και κρίθηκε αναγκαία η μεταφορά του στη ΜΕΘ.
Η εικόνα του εμφανώς καταπονημένου Μπόρις Τζόνσον εξαιτίας της αρρώστιας του ήταν μια από τις στιγμές που χαράχτηκαν στη μνήμη των Βρετανών που παρακολουθούσαν την περασμένη άνοιξη τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα. Το γεγονός ότι η σύντροφός του βρισκόταν σε προχωρημένη εγκυμοσύνη ερχόταν να προσδώσει μία ακόμη πιο δραματική διάσταση.
Η Βρετανία καταλαμβάνει προνομιακή θέση στη λίστα των χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο από την COVID-19. Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Τζόνσον ότι κόντρα στο παγκόσμιο ρεύμα, άργησε να επιβάλει το πρώτο lockdown στη χώρα. Τον κατηγορεί επίσης ότι απέτυχε να λάβει εγκαίρως μέτρα για τους οίκους ευγηρίας, τα έκανε «μαντάρα» με το σύστημα εντοπισμού και ιχνηλάτησης, ενώ δεν απέλυσε τον ανώτατο σύμβουλό του, τον Ντόμινικ Κάμινγκς, που είχε ταξιδέψει εκτός του τόπου κατοικίας του αν και θετικός στον κορωνοϊό στη διάρκεια του πρώτου lockdown.
Ο Τζόνσον βγήκε πιο δυνατός από την περιπέτεια της υγείας του, ευτυχώς για τον ίδιο και αναμφίβολα πιο σοφός, για καλή τύχη των συμπατριωτών του. Σε αυτό το δεύτερο κύμα πήρε γρήγορα περιοριστικά μέτρα και σήμερα δίνει μεγάλη μάχη για τον εμβολιασμό των συμπολιτών του.
Καθώς όμως το 2020 οδεύει προς το τέλος του και ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά, ο Τζόνσον δεν δείχνει την ίδια ευελιξία στο καυτό θέμα του Brexit. Αυτή την ώρα η εμπορική συμφωνία βρίσκεται στον αέρα και δηλώνει ότι προετοιμάζει τους Βρετανούς για εμπορικές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς συμφωνία.
Ηταν άλλωστε το κεντρικό πρόσωπο της καμπάνιας του Brexit το 2016 και εμμένει να παρουσιάζει μέχρι τώρα το διαζύγιο ως μια ευκαιρία χάρη στην οποία το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποκτήσει ανεξαρτησία και ευελιξία έναντι των ανταγωνιστών, χωρίς τα δεσμά και τους κανόνες των Βρυξελλών.
Με την απειλή του no deal να επανέρχεται, η αβεβαιότητα στην ευρωπαϊκή ήπειρο επιτείνεται. Αναλυτές θεωρούν ότι ο Τζόνσον παίζει τη χώρα στα ζάρια. Ακόμη και οι πολιτικοί του σύντροφοι – στο κόμμα των Τόρις δηλαδή – πιστεύουν πως αν η Βρετανία δεν είναι ικανή να πετύχει μια συμφωνία με τις Βρυξέλλες, ίσως να μην μπορέσει να συνάψει καμία άλλη συμφωνία στο μέλλον και η αξιοπιστία της θα έχει δεχθεί καίριο πλήγμα.

Σι Τζινπίνγκ

Η δυναμική επιστροφή του… κόκκινου δράκου

Σύμφωνα με το επίσημο περιοδικό του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας ο Σι Τζινπίνγκ γνώριζε ότι ο κορωνοϊός εξαπλώνεται ραγδαία 13 μέρες νωρίτερα από ό,τι πίστευε η διεθνής κοινότητα μέχρι πρότινος και πως οι Αρχές δεν προετοίμασαν ως όφειλαν τον πληθυσμό για αυτό που θα ακολουθούσε.
Η χώρα του έγινε το «ground zero» της πανδημίας και όπως σχολίαζαν παρατηρητές η αρχική αδυναμία της επαρχίας Γουχάν να αναχαιτίσει τον ιό θα μπορούσε να γίνει το «Τσερνόμπιλ» της Κίνας. Μια κρίση ικανή ακόμη και να σείσει τα θεμέλια του καθεστώτος.
Εχει ήδη περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε. Η ζοφερή εικόνα έδωσε τη θέση της σε ένα αίσθημα ευφορίας. Ο κινέζος πρόεδρος κατάφερε να περιορίσει τον κορωνοϊό, να φέρει πίσω τη χώρα στους κανονικούς της ρυθμούς και να θέσει την οικονομία σε ανάπτυξη, αντίθετα με άλλες μεγάλες οικονομίες (πρωτίστως τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Κίνας) που βρίσκονται σε ύφεση.
Το καθεστώς άντεξε τους κραδασμούς, συνέχισε να ενισχύει τη στρατιωτική του θέση στη Νότια Σινική Θάλασσα και όπου κρίθηκε αναγκαίο εδραίωσε την κυριαρχία του, αντιμετωπίζοντας με αυταρχισμό και σιδηρά πυγμή τους κινδύνους στον ορίζοντα, από το Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν έως τη μουσουλμανική μειονότητα των Ουιγούρων στην αυτόνομη επαρχία της Σιντζιάνγκ στη Βορειοδυτική Κίνα.
Ωστόσο όλες οι απειλές μπήκαν σε δεύτερο πλάνο για τον κινέζο ηγέτη καθώς η αμερικανοσινική ένταση έφθασε σε ψυχροπολεμικά επίπεδα την περασμένη άνοιξη. Τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ στράφηκε εναντίον της χώρας, υιοθετώντας την ιδέα ότι ο κορωνοϊός γεννήθηκε σκοπίμως στην Κίνα και προσθέτοντας μια νέα ψηφίδα στην αντιπαράθεση του εμπορικού πολέμου και των εκατέρωθεν κυρώσεων.
Το καλοκαίρι του 2021 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Ο Σι γνωρίζει ότι η χρονιά διαγράφεται με φωτεινά χρώματα για την πατρίδα του, όμως φαίνεται να εγκαταλείπει οριστικά την αλλοτινή πολιτική χαμηλών τόνων, ενώπιον αυτής της καχυποψίας που εδραιώθηκε όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και αλλού.
Αναλυτές προβλέπουν ότι θα πάρει θαρραλέες αποφάσεις, θα βγει δυναμικά και με αυτοπεποίθηση προς τα έξω, διεκδικώντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα ως μια ανερχόμενη υπερδύναμη. Ζητούμενο φυσικά και μεγάλο στοίχημα παραμένει αν η νέα κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον διατηρήσει μια επιθετική στάση έναντι της Κίνας με βασικό σημείο την τεχνολογική της βιομηχανία.

Τζεφ Μπέζος

Και ο ιός «δούλεψε» για τον πλουσιότερο των πλουσίων

Σε μια χρονιά οικονομικών καταστροφών λόγω κορωνοϊού, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο αύξησε την περιουσία του κατά πολύ περισσότερα δισεκατομμύρια δολάρια απ’ όσα του είχε στοιχίσει το περυσινό διαζύγιό του. Η Amazon, που βασίζεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο και στο delivery, αποδείχθηκε ιδανική για τα λοκντάουν και η προσωπική περιουσία του Τζεφ Μπέζος αυξήθηκε κατά 70 δισ. δολάρια εφέτος, για φτάσει τα 185 δισ. Ακόμη και η πρώην σύζυγός του Μακένζι Σκοτ είδε την περιουσία της να αυξάνεται από 23,6 δισ. στην αρχή του έτους σε 60,7 δισ. σήμερα χάρη στην Amazon.
Παρά τα αστρονομικά της κέρδη, η εταιρεία βρίσκεται συνέχεια στο στόχαστρο για τις κακές πρακτικές της: καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων, ψεύτικα πληρωμένα σχόλια στα προϊόντα της, ανεξέλεγκτη φιλοξενία απατεώνων δίπλα σε σοβαρούς εμπόρους στα σάιτ της, μια κουλτούρα που ικανοποιεί τα καπρίτσια των πλουσίων εις βάρος των υπολοίπων. Την εποχή της πανδημίας, η εταιρεία κατηγορήθηκε για ελλιπή υγιειονομικά μέτρα που έθεσαν σε κίνδυνο την υγεία των υπαλλήλων της. Σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την εικόνα του, ο Μπέζος μοίρασε μπόνους 500 εκατ. δολαρίων εφέτος τα Χριστούγεννα – ποσό ασήμαντο μπροστά στα δισ. των κερδών της Amazon, που γίνεται ακόμη πιο ασήμαντο όταν φτάνει στους εργαζομένους: γύρω στα 300 ευρώ για καθέναν που είναι πλήρους απασχόλησης και 150 ευρώ για μερικής.
Η Amazon όμως είναι ασταμάτητη γιατί την ευνοεί η εποχή – ακόμη και το κλείσιμο του λιανεμπορίου λόγω κορωνοϊού είναι σαν κομμένο και ραμμένο για να ευνοήσει την ίδια (από τον Απρίλιο ως τον Ιούνιο πούλησε 57% περισσότερα προϊόντα σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι). Ο Μπέζος χτίζει 100 νέες τεράστιες αποθήκες στις ΗΠΑ, όπου από την αρχή του έτους έχει προσλάβει 275.000 μόνιμους εργαζομένους (πλήρους και μερικής απασχόλησης) συν 100.000 εποχικούς για την κίνηση των Χριστουγέννων. Παγκοσμίως, από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο, η Amazon προσέλαβε 427.300 άτομα από την Ιταλία μέχρι την Ινδία, αυξάνοντας το εργατικό δυναμικό της σε περισσότερα από 1,2 εκατ. άτομα (αύξηση άνω του 50% σε σχέση με πέρυσι).
«Μετατρεπόμαστε σε έθνος Amazon» έγραψε πρόσφατα αρθρογράφος των «New York Times».
Οι περισσότερες από τις νέες προσλήψεις αφορούν χαμηλές, πολύ μέτρια αμειβόμενες θέσεις. Πραγματοποιήθηκαν αυτόματα, μέσω αλγορίθμων και πόρταλ, και οι περισσότεροι νεοπροσληφθέντες έκαναν αίτηση και προσλήφθηκαν χωρίς να έρθουν ούτε μία φορά σε επαφή, ούτε καν ηλεκτρονικά, με άνθρωπο.

Μπιλ Γκέιτς

Ο αγαπημένος εχθρός των συνωμοσιολόγων

Ο χειρότερός του φόβος είναι να σταματήσει να δουλεύει το μυαλό του και όταν συγκεντρώνεται μπορεί να σχηματίσει ιδέες που δεν βλέπει κανείς άλλος. Ο λόγος – όπως μας προϊδεάζει το τρέιλερ από το ντοκιμαντέρ του Netflix – για τον ευεργέτη της χρονιάς στον τομέα της υγείας. Τον Μπιλ Γκέιτς. Τον άνθρωπο που αναζητεί μοναδικές λύσεις για μερικά από τα πιο σύνθετα προβλήματα του κόσμου!
Οταν το 2015 ο Γκέιτς έλεγε από βήματος ενός συνεδρίου TED πως «αν κάτι σκοτώσει πάνω από 10 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα στις επόμενες δεκαετίες, πιθανότατα δεν θα είναι ένας πόλεμος αλλά ένας πολύ μεταδοτικός ιός», δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί τις αντιδράσεις που θα ξεσήκωνε στην παγκόσμια κοινότητα πέντε χρόνια αργότερα. Η ομιλία αυτή που συγκεντρώνει εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube δίνει τροφή στους απανταχού συνωμοσιολόγους και αρνητές των εμβολίων να τον κατηγορήσουν ότι είναι «προσωπικά υπεύθυνος» για τον κορωνοϊό. Λένε πως προσπαθεί να καταστήσει υποχρεωτικό τον εμβολιασμό γιατί θέλει μέσω αυτού να φυτέψει τσιπάκια στο ανθρώπινο σώμα.
Προς επίρρωση της «ψεκασμένης» θεωρίας, πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov αναφέρει ότι το 28% των Αμερικανών το πιστεύει ακράδαντα, με το ποσοστό να αυξάνεται στο 44% στους ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών.
Οι διακινητές θεωριών συνωμοσίας τον κατηγορούν μεταξύ άλλων ότι έχει κάνει δοκιμές εμβολίων σε παιδιά του αναπτυσσόμενου κόσμου, χιλιάδες από τα οποία είτε εμφάνισαν ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία τους είτε πέθαναν, αλλά και ότι διαθέτει μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση της ατζέντας του ΠΟΥ.
«Ο συνδυασμός τού να έχεις social media και αυτή την πανδημία για την οποία ο κόσμος ψάχνει πολύ απλές εξηγήσεις, είναι πολύ κακός» είπε πρόσφατα χαμογελώντας στις επικρίσεις που οργιάζουν, ενώ εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι ο κόσμος δεν θα διστάσει εξαιτίας των θεωριών που οργιάζουν να κάνει το εμβόλιο.
Ο Γκέιτς έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια από την προσωπική του περιουσία ώστε τα εμβόλια για πολλές ασθένειες να φθάσουν στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου και σε αυτή την πρωτοφανή και δύσκολη συγκυρία για την ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να είναι απών. Πριν από λίγες ημέρες προέβλεψε ότι ως την άνοιξη του 2021 θα μπορούσαν να εγκριθούν και να διατεθούν έως και έξι διαφορετικά εμβόλια, χρηματοδοτεί άλλωστε ισάριθμα συν ένα εργοστάσια που δουλεύουν πάνω στη δημιουργία εμβολίου για την καταπολέμηση του κορωνοϊού. Τονίζει εν τούτοις ότι πρέπει να διασφαλιστεί η δίκαιη διανομή τους σε όλες τις χώρες, όχι μόνο τις ανεπτυγμένες αλλά πρωτίστως στις φτωχότερες.

Τέντρος Γκεμπρεγέσους

Ο αμφιλεγόμενος ηγέτης του ΠΟΥ

Ηταν 11 Ιανουαρίου του 2019, όταν ανακοινώθηκε ο πρώτος θάνατος στην Κίνα από μια παράξενη ασθένεια την οποία προκαλούσε ένας νέος και άγνωστος ιός. Εναν μήνα νωρίτερα οι αναφορές για μια μυστηριώδη πνευμονία στην επαρχία Γουχάν της Κίνας έκαναν ήδη τον γύρο του κόσμου. Ακριβώς δυο μήνες αργότερα, ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους κήρυττε την πανδημία του κορωνοϊού και για αυτή την καθυστέρηση κατηγορήθηκε με σφοδρότητα.
Καθώς ο ίδιος ξεκινούσε έναν καθημερινό μαραθώνιο συνεντεύξεων Τύπου στη Γενεύη, αποφασίζοντας τα μέτρα που πρέπει να λάβουν οι χώρες και ενημερώνοντας για την εξέλιξη της πανδημίας, στο παρασκήνιο εξελισσόταν μια διαμάχη του Οργανισμού με το Πεκίνο, με τα στελέχη του πρώτου να εκφράζουν τη δυσφορία τους για το ότι οι Κινέζοι είχαν κρατήσει τη διεθνή κοινότητα στο σκοτάδι.
Ο χρόνος είχε ήδη σταματήσει για όλον τον πλανήτη καθώς ο ιός απλωνόταν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης και ο επικεφαλής του ΠΟΥ, ο οποίος καλούνταν να ανταποκριθεί σε έναν πρωτοφανή υγειονομικό πόλεμο, έσπευδε να επαινέσει δημοσίως την Κίνα για τους χειρισμούς της.
Το γιατί ακολούθησε αυτή την τακτική δεν έχει απαντηθεί επαρκώς. Σύμφωνα με ορισμένες αναλύσεις, οι δημόσιοι έπαινοί του ήταν μια τακτική ώστε το Πεκίνο να δώσει στο φως περισσότερες πληροφορίες. Ωστόσο, αυτή η αποκάλυψη άνοιξε τη συζήτηση για τη γενικότερη λειτουργία του Οργανισμού, για το κατά πόσο είναι δέσμιος των κρατών που τον χρηματοδοτούν. Η προσωπικότητά του είναι μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες για το έτος που αφήνουμε πίσω μας.
Υποστηρικτές του μιλούν για έναν ευγενή μεταρρυθμιστή, έναν άνθρωπο της δέσμευσης και του καθήκοντος που δεν δίστασε να τα βάλει ακόμη και με τον ισχυρότερο ηγέτη του πλανήτη Τραμπ, όταν ο τελευταίος τον κατηγόρησε για μεροληψία υπέρ του Πεκίνου. Προ ημερών ο Ντέιβιντ Στάινμαν, αμερικανός οικονομολόγος που ήταν υποψήφιος το 2019 για το Νομπέλ Ειρήνης, τον κατηγόρησε για αθέμιτες τακτικές των υπηρεσιών ασφαλείας της Αιθιοπίας εναντίον αθώων Αιθιόπων για το διάστημα 2013-2015, όπως απαγωγές, βασανιστήρια και δολοφονίες. Υπέβαλε μάλιστα σχετική έκθεση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, αναφέροντας ότι ο άνθρωπος που οδηγεί την ανθρωπότητα στη μάχη με τον κορωνοϊό μπορεί να εμπλέκεται σε πολλά εγκλήματα στη χώρα του. Ο Γκεμπρεγέσους φυσικά αρνείται τα πάντα και η υπόθεση ερευνάται.

Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια

Η Πασιονάρια της ελεύθερης Λευκορωσίας

Η 38χρονη Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια τράβηξε παρά τη θέλησή της τα φώτα της δημοσιότητας όταν ο άνδρας της, που θέλησε να γίνει πρόεδρος της Λευκορωσίας, φυλακίστηκε από το καθεστώς του Αλεξάντρ Λουκασένκο, προέδρου της χώρας, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως ο «τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης». Από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκε – αντικαθιστώντας τον σύζυγό της – να είναι αντίπαλος του Λουκασένκο στις εκλογές του περασμένου Αυγούστου. Η σαρωτική νίκη του τελευταίου αμαυρώθηκε από ισχυρισμούς για εκτεταμένη νοθεία και η ίδια κατάφερε το ακατόρθωτο: μια πρώην δασκάλα Αγγλικών και νοικοκυρά, μια άγνωστη μέχρι πρότινος φωνή, χωρίς καμία πολιτική εμπειρία, ενεργοποίησε τον κόσμο προσελκύοντας χιλιάδες οπαδούς στις προεκλογικές της συγκεντρώσεις. Ενωσε τις αντιπολιτευόμενες φωνές και κατέστη ηγετική μορφή, «σύμβολο» στο εθνικό κίνημα για αλλαγή.
Οι Αρχές την είχαν θεωρήσει ως μια ακίνδυνη φιγούρα που θα προσέδιδε στην όλη διαδικασία τον μανδύα της δημοκρατικής επίφασης, χωρίς να αποτελεί πραγματική απειλή για τον εν ενεργεία πρόεδρο. Επεσαν έξω. Την επομένη των εκλογών η Τιχανόφσκαγια απέρριψε το αποτέλεσμα και ζήτησε συνομιλίες για την ειρηνική μετάβαση εξουσίας.
Από τα τέλη του καλοκαιριού που συνέβησαν όλα αυτά, το κίνημα διαμαρτυρίας δεν λέει να κοπάσει. Η χώρα είναι καζάνι που βράζει. Φοβούμενη για τη ζωή της και έπειτα από τις πρωτοφανείς για τη χώρα διαδηλώσεις, τις χιλιάδες συλλήψεις αντικαθεστωτικών και τη φίμωση του Τύπου, έχει διαφύγει στη Λιθουανία με τα παιδιά της.
Παρά τις απειλές που έχει δεχθεί από τις Αρχές της Λευκορωσίας (πως θα βάλουν την ίδια φυλακή και τα παιδιά της σε ορφανοτροφείο) η Τιχανόφσκαγια δεν κάνει πίσω: «Η στρατηγική μας δεν αλλάζει. Πίεση, διαπραγματεύσεις και νέες εκλογές» είναι το σύνθημα που έδωσε προ ημερών στη γερμανική εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung», την ώρα που ο Λουκασένκο κρατιέται με νύχια και με δόντια γαντζωμένος στην εξουσία.
Προ ημερών, μαζί με την άλλη ακτιβίστρια Βεράνικα Τσάπκαλα, παρέλαβε το βραβείο Ζαχάροφ 2020 εξ ονόματος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας. «Κάθε Λευκορώσος που συμμετέχει στο ειρηνικό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στη βία και στην ανομία είναι ήρωας. Καθένας από αυτούς είναι παράδειγμα θάρρους, ευσπλαχνίας και αξιοπρέπειας» δήλωσε παραλαμβάνοντας το βραβείο.
Πρόκειται για μια γενναία γυναίκα, μια οραματίστρια που έχει βάλει σκοπό ζωής να αγωνιστεί για μια ελεύθερη Λευκορωσία.

Ναρέντρα Μόντι

Ο αυταρχικός «πατέρας» του ινδουιστικού εθνικισμού

Η μεγαλύτερη Δημοκρατία στον κόσμο ολισθαίνει στον αυταρχισμό επί Ναρέντρα Μόντι που καλλιεργεί απροκάλυπτα τον ινδουιστικό εθνικισμό (Hindutva) και υποδαυλίζει το μίσος προς τους μουσουλμάνους, χρησιμοποιώντας όλο το «ρεπερτόριο» των εθνολαϊκιστών (σόσιαλ μίντια, θεωρίες συνωμοσίας κ.λπ.). Η τάση αυτή έχει ξεκινήσει από το 2014, όταν το κόμμα BJP με πρωθυπουργό τον Μόντι ανέβηκε στην εξουσία, και κορυφώθηκε εφέτος ύστερα από την περσινή επανεκλογή του με αυξημένο ποσοστό.
Πίσω από το αφήγημα του Μόντι ότι η Ινδία αξιοποιεί επιτέλους τις δυνατότητές της 70 και πλέον χρόνια μετά την ανεξαρτησία της, η χώρα απομακρύνεται από τα πλουραλιστικά, κοσμικά ιδανικά του τέλους της αποικιοκρατίας και κλίνει προς τον ινδουιστικό αυταρχισμό. Η κατάσταση δυσκολεύει για τους 200 εκατ. ινδούς μουσουλμάνους που κατηγορούνται από το ότι σκοτώνουν και τρώνε αγελάδες – οι οποίες θεωρούνται ιερές για τους ινδουιστές – έως ότι επιδίδονται σε «τζιχάντ του έρωτα», δηλαδή παντρεύονται ινδουίστριες για να τις κάνουν να αλλαξοπιστήσουν.
Φήμες που κυκλοφορούν στα σόσιαλ μίντια παρουσιάζουν το ένα δισεκατομμύριο ινδουιστές σαν θύματα των μουσουλμάνων. Τα εγκλήματα μίσους κατά μουσουλμάνων μένουν ατιμώρητα. Η ακροδεξιά οργάνωση RSS που πρεσβεύει τη μετατροπή της Ινδίας σε ινδουιστικό κράτος δρα ανεξέλεγκτη. Η ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου περιορίζεται. Δημοσιογράφοι, ακτιβιστές και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπαίνουν στο στόχαστρο.
Τον Φεβρουάριο ξέσπασαν ταραχές στο Δελχί με δεκάδες νεκρούς όταν ινδουιστές επιτέθηκαν σε μουσουλμάνους που διαμαρτύρονταν κατά νέου νόμου που δίνει με γρήγορες διαδικασίες την ινδική ιθαγένεια σε πρόσφυγες από το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές και το Αφγανιστάν αν είναι ινδουιστές, σιχ, βουδιστές, τζαΐν, ζωροάστρες ή χριστιανοί (όχι όμως και στους μουσουλμάνους από τις χώρες αυτές). Τζαμιά πέφτουν θύματα εμπρηστών και συμμορίες φανατικών ινδουιστών ξυλοκοπούν μουσουλμάνους στον δρόμο. Τα πρώτα κρατίδια άρχισαν να εφαρμόζουν νόμους κατά του «τζιχάντ του έρωτα», δαιμονοποιώντας τους μουσουλμάνους και περιορίζοντας παράλληλα την ελευθερία των γυναικών: το πολυπληθέστερο Ουτάρ Πραντές, που διοικείται από έναν φανατικό ινδουιστή μοναχό, τιμωρεί ως και με δεκαετή ποινή φυλάκισης την αλλαγή θρησκείας λόγω γάμου, ενώ το Μάντια Πραντές νομοθέτησε την πενταετή φυλάκιση των ιερέων που πραγματοποιούν διαθρησκευτικούς γάμους.
Η ινδική Δεξιά ξεκίνησε πρόσφατα εκστρατεία κατά του Netflix λόγω μιας σκηνής σε ταινία που δείχνει έναν μουσουλμάνο να φιλάει μια ινδουίστρια.

Ιλχάμ Αλίεφ

Ο αυταρχικός αζέρος φίλος του Ερντογάν

Κέρδισε τον πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και επανακατέκτησε αζερικές περιοχές που είχε καταλάβει πριν από 30 χρόνια η Αρμενία, ενώ πλέον κατέχει και μεγάλο μέρος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Παράλληλα, αποτελεί τον δίαυλο μέσω του οποίου ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν βάζει πόδι στον Καύκασο.
Ο Ιλχάμ Αλίεφ δεν θα μπορούσε να είχε κερδίσει τον πόλεμο, που ξέσπασε πριν από 30 χρόνια αλλά αναζωπυρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου, χωρίς τη βοήθεια των Τούρκων. Η Αγκυρα αρνείται ότι συμμετείχε στις μάχες, αν και υπάρχουν πάμπολλες μαρτυρίες ότι έστειλε χιλιάδες σύρους πρόσφυγες να πολεμήσουν στο μέτωπο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η νίκη των Αζέρων επιτεύχθηκε χάρη στα τουρκικά ντρόουν Μπαϊρακτάρ που πυροβολούσαν τους αρμένιους στρατιώτες μέσα στα χαρακώματα.
Στην επινίκια μεγαλοπρεπή στρατιωτική παρέλαση στις αρχές Δεκεμβρίου στο Μπακού, παρέστη ο Ερντογάν δίπλα στον Αλίεφ και είδε να περνά από μπροστά του το όλο και αυξανόμενο τουρκικό οπλοστάσιο του Αζερμπαϊτζάν. Ο Αλίεφ, που διατηρεί καλές σχέσεις με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και αγοράζει και ρωσικά όπλα, όπως και ισραηλινά ντρόουν, αναζητεί την τουρκική στρατιωτική προστασία για να αντισταθμίσει τη ρωσική βοήθεια προς την Αρμενία. Το ζητούμενό του είναι η υπογραφή μιας αμυντικής συμφωνίας με την Τουρκία, όπως εκείνη που διαθέτει η Ρωσία με την Αρμενία.
Ο Αλίεφ, γιος του πρώην προέδρου Χαϊντάρ Αλίεφ, πήρε την εξουσία μέσω νοθείας στις εκλογές του 2003 (την ίδια χρονιά που εξελέγη ο Ερντογάν στην Τουρκία) και έκτοτε έχει επανεκλεγεί με τον ίδιο τρόπο για άλλες δύο πενταετείς θητείες, ενώ το 2018 επανεξελέγη για επταετή θητεία. Καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του Τύπου, όμως ακολουθεί φιλοδυτική πολιτική και μετριοπαθές Ισλάμ, και έχει κάνει ανοίγματα στην ΕΕ, στο Ισραήλ και στο ΝΑΤΟ. Αλλά η μεγάλη σφραγίδα του στην πολιτική του Αζερμπαϊτζάν είναι η πολύ στενή σχέση με την Τουρκία. Ακόμη και για τα δεδομένα της πάντα φιλικής σχέσης ανάμεσα στις δύο χώρες, ο Ερντογάν προσέφερε άνευ προηγουμένου υποστήριξη στον Αλίεφ. Την εξαργυρώνει μέσω της εισχώρησης του τουρκικού στρατού στον Καύκασο, ως επιβλέποντος την ειρήνη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Πολλοί από τους ένα εκατομμύριο αζέρους πρόσφυγες από τις αζερικές επαρχίες γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που είχαν καταλάβει οι Αρμένιοι πριν από 30 χρόνια, επέστρεψαν στα σπίτια τους αυτόν τον μήνα, ζητωκραυγάζοντας υπέρ του Αλίεφ.