«Θα αυξηθεί ο χρόνος πραγματικής έκτισης ποινής εντός των φυλακών»

Προ των πυλών βρίσκεται μια σειρά από μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της Δικαιοσύνης, οι οποίες αφορούν τόσο την ουσιαστική απονομή του δικαίου όσο και ζητήματα που έχουν σχέση με θεσμικές αλλαγές και νέες νομοθετικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση στους δείκτες απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας, όπως αποκαλύπτει ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Τσιάρας σε συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής», λίγες ώρες μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για τις αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο.

Με τον νέο νόμο, ο οποίος ψηφίστηκε ύστερα από θυελλώδη κοινοβουλευτική συζήτηση, «τίθενται επιπλέον επαρκή δικονομικά εχέγγυα για την προστασία παιδιών και γυναικών από κακοποιητικές συμπεριφορές, καθώς όλες οι νέες διατάξεις ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία», επισημαίνει ο υπουργός Δικαιοσύνης.

Στις άμεσες προτεραιότητες του υπουργείου βρίσκονται συγκεκριμένες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα. Η αρμόδια επιτροπή αναμένεται να προτείνει την αύξηση του ορίου της υπό όρο απόλυσης για τα ιδιαιτέρως ειδεχθή εγκλήματα, ενώ παράλληλα θα αυξηθούν τα όρια παραγραφής για όλα τα αδικήματα κατά ανηλίκων.

Μεγάλο βήμα για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης σχεδιάζεται και με τη νομοθέτηση – πάγιο αίτημα εκ μέρους των λειτουργών της Θέμιδος – της δικαστικής αστυνομίας, ενώ εξετάζονται και αλλαγές στο πλαίσιο λειτουργίας της Εθνικής Σχολής Δικαστών.

Ο νέος νόμος για τη συνεπιμέλεια δέχθηκε βολές από πολλές πλευρές, με την κριτική να εστιάζεται στις περιπτώσεις όπου οι γονείς αδυνατούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους ή υπάρχουν κακοποιητικές συμπεριφορές. Εχουν δοθεί τα κατάλληλα «εργαλεία», ώστε ο δικαστής να μπορεί να εντοπίζει τέτοιες περιπτώσεις και να επιλύει τις διαφορές προς το συμφέρον του παιδιού;

 «Με το νομοσχέδιο, που πλέον αποτελεί νόμο του κράτους, καθιερώνεται το τεκμήριο του 1/3 της επικοινωνίας των παιδιών με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένουν. Ετσι, αφενός εξασφαλίζεται επαρκής και ποιοτικός χρόνος των παιδιών και με τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο, αφετέρου δημιουργείται ένα ισορροπημένο πλαίσιο συνεννόησης των γονέων, προκειμένου να αποφευχθούν οι δικαστικές διενέξεις. Η καθιέρωση δε του τεκμηρίου του 1/3 ως μαχητού διευκολύνει τον δικαστή στη διαμόρφωση ασφαλούς δικανικής κρίσης, όταν αναζητά το πραγματικό και αληθές συμφέρον του παιδιού. Τίθενται επιπλέον επαρκή δικονομικά εχέγγυα για την προστασία παιδιών και γυναικών από κακοποιητικές συμπεριφορές, καθώς όλες οι νέες διατάξεις ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία».

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν οικογενειακά δικαστήρια. Εκτιμάτε ότι η εφαρμογή του νέου νόμου από δικαστές αποκλειστικής απασχόλησης για υποθέσεις Οικογενειακού Δικαίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με την προβλεπόμενη επιμόρφωσή τους στο πλαίσιο της Εθνικής Σχολής Δικαστών;

«Η πρόβλεψη για τα υποχρεωτικά σεμινάρια από την Εθνική Σχολή Δικαστών, τα οποία θα υποστηρίζονται από εξειδικευμένους παιδοψυχολόγους, παιδοψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς, αποτελεί μια μεγάλη προσπάθεια για τη διεπιστημονική κατάρτιση των δικαστικών λειτουργών πάνω σε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την ομαλή ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Σε ό,τι αφορά τα οικογενειακά δικαστήρια, όπως γνωρίζετε, ήδη λειτουργούν τμήματα Οικογενειακών Διαφορών στα μεγάλα πρωτοδικεία και εφετεία Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, όπου εισάγεται περίπου το 75% των οικογενειακών διαφορών που παίρνουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης».

Η υπόθεση του ειδεχθούς εγκλήματος στα Γλυκά Νερά ανέδειξε το ζήτημα του πραγματικού χρόνου έκτισης των ποινών για δράστες τέτοιων αποτρόπαιων αξιοποίνων πράξεων, που αφαιρούν το ύψιστο αγαθό της ζωής. Ποιες αλλαγές ετοιμάζει η Επιτροπή Παρακολούθησης του Ποινικού Κώδικα ως προς το κεφάλαιο της έκτισης των ποινών;

«Οι αστοχίες του νέου Ποινικού Κώδικα και η εσπευσμένη ψήφισή του από την προηγούμενη κυβέρνηση προκάλεσαν αποτελέσματα που έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με το κοινό περί δικαίου αίσθημα των πολιτών. Για τον λόγο αυτόν, από τον Μάρτιο του 2020 συστάθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης η Διαρκής Επιτροπή Παρακολούθησης των αποτελεσμάτων που παράγουν οι νέοι Κώδικες, προκειμένου να προβούμε στις αναγκαίες τροποποιήσεις. Η Επιτροπή, υπό τον καθηγητή κ. Λάμπρο Μαργαρίτη, έχει ήδη επεξεργαστεί μια δέσμη νέων διατάξεων, με τις οποίες προτείνεται να καταργηθεί το προνόμιο της υπό όρο απόλυσης με κατ’ οίκον περιορισμό. Παράλληλα, η Επιτροπή αναμένεται να προτείνει την αύξηση του ορίου της υπό όρο απόλυσης για τα ιδιαιτέρως ειδεχθή εγκλήματα, π.χ. εγκλήματα που διαπράττονται με ιδιαίτερη βιαιότητα και σκληρότητα και εγκλήματα που στρέφονται κατά της γενετήσιας ελευθερίας. Συγκεκριμένα, το όριο της μεικτής έκτισης προτείνεται να αυξηθεί για την πρόσκαιρη κάθειρξη από τα 3/5 της επιβληθείσας ποινής που είναι σήμερα στα 4/5 αυτής, στην οποία η πραγματική έκτιση της ποινής, δηλαδή ο καθαρός χρόνος που κρατείται κατά ελάχιστο κάποιος, θα αυξηθεί από τα 2/5 της ποινής στα 3/5».

Και στο πρόσφατο παρελθόν, με αφορμή υποθέσεις που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, όπως το ελληνικό #MeΤoo, είχατε προαναγγείλει ότι η ίδια Επιτροπή εξετάζει ζητήματα ως προς την ενδεχόμενη επιμήκυνση της παραγραφής πράξεων σεξουαλικής κακοποίησης με θύματα ανήλικα παιδιά. Πόσο κοντά βρισκόμαστε σε μια τέτοια αλλαγή;

«Κατ’ αρχήν η αύξηση του χρόνου πραγματικής έκτισης ποινής εντός των φυλακών θα αφορά και τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας. Οπως ορθά αναφέρατε, θα αυξηθούν τα όρια παραγραφής για όλα τα αδικήματα κατά ανηλίκων, τόσο εκείνα κακουργηματικού όσο και εκείνα πλημμεληματικού χαρακτήρα. Ταυτόχρονα, εξετάζονται παρεμβάσεις στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ώστε αυτά τα αδικήματα να εκδικάζονται κατά προτεραιότητα, σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστευτικότητας, για την πλήρη προστασία των θυμάτων.

Αυτές οι διατάξεις αναμένεται να υποβληθούν το αμέσως επόμενο διάστημα από την Επιτροπή στο υπουργείο Δικαιοσύνης, ώστε να ακολουθήσει η ψήφισή τους».

Υπάρχει η άποψη ότι η αυστηροποίηση των ποινών δεν βοηθά στην πρόληψη του εγκλήματος. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή;

«Η πρόληψη του εγκλήματος είναι περισσότερο συνδεδεμένη με την επάρκεια των διωκτικών αρχών και την αποτελεσματικότητα του σωφρονιστικού συστήματος και λιγότερο με την αυστηροποίηση των ποινών. Αλλωστε, πολλές χώρες δεν έχουν καταφέρει να περιορίσουν την εγκληματικότητα, παρά τις ιδιαιτέρως αυξημένες ποινές που προβλέπονται. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο πραγματικός χρόνος έκτισης των ποινών εντός των φυλακών δεν είναι μόνο ζήτημα εναρμόνισης με το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Θα πρέπει το νομικό πλαίσιο να διασφαλίζει στο σωφρονιστικό σύστημα επαρκές χρόνο πραγματικού σωφρονισμού των κρατουμένων πριν από την επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο».

Μία από τις μεταρρυθμίσεις του ελληνικού δικαστικού συστήματος εν όψει του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως είπατε πρόσφατα και στο Φόρουμ των Δελφών, συνδέεται με την επιλογή, εκπαίδευση και επιμόρφωση των δικαστικών λειτουργών. Προς ποια κατεύθυνση πρόκειται να κινηθεί η σχεδιαζόμενη αναμόρφωση της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών;

«Στον πυρήνα των προτεραιοτήτων μας είναι η κατάρτιση και η επιμόρφωση των δικαστικών λειτουργών. Ηδη έχει συγκροτηθεί νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπό τον γενικό διευθυντή της ΕΣΔΙ για την επεξεργασία ενός επίκαιρου και αποτελεσματικού νόμου για τη Σχολή Δικαστών. Στο πλαίσιο αυτό θα εξεταστούν ζητήματα όπως η αλλαγή των κριτηρίων επιλογής των μελλοντικών δικαστικών λειτουργών και ο εμπλουτισμός του προγράμματος σπουδών της Σχολής με προσανατολισμό στην ενίσχυση του πρακτικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων και στην εισαγωγή μαθημάτων σε νέα επιστημονικά πεδία όπως το δικαστικό μάνατζμεντ, η δικαστική επικοινωνία και οι διεθνείς σχέσεις. Παράλληλα, θα εξεταστούν τρόποι για την ενίσχυση του θεσμού της πρακτικής άσκησης των σπουδαστών στα δικαστήρια, προκειμένου να συνδεθεί ακόμα περισσότερο η εκπαιδευτική διαδικασία με τη δικαστηριακή πρακτική. Ιδιαίτερο βάρος αναμένεται επίσης να δοθεί στην αναμόρφωση και επέκταση της διά βίου κατάρτισης των ήδη υπηρετούντων δικαστικών λειτουργών με την εισαγωγή περισσότερων υποχρεωτικών εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε επίκαιρα και εξειδικευμένα νομικά ζητήματα, καθώς και θέματα νέων τεχνολογιών, οικονομικών κ.λπ. Τέλος, θα εισαχθούν ρυθμίσεις και για την εξειδικευμένη κατάρτιση των διδασκόντων στην ΕΣΔΙ έτσι ώστε η εκπαιδευτική και επιμορφωτική διαδικασία να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική.

Το πόρισμα της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής θα δοθεί στην ηγεσία της Δικαιοσύνης και στους εκπροσώπους των Δικαστικών Ενώσεων προκειμένου να συμβάλουν στη διαμόρφωσή του και εν συνεχεία θα τεθεί σε διαβούλευση, έτσι ώστε το τελικό κείμενο που θα ψηφιστεί να ικανοποιεί πλήρως το αίτημα για μια σύγχρονη και αποτελεσματική εκπαίδευση των δικαστικών λειτουργών».

«Η δικαστική αστυνομία αποτελεί μέρος του σχεδίου μας»

{ERT}Η ίδρυση δικαστικής αστυνομίας έχει αρκετές φορές απασχολήσει το υπουργείο και στο πρόσφατο παρελθόν. Οπως είναι γνωστό, αποτελεί πάγιο αίτημα δεκαετιών εκ μέρους των εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών, με βάση το σκεπτικό ότι μπορεί να επιλύσει χρόνια προβλήματα της Δικαιοσύνης. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή;{ERT}
«Απόλυτα. Για τον λόγο αυτόν, η σύσταση της δικαστικής αστυνομίας αποτελεί μέρος του σχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει υποβληθεί στους ευρωπαϊκούς θεσμούς στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ήδη υποβληθεί το πόρισμα της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που είχε συσταθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Αυτό το σχέδιο θα επικαιροποιηθεί έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες της Δικαιοσύνης και σύντομα θα αποτελέσει νόμο του κράτους».

{ERT}Ενα από τα επόμενα νομοθετήματα αφορά σημαντικές αλλαγές στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών. Αναμένονται αλλαγές ως προς το πειθαρχικό δίκαιο και τον τρόπο προαγωγής των δικαστικών λειτουργών; Και αν ναι σε ποια κατεύθυνση;{ERT}
«Ο νέος Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Δικαστικών Λειτουργών αποτελεί μια κορυφαία μεταρρύθμιση για το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Για τη σύνταξη του νέου Κώδικα έχουν συνεργαστεί κορυφαίοι δικαστικοί λειτουργοί, αλλά και οι δικαστικές ενώσεις που συμμετείχαν με τους εκπροσώπους τους στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή. Το επόμενο διάστημα θα ενσωματωθούν σε αυτό το σχέδιο όλα τα σχόλια της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και θα ακολουθήσει νέος κύκλος διαβούλευσης με όλους τους φορείς της Δικαιοσύνης προκειμένου να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή ένας άρτιος και λειτουργικός Κώδικας».

{ERT}Τον τελευταίο καιρό δικαστικές ενώσεις έχουν διατυπώσει ενστάσεις ως προς τον αποκλεισμό τους από τη διαδικασία διαμόρφωσης κρίσιμων νομοθετημάτων. Ποια η δική σας απάντηση σε αυτές τις αιτιάσεις;{ERT}
«Δεν τίθεται κανένα θέμα αποκλεισμού, καθώς οι δικαστικοί λειτουργοί εκπροσωπούνται πλήρως στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία με τους εκπροσώπους που ορίζουν τα αρμόδια δικαστήρια. Σε όλα, δε, τα στάδια της διαδικασίας αυτής ακούγονται και συνεκτιμώνται οι απόψεις των δικαστικών ενώσεων. Η συζήτηση, επομένως, που επιχειρείται να ανοίξει είναι παρελκυστική και δεν αφορά τα πραγματικά προβλήματα της Δικαιοσύνης που επιχειρούμε να επιλύσουμε με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε».

«Προχωράμε στην καθιέρωση του ηλεκτρονικού φακέλου»{

{ERT}Ενα «μεγάλο αγκάθι» στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, που συνδέεται και με το κομμάτι των επενδύσεων, είναι η καθυστέρηση στην απονομή της. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας έγιναν μεγάλα βήματα ως προς τη μετάβαση από το «χαρτοβασίλειο» στην ψηφιακή εποχή. Ποια άλλα μέτρα βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου ως προς τον σκοπό εκσυγχρονισμού των δικαστηρίων.{ERT}
«Τους τελευταίους μήνες έχει συντελεστεί στην ελληνική Δικαιοσύνη μια πραγματική ψηφιακή επανάσταση. Η ψηφιακή μετάβαση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης έχει ήδη αποδώσει καρπούς, καθώς περισσότερα από 500.000 πιστοποιητικά που εκδίδονται από τις δικαστικές αρχές έχουν παραληφθεί από το ηλεκτρονικό γκισέ του gov.gr. Προχωράμε, παράλληλα, με γοργά βήματα στην καθιέρωση του ηλεκτρονικού φακέλου. Είναι ενδεικτικό πως η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων έχει σημειώσει ρυθμούς αύξησης που ξεπερνούν το 700% στα πολιτικά δικαστήρια, ενώ από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο καθίσταται υποχρεωτική η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων στα διοικητικά δικαστήρια και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Για την επιτάχυνση της πολιτικής δίκης, η νομοπαρασκευαστική επιτροπή για τις τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας έχει ήδη εγκρίνει την εισαγωγή του επιτυχημένου θεσμού της πιλοτικής δίκης. Παράλληλα, επεκτείνεται η απομαγνητοφώνηση των πρακτικών στα ποινικά δικαστήρια, η οποία θα συμβάλει καθοριστικά στην επιτάχυνση της έκδοσης των αποφάσεων».

{ERT}Ο θεσμός της επίλυσης διαφορών εκτός δικαστηρίων που λειτουργεί τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας έχει αποδώσει καρπούς ή χρειάζεται ακόμη χρόνο ή και ενδεχόμενες αλλαγές για να τον εμπιστευθούν οι πολίτες και να δούμε τα αποτελέσματά του στους «δείκτες» απονομής της δικαιοσύνης;{ERT}
«Οι διεθνείς εκθέσεις χαρακτηρίζουν εξόχως ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα του νέου πλαισίου για τις εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης των διαφορών, που θεσπίσαμε με τον Ν. 4640/2019. Τα στοιχεία της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης δείχνουν ότι οι πολίτες αρχίζουν να μαθαίνουν και να επιλέγουν τη διαμεσολάβηση για την επίλυση των διαφορών τους, καθώς το 80% όσων προσφεύγουν εκουσίως στη διαμεσολάβηση καταφέρνουν να επιλύσουν τις διαφορές τους εξωδικαστικά, ενώ το 50% όσων συμμετέχουν στην Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία της Διαμεσολάβησης επιλέγουν να συνεχίσουν τη διαδικασία για την επίτευξη εξωδικαστικής συμφωνίας».