Η συνεργασία, η καινοτομία και η εκπαίδευση είναι οι τρεις παράγοντες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά στον αγροδιατροφικό τομέα και να ενισχύσουν ουσιαστικά τη δυναμική του. Οι διεθνείς εξελίξεις είναι ταχύτατες και επηρεάζονται από την πίεση για αυξημένη παραγωγή τροφίμων, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, αφενός στα δίκτυα διανομής και στα logistics και αφετέρου στις καινοτόμες παραγωγικές προσεγγίσεις. Ο ελληνικός αγροδιατροφικός κλάδος απέδειξε την αντοχή του την τελευταία δεκαετία, επομένως είναι βέβαιον ότι σταθερή βάση για το επόμενο βήμα υπάρχει.
Για να δρομολογήσουμε, όμως, επιτυχημένα την καινούργια ημέρα στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας και τη μεταποίηση που αξιοποιεί την αγροτική παραγωγή οφείλουμε να καλλιεργήσουμε συγκεκριμένες διαδρομές.
Πρώτον, τη συνεργασία. Η δυνατότητα που έχει η βιομηχανία τροφίμων να γνωρίζει έγκαιρα τις μεταβολές στις απαιτήσεις της αγοράς και η άμεση προσαρμογή της είναι καθοριστικές. Οι παραγωγοί μπορούν να επιτυγχάνουν στόχους όταν γνωρίζουν ποιες είναι οι επιλογές των καταναλωτών και ταυτόχρονα έχουν τις κατάλληλες πληροφορίες για το προϊόν τους.
Αυτή τη συνεργασία, εξ ορισμού, μπορούν να εξασφαλίσουν τα συνεργατικά σχήματα (συνεταιρισμοί, οργανώσεις, ομάδες παραγωγών), τα οποία ενθαρρύνει ενεργητικά και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ας σκεφθούμε έναν καπνοπαραγωγό στην Ξάνθη. Ποιο είναι το επίπεδο πρόσβασης στην αγορά που θα μπορούσε να έχει μόνος του; Και πόσο πιο εύκολο είναι να επιτύχει κάτι τέτοιο μέσω ενός οργανωμένου φορέα, όπως η ΣΕΚΕ, που αποτελεί μία από τις πιο αναγνωρίσιμες καπνεμπορικές επιχειρήσεις διεθνώς.
Η συνεργασία όμως δεν περιορίζεται στα συνεργατικά σχήματα. Η Συμβολαιακή Τραπεζική (Γεωργία και Κτηνοτροφία), που η Τράπεζα Πειραιώς εφαρμόζει συστηματικά από το 2013 με εξαιρετικά αποτελέσματα, επιτυγχάνει τους ίδιους στόχους. Παρέχει τη δυνατότητα σταθερής και αξιόπιστης συνεργασίας ανάμεσα στους παραγωγούς και στις ιδιωτικές μεταποιητικές επιχειρήσεις της επιλογής τους.
Δεύτερον, την καινοτομία, που γεφυρώνει τις βραχυπρόθεσμες προκλήσεις και τις μακροπρόθεσμες επιδιώξεις. Η καινοτομία στηρίζεται, επίσης, στη γνώση της αγοράς και ακολουθεί τις απαιτήσεις των καταναλωτών. Φυσικά χρειάζεται διάχυση της καινοτομίας, ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί από όλο το φάσμα των εμπλεκομένων. Ενα παράδειγμα είναι η πρόσφατη βράβευση της βιομηχανίας ΜΕΒΓΑΛ σε διαγωνισμό καινοτομίας τροφίμων στο Παρίσι για το γιαούρτι χωρίς λακτόζη. Στην πράξη, το τμήμα Ερευνας και Ανάπτυξης κάθε παραγωγικής εταιρείας λαμβάνει τα μηνύματα των αγορών και σχεδιάζει καινοτόμες ιδέες, ευθυγραμμίζοντας προς τις ανάγκες των καταναλωτών και την αγροτική παραγωγή που αξιοποιεί ως πρώτη ύλη.
Τρίτον, στην εκπαίδευση, που είναι απαραίτητη για να φτάσουμε στην καινούργια ιδέα, στη διαφορετική ματιά και τελικά στην καινοτομία. Η ταχύτατη προώθηση της τεχνολογίας δημιουργεί πολλές δυνατότητες, αλλά ταυτόχρονα προϋποθέτει προσαρμογή. Για να διασφαλιστεί η ευθυγράμμιση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με τις ευκαιρίες της αγοράς, καταλύτης είναι η συνεργασία. Το Μέτρο 16 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης που σχετίζεται με τη «Συνεργασία και Καινοτομία» είναι μια καλή αρχή προς αυτή την κατεύθυνση.
Στην Ελλάδα, βέβαια, οι επιδόσεις του πρωτογενούς τομέα στο πεδίο της κατάρτισης είναι χαμηλές. Μόλις το 5,5% των ελλήνων διαχειριστών γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχουν ολοκληρώσει κάποιο είδος ειδικής εκπαίδευσης. Και προς αυτή την κατεύθυνση η μεταποίηση μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες. Οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στην οργάνωση και αναβάθμιση των αγροτών προμηθευτών τους.
Στον Ομιλο της Τράπεζας Πειραιώς, η ανάγκη για διαρκή εκπαίδευση και ανάπτυξη της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας είναι απόλυτα κατανοητή. Για τον σκοπό αυτόν υπάρχει το Κέντρο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας «Εξέλιξη», που βοηθάει σημαντικά τους αγρότες, μέσω εκπαιδευτικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, κυρίως σε ζητήματα αγροτικής επιχειρηματικότητας.
Ο κ. Χριστόδουλος Αντωνιάδης είναι σύμβουλος Εμπορικής και Αγροτικής Τραπεζικής της Τράπεζας Πειραιώς.
