Δεν υπάρχει κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια που να µην έχει αναγγείλει κάποια στιγµή ότι προχωράει στην απλοποίηση της έναρξης επιχειρήσεων, ανακοινώνοντας ταυτόχρονα πως αυτό είναι κάτι σπουδαίο για την ελληνική οικονοµία. Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις πανηγυρίζουν γιατί έχουν καταφέρει επί των ηµερών τους να απλοποιήσουν τόσο πολύ τα πράγµατα ώστε µπορείς πλέον ν’ ανοίξεις επιχείρηση σε µία ηµέρα. Πιστεύω πως είναι όντως κάτι σπουδαίο. Ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ζούµε σε µια χώρα που δεν είναι καθόλου απλό να καταφέρεις να βγάλεις µέσα σε µία ηµέρα ταυτότητα ή διαβατήριο.
Είχα βγάλει την πρώτη μου ταυτότητα σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων και για κάποιον ακατανόητο λόγο ήμουν περήφανος για αυτό. Ο πατέρας μου για το γεγονός ότι είχα πάει μόνος μου και το έκανα στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής δεν ενθουσιάστηκε, αλλά ο μακαρίτης ανήκε σε μια γενιά που πίστευε πως όσα λιγότερα πάρε-δώσε έχεις με το κράτος τόσο καλύτερα. Εγώ του είχα δείξει την πρώτη μου ταυτότητα με υπερηφάνεια εισπράττοντας όμως, αντί για έπαινο, ένα «τώρα αυτό τι το ‘θελες;» με κάμποση δόση απορίας. Την ταυτότητά μου έκτοτε την έχω πάντα μαζί μου και όχι μόνο γιατί ο νόμος το επιβάλλει. Την κουβαλάω ως κατάκτηση εφηβική – αποτελεί μια μικρή πρώτη (και ίσως μοναδική) απόδειξη ότι μεγάλωσα. Εξαιτίας της αγαπάω κι ένα παλιό τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη που λέγεται «Δελτίον Ταυτότητος» – γραμμένο για τις ανάγκες μιας παράστασης της Ελεύθερης Σκηνής. Το ‘χε πρωτοτραγουδήσει υπέροχα η Υβόννη Μαλτέζου.
Την έχω πάντα στο πορτοφόλι μου την ταυτότητά μου, αλλά συχνά-πυκνά καταλήγει σε κάποια τσέπη παντελονιού ή πουκαμίσου – δεν κάθεται φρόνιμα στη θεσούλα της. Αν καταλήξει σε τσέπη, είναι δεδομένο ότι θα βρεθεί και αντιμέτωπη με τον αντικυκλώνα που δημιουργείται εντός του πλυντηρίου ρούχων: παρά τη λυσσαλέα αντίστασή της στο κακό που τη βρήκε, το ξέρει πως θα υποφέρει και δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Πόσα, άλλωστε, πλυντήρια να αντέξει η έρημη;
Για το ελληνικό κράτος η ταυτότητα είναι κάτι ιερό που δεν πρέπει να φθαρεί. Αν φθαρεί δεν αντικαθίσταται (η διαδικασία θα μπορούσε να γίνει εύκολα σε ένα ΚΕΠ π.χ.), αλλά πρέπει να επανεκδοθεί. Και ναι, δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται.
Για τον νομοθέτη, που έφτιαξε το πλαίσιο έκδοσης ταυτότητας, υπάρχει σαφέστατη διαφορά ανάμεσα στην αντικατάσταση μιας παλιάς ταυτότητας, που έχεις βγάλει προ εικοσαετίας, για παράδειγμα, και δεν περιέχει και λατινικούς χαρακτήρες, και στην αντικατάσταση μιας πιο καινούργιας, που όμως έχει φθαρεί. Για την αντικατάσταση μιας παλιάς ταυτότητας δεν θέλεις τίποτα: δύο ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ένα αποδεικτικό διεύθυνσης κατοικίας αρκούν. Για να αντικαταστήσεις, όμως, μια φθαρμένη ταυτότητα που έχει εκδοθεί λόγου χάριν δέκα χρόνια πριν, χρειάζεσαι πρώτον έναν μάρτυρα και δεύτερον να πληρώσεις ένα παράβολο. Το παράβολο είναι η τιμωρία σου γιατί προκάλεσες φθορά στην παλιά σου ταυτότητα. Σύμφωνα με το ελληνικό κράτος, θα ‘πρεπε να την έχεις βάλει σε εικονοστάσι και να την προσκυνάς και όταν την κρατάς να βάζεις γάντια σαν να είσαι χειρουργός, αλλιώς θα τα πληρώσεις τα 9 ευρώ (σε μια τράπεζα, αφού περάσεις από ένα ΚΕΠ) και θα πεις κι ένα τραγούδι. Ή μάλλον θα κάνεις κάτι περισσότερο απαραίτητο: θα ψάξεις έναν μάρτυρα.
Ρώτησα τους ευγενέστατους αστυνομικούς που την εκδίδουν τι τον χρειάζομαι τον μάρτυρα – μου απάντησαν ότι αυτό προβλέπει η διαδικασία. «Παλιά», μου είπαν, «ήταν απαραίτητοι δύο μάρτυρες. Ενας για να επιβεβαιώσει όσα εσύ ισχυρίζεσαι και ένας για να επιβεβαιώσει τα στοιχεία του πρώτου μάρτυρα». Ηθελα να ρωτήσω και γιατί να μην υπάρχει και τρίτος και τέταρτος και πέμπτος, ώστε όλοι να επιβεβαιώνουν όσα λέει ο προηγούμενος, αλλά κρατήθηκα: η παρουσία ενός και μόνο μάρτυρα είναι κάτι σαν δημοκρατική κατάκτηση κόντρα στην ανάλγητη γραφειοκρατία. Φυσικά, δεν είναι απλό να τον βρεις. Ταυτότητα μπορεί να βγάλεις από τις 8 το πρωί μέχρι τις 2.30 το μεσημέρι. Αντε εσύ να την κάνεις κοπάνα από τη δουλειά – τον άλλον πώς θα τον υποχρεώσεις; Αν τον βρεις, συμβιβάζεσαι με τα δικά του ωράρια – πας τη μέρα που μπορεί, αλλά όλα αυτά αποκλείεται να γίνουν σε μία και μόνο ημέρα. Πόσες ημέρες από τη ζωή σου απαιτεί η διαδικασία; Στην καλύτερη τρεις: μία για να μαζέψεις τα απαραίτητα (να βγάλεις φωτογραφίες, να εκδώσεις και να πληρώσεις τα παράβολα κ.τ.λ.), μία τουλάχιστον για να βρεις τον μάρτυρα και άλλη μία για να πας στο αστυνομικό τμήμα. Εκεί τελειώνεις γρήγορα, δηλαδή σε καμιά ώρα – αρκεί να είσαι τυχερός και η ουρά να μην έχει είκοσι άτομα, γιατί τότε ο μάρτυρας θα το βάλει στα πόδια και θα πρέπει να βρεις άλλον.
Τέσσερις περίπου ημέρες χρειάζεσαι και για την ανανέωση διαβατηρίου. Εδώ τα δικαιολογητικά είναι λιγότερα, αλλά το παράβολο τσουχτερό: για να αποκτήσεις ένα έγγραφο που σου χρειάζεται για να ταξιδέψεις στο εξωτερικό, το ελληνικό κράτος σού ζητάει 84 ευρώ – και για να φύγουμε από δαύτο για να γλιτώσουμε, που λέει ο λόγος, το κράτος μάς τα παίρνει! Αν στη ζωή σου το ανανεώσεις το διαβατήριο τέσσερις φορές θα πληρώσεις πάνω από 300 ευρώ – είναι σαν να σε τιμωρούν γιατί πας στο εξωτερικό, ενώ σαν τη Χαλκιδική δεν έχει πουθενά! Μια τριμελής οικογένεια πρέπει να πληρώσει για τρία διαβατήρια 250 ευρώ και βάλε. Τώρα, για ποιον λόγο η έκδοση του διαβατηρίου απαιτεί τέσσερις εργάσιμες ημέρες μη με ρωτάτε: το καλό το πράγμα αργεί να γίνει. Ευτυχώς υπάρχει ένα site που μπορείς να παρακολουθείς σε ποιο στάδιο βρίσκεται η προπαρασκευή του. Μπορεί να μην μπορείς να το παραγγείλεις ηλεκτρονικά καταθέτοντας τα ελάχιστα δικαιολογητικά, αλλά τουλάχιστον παρακολουθείς τη διαδικασία της έκδοσής του. Ενδιαφέρει κανέναν; Μικρή σημασία έχει.
Χαίρομαι ειλικρινά που πλέον μπορώ να ανοίξω μία επιχείρηση σε μία ημέρα. Αλλά μήπως πριν από τις επιχειρήσεις να κάναμε κάτι και για τις ταυτότητες;