Θα χαρακτηριζόταν «παραγωγικό» άγχος; Ή μήπως είναι απλά άλλος ένας όρος που χρησιμοποιείται για να οριοθετήσει και να μας κάνει πιο εύκολα κατανοητή την κατάσταση έντονου άγχους που βιώνουν εκατομμύρια μαθητές ανά τον κόσμο την περίοδο των εξετάσεων, αγνοώντας την πραγματική του σημασία;

Ο επίσημος ορισμός του «παραγωγικού» άγχους, όπως αυτός ορίστηκε από επιστήμονες, ψυχολόγους και ψυχιάτρους, φαίνεται να είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που μας έχουν κάνει να θεωρούμε πως είναι. Το «παραγωγικό» άγχος αφορά μία ήπια μορφή στρες που μας κάνει να γινόμαστε πιο παραγωγικοί και δραστήριοι σε καταστάσεις που απαιτούν τα μέγιστα της επίδοσής μας τόσο στον μαθησιακό όσο και τον επαγγελματικό τομέα. Αυτού του είδους το στρες αποτελεί κίνητρο καθημερινά για να σηκωνόμαστε από το κρεβάτι αλλά και να αντεπεξερχόμαστε σε όλες τις υποχρεώσεις μας και τις καθημερινές προκλήσεις με περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Ομως μπορεί να υπάρξει εύκολα ασάφεια μεταξύ των ορίων του στρες, μπερδεύοντάς μας. Αυτό που βιώνουν τόσα παιδιά, και εμείς οι ίδιοι ως μαθητές, ξεπερνά τα όρια του «παραγωγικού» άγχους και προσθέτει μια νέα διάσταση στο φαινόμενο.

Μεγαλώνοντας βιολογικά και μαθησιακά σε ένα τέτοιο – άκρως βαθμοθηρικό – εκπαιδευτικό σύστημα διαποτιζόμαστε από συμπεριφορές και πεποιθήσεις οι οποίες γίνονται πρόσθετο βάρος αργότερα στην ακαδημαϊκή μας πορεία. Ζούμε με το άγχος της απόδοσης, παίζοντας κυνηγητό με το «μπράβο» των εκπαιδευτικών, των γονιών και των συνομηλίκων μας. Ο λόγος που βιώνουμε τόσο αγχογόνες καταστάσεις κατά την εξεταστική περίοδο είναι επειδή το περιβάλλον μας μάς έχει κάνει να θέτουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας κάτω από πολύ αυστηρή κρίση για χάρη μερικών κούφιων αριθμών πάνω σε μουντζουρωμένες κόλλες αναφοράς. Οι εξετάσεις έχουν μετατραπεί στο όργανο που κρατά τους μεγαλύτερους ικανοποιημένους και περήφανους για το πρόσωπό μας, κάνοντάς μας να ξεχνάμε να επενδύουμε στην ουσιαστική γνώση, της οποίας αποτέλεσμα είναι η προσωπική μας εξέλιξη. Εμφυτεύεται μέσα μας ο φόβος για την αποτυχία και τις «συνέπειές» της, που ακόμη και όσοι προσπαθούν να εκλογικέψουν, ως έφηβοι παγιδεύονται μέσα σε αυτόν τον φαύλο κύκλο. Μεγεθύνεται δραματικά στα μάτια μας η αξία των εξετάσεων, δημιουργώντας μας πολύ έντονο στρες στην ιδέα και μόνο της όλης διαδικασίας. Η αποτυχία της επίτευξης των υψηλών στόχων που άλλοι έχουν θέσει σαν αρπακτικά πάνω από τα κεφάλια μας εδραιώνεται ως έμμονη αγωνιώδης σκέψη μέσα μας εκείνη την περίοδο του χρόνου.

Οταν έρθει εκείνη η στιγμή που ξέρουμε και οι δύο πως την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ξεκινήσουν οι προαγωγικές, νιώθουμε πως όχι απλά βρισκόμαστε σε άπατα νερά αλλά και πως το φτερό του καρχαρία έχει ήδη αρχίσει να ξεπροβάλλει στην επιφάνεια. Επικεντρώνουμε και την τελευταία ρανίδα προσοχής που έχουμε στο δενδρύλλιο της εξέτασης και χάνουμε εν τέλει το αχανές δάσος που το περιβάλλει.