Το άγνωστο παρασκήνιο των επισκέψεων Ζισκάρ στη Θεσσαλονίκη και Τσάτσου στο Παρίσι

Τον Σεπτέμβριο του 1975 ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν πραγματοποίησε τετραήμερη επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Ενας γοητευτικός ηγέτης σε ηλικία 49 ετών, τότε, συνοδευόμενος από την καλλονή, αριστοκρατικής καταγωγής, σύζυγό του Αν-Εϊμόν Σοβάζ ντε Μπραντ, θάμπωσε την Αθήνα. Θαμπώθηκε εξίσου και εκείνος από την ελληνική πρωτεύουσα. Σχεδόν έναν χρόνο νωρίτερα, τον Ιούλιο του 1974, είχε δανείσει στον Κωνσταντίνο Καραμανλή ένα αεροσκάφος της γαλλικής προεδρίας προκειμένου ο έλληνας πολιτικός να επιστρέψει στην Αθήνα και να ηγηθεί κυβέρνησης εθνικής ενότητας μετά την πτώση της δικτατορίας. Ο συμβολισμός ήταν πανίσχυρος, η Γαλλία βρισκόταν στο πλευρό της ελεύθερης Ελλάδας και οι Ελληνες ανταπέδωσαν την υποστήριξη.

Λαοθάλασσα
στην υποδοχή

Η λαοθάλασσα που υποδέχθηκε το προεδρικό ζεύγος της Γαλλίας συγκίνησε και ενθουσίασε τον βαθιά φιλέλληνα Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Η φρενήρης προετοιμασία της Αθήνας, ειδικά η διαμόρφωση της λεωφόρου Συγγρού, μέσω της οποίας έφτασε από το αεροδρόμιο του Ελληνικού στην Αθήνα, έχει περιγραφεί πολλές φορές. Στη διάρκεια εκείνης της επίσκεψης, όμως, πήγε για μια ημέρα στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να καταθέσει στεφάνι στο γαλλικό τμήμα των Συμμαχικών Νεκροταφείων του Ζέιτενλικ. Αυτή η ιστορία που δεν είναι πολύ γνωστή αποκαλύπτει πολλά για τον δεσμό του Ζισκάρ με την Ελλάδα και για τη σχέση του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος είχε απευθύνει την επίσημη πρόσκληση στον ομόλογό του.

Οι ετοιμασίες στη
Θεσσαλονίκη

Ο Καραμανλής όταν πρωτοκατέβηκε στην Αθήνα έμενε στο ξενοδοχείο «Αθηνών», Κοραή και Σταδίου, και συνδέθηκε στενά με την οικογένεια των ιδιοκτητών, η κόρη της οποίας ήταν, την εποχή της επίσκεψης του Ζισκάρ, σύζυγος του Νικόλαου Μάρτη, υπουργού Βόρειας Ελλάδας και στενού συνεργάτη του τότε πρωθυπουργού. Το ζεύγος Μάρτη παρακολουθούσε από τη Θεσσαλονίκη την ιστορική επίσκεψη του γάλλου προέδρου στην Αθήνα. Η ηρεμία τους έγινε θρύψαλα όταν χτύπησε βραδιάτικα το τηλέφωνο και ο Καραμανλής ανακοίνωσε, με την οικειότητα της στενής φιλίας: «Αναστασία, ανεβαίνουμε μεθαύριο πάνω με τον Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Εσύ θα μας ετοιμάσεις το πρόγευμα». Το ζεύγος Μάρτη έμενε στο Κυβερνείο, το οποίο η περίοδος των συνταγματαρχών είχε αφήσει ρημαδιό. Δεν υπήρχαν ούτε τα απαραίτητα για τη φιλοξενία τόσο εξεχουσών προσωπικοτήτων. Η Αναστασία Τιάμκαρη-Μάρτη ξεσήκωσε αμέσως τον σύζυγό της και τον έβαλε να τηλεφωνήσει στο Ακρον Ιλιον Κρυστάλ, το οποίο άνοιξε, παρά την τόσο προχωρημένη ώρα, προκειμένου να αγοραστούν τα απαραίτητα: πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, κηροπήγια. Την επόμενη ημέρα, η οικοδέσποινα έσπευσε στα μουσεία της πόλης για να δανειστεί πίνακες που θα διακοσμούσαν αξιοπρεπώς τις αίθουσες του Κυβερνείου, μερίμνησε για τον στολισμό του τραπεζιού, για το σαλόνι που θα κάθονταν κατόπιν οι επισκέπτες της για καφέ, έφερε μαγείρισσα της εμπιστοσύνης της για να ετοιμάσει το μενού.

Η ομιλία στο
Κυβερνείο

Την επίμαχη ημέρα, 19 Σεπτεμβρίου 1975, όλα ήταν πανέτοιμα. Οχι μόνο το Κυβερνείο αλλά και ολόκληρη η πόλη. Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους, ανέβηκε στα δένδρα, χειροκροτούσε με ενθουσιασμό καθώς περνούσε η ανοιχτή λιμουζίνα με τον Ζισκάρ ντ’ Εστέν και τον Καραμανλή στο πίσω κάθισμα. Στην ομιλία του στο Κυβερνείο, ο Ζισκάρ αναφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη ως το σταυροδρόμι στο οποίο αναδύθηκε η σκέψη του Αριστοτέλη και το όνειρο του Αλεξάνδρου (…), «σφραγίστηκε η αδελφοσύνη των όπλων των δύο λαών μας και αναμείχθηκε το χυμένο αίμα των στρατιωτών μας». Οταν ολοκληρώθηκε το πρόγευμα, ένας πρέσβης από τη συνοδεία του γάλλου προέδρου επαινώντας την πόλη σε ένα πηγαδάκι, την ονόμασε Σαλονίκ. Ο γάλλος πρεσβευτής στην Αθήνα που τον άκουσε του έκανε αμέσως παρατήρηση. Δεν ονομάζεται Σαλονίκ αλλά Θεσσαλονίκ, από το όνομα της αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του είπε εις επήκοον των παρευρισκομένων. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας οι επίσημοι επισκέπτες επέστρεψαν στην Αθήνα.

Η επίσκεψη
Τσάτσου στο Παρίσι

Τον Απρίλιο του 1979 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος ανταπέδωσε την επίσκεψη, προσκεκλημένος της γαλλικής προεδρίας από τις 23 ως τις  26 του μήνα. Προς μεγάλη τους έκπληξη, οι επιβαίνοντες στο ελληνικό αεροπλάνο που μετέφερε τον Τσάτσο είδαν τρία μιράζ να τους συνοδεύουν σε ένδειξη τιμής αμέσως μόλις μπήκαν στον εναέριο χώρο της Γαλλίας – το ίδιο συνέβη και όταν επέστρεψαν στην Αθήνα. Οταν προσγειώθηκαν στο Παρίσι, συνειδητοποίησαν ότι ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν είχε αναβαθμίσει το πρωτόκολλο στο ανώτατο επίπεδο.

Ομιλία στο Elysee
στα ελληνικά

Στην επίσημη ομιλία του στο Elysee, ο γάλλος πρόεδρος διάβασε το ένα τρίτο της ομιλίας του στα ελληνικά, ενώ στον τοίχο πίσω από τα επίσημα πρόσωπα κρεμόταν προς τιμήν του έλληνα προέδρου ο πίνακας του Ντελακρουά «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου», τον οποίο ο Ζισκάρ είχε ζητήσει να μεταφέρουν ειδικά για την περίσταση από το δημαρχείο του Μπορντό. Οι λεπτομέρειες των δύο επισκέψεων διασώζονται χάρη στη μνήμη και στο προσωπικό αρχείο της Μαρίας Τιάμκαρη, γραμματέως του Κωνσταντίνου Τσάτσου.

Οπερα και…
Εθνικός Υμνος

Το επίσημο πρόγραμμα στη γαλλική πρωτεύουσα περιλάμβανε και μια βραδιά στην Οπερα, όπου παιζόταν η «Μποέμ» του Πουτσίνι, αλλά ξεκίνησε με την ανάκρουση του Εθνικού Υμνου μας, μια ιδιαιτέρως συγκινητική στιγμή. Στα σκαλιά που βρίσκονται στην είσοδο της Οπερας είχε παραταχθεί η έφιππη προεδρική φρουρά – μια σπάνια τιμή. Το ίδιο έγινε και έξω από το δημαρχείο του Παρισιού, όπου ο Τσάτσος είχε συνάντηση με τον Ζακ Σιράκ. Ο έλληνας πρόεδρος ανακηρύχθηκε ομότιμο μέλος της Ακαδημίας της Γαλλίας, στη Σορβόννη, με πρύτανη την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Επίσης, επισκέφθηκε στο Λούβρο μια έκθεση για τα ελληνικά νησιά στην αρχαιότητα, και ο Ζισκάρ, παρότι δεν ήταν μέρος του επίσημου προγράμματος, έστειλε τη σύζυγό του να συνοδεύσει το ζεύγος Τσάτσου στην ξενάγηση. Την ημέρα της αναχώρησης του Κωνσταντίνου Τσάτσου από το Παρίσι, ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν έκανε κάτι πολύ ασυνήθιστο για το αξίωμά του. Πήγε στο Μέγαρο Μαρινί, τον ξενώνα για τους υψηλούς επισκέπτες, προκειμένου να αποχαιρετήσει τον ομόλογό του ως έναν πραγματικό, προσωπικό του φίλο.

Η πράξη ένταξης
στην ΕΟΚ το 1979

Σε άρθρο του στη «Figaro – Dimanche», ο δημοσιογράφος και φιλόσοφος Ζαν ντ’ Ομερσόν σημείωνε: «Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι ένας ένθερμος συνήγορος της ελληνικής συμμετοχής στη διευρυμένη Ευρώπη. Κανένας δεν μπορεί να ενσαρκώσει καλύτερα από αυτόν και την κυρία Τσάτσου την Ευρώπη αυτή του πολιτισμού και της ελευθερίας που προσδοκούμε. Γιατί η κυρία Τσάτσου, όπως και ο σύζυγός της είναι από αυτούς που αρνήθηκαν τις δικτατορίες, όποια και να είναι η προέλευσή τους». Στις 28 Μαΐου 1979 ο Ζισκάρ, ο οποίος υποστήριξε σθεναρά την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, παρά τις γερμανικές, κυρίως, αντιδράσεις, υπέγραψε στην Αθήνα την πράξη ένταξης της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.