Τα «ρεύματα», η στρατηγική και η επάνοδος στην εξουσία

Τι σηματοδοτεί για το παρόν και το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ η πανσπερμία των «τάσεων» και των «ρευμάτων» που εσχάτως κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους; Πρόκειται για τη συνήθη από την εποχή του ΣΥΝ ροπή προς ομαδοποιήσεις και διευθετήσεις ισορροπιών με στόχο τη νομή της εσωκομματικής εξουσίας; Αν δεν είχε μεσολαβήσει η (αμφιλεγόμενη) κυβερνητική θητεία 2015-2019 και αν δεν βρισκόταν σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τότε όλα θα έμοιαζαν με τον παλιό, καλό καιρό, όταν οι «φατρίες» μοίραζαν τα εσωκομματικά «βιλαέτια» και όλοι ήταν πανευτυχείς στην «ασφάλεια» του 4%. Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Η προοπτική

Στο επίκεντρο των αναζητήσεων και προβληματισμών που διατυπώνονται και παρά τις εσωτερικές αντιφάσεις και αντιδικίες, είναι η προοπτική επανόδου στην εξουσία – αν και όποτε. Εξ αυτού του λόγου η έντονη κινητικότητα που καταγράφεται έχει άλλο ειδικό βάρος και η έκβασή της θα κρίνει εν πολλοίς όχι μόνο τους εσωκομματικούς συσχετισμούς και ισορροπίες προς εσωτερική τέρψη και κατανάλωση, αλλά την καθοριστική πορεία μετασχηματισμού του κόμματος τόσο ως προς τη δομή, όσο και ως προς το περιεχόμενο και φυσικά το μοντέλο της αντιπολίτευσης με το οποίο θα πορευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να απεγκλωβιστεί από τη «στρατηγική αμηχανία» στην οποία βρίσκεται.

Δίαυλοι επικοινωνίας

Για κάποιους έμπειρους κομματικούς παράγοντες, όπως ο τέως Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο οποίος συγκαταλέγεται σε εκείνους που βρέθηκαν υπό την «Ομπρέλα», τον «διατασικό» εσωκομματικό πόλο που προέκυψε από τη σύγκλιση όχι ταυτόσημης ώσμωσης δυνάμεων και προσώπων, τα παραπάνω επιβεβαιώνουν τις προθέσεις, τις εκτιμήσεις και την προσδοκώμενη εμβέλεια της επανεκκίνησης του διαλόγου στο κόμμα που άνοιξε με τα κείμενα των νέων ρευμάτων ιδεών (εκτός της «Ομπρέλας», κείμενα προβληματισμού υπέβαλαν η αποσχισθείσα από την άλλοτε ενιαία «προεδρική» πτέρυγα Ριζοσπαστική Εναλλακτική Ενότητα – ΡΕΝΕ και η εκσυγχρονιστική «Γέφυρα») και τις δυνατότητες προωθητικών συνθέσεων που υπάρχουν. Φαίνεται μάλιστα να διαμορφώνονται μεταξύ των χώρων αυτών δίαυλοι επικοινωνίας απόψεων.

Νέοι συσχετισμοί

Για τους πιο αισιόδοξους, υπάρχουν οι προϋποθέσεις συγκλίσεων για το πολιτικό σχέδιο που χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, για τον προγραμματικό ριζοσπαστισμό του, για τις συμμαχίες, την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία του, για το ύφος της άσκησης πολιτικής, για τη δημοκρατική και συλλογική λειτουργία του κόμματος. Οι νέοι συσχετισμοί που αναδύονται θα παίξουν ρόλο και στο υπό διαμόρφωση πρόγραμμα, όπως και στη μετεξέλιξη του νέου ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχουν σημεία συναντίληψης μεταξύ των τριών ρευμάτων, όπως και σημεία διαφωνίας. Αλλωστε αρκεί μια κίνηση για να ανατρέψει τις επιχειρούμενες νέες ισορροπίες – η περίπτωση του κειμένου για τον Κουφοντίνα και οι τριγμοί που προκάλεσε στο εσωτερικό του κόμματος, προκαλώντας αμηχανία και δυσαρέσκεια, είναι ενδεικτική. Παρά ταύτα, τα τρία ρεύματα διαλέγονται και αυτό συνιστά ένα ενδιαφέρον στοιχείο των εσωκομματικών διεργασιών.

Συνθέσεις

Ο τέως Πρόεδρος της Βουλής και ιστορικό στέλεχος του χώρου της ανανεωτικής Αριστεράς είναι μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι «υπάρχει δυνατότητα συνθέσεων» και όπως λέει στους συνομιλητές του, η «Ομπρέλα» είναι «εμβρυουλκός για έναν διάλογο που φέρνει καταφανείς συγγένειες» (με τη «Γέφυρα» και τη ΡΕΝΕ). Η επιλογή του να λάβει ενεργά μέρος στις διεργασίες εκκινεί από την κρίσιμη καμπή που διανύει το κόμμα του: «Ποτέ δεν υπήρξα σιωπηρός. Το να μιλήσεις σε τέτοιες στιγμές είναι θέμα ευθύνης» λέει. Για τον ίδιο, «ο διάλογος θα ενισχύσει τον ΣΥΡΙΖΑ και το ηγετικό προφίλ του Αλέξη Τσίπρα», το οποίο δεν αμφισβητείται από καμία πλευρά.

«Πρέπει να φύγουμε από το ποιος είναι με τον πρόεδρο ή όχι, από το ποιος θέλει τον διάλογο ή τη σιωπή των αμνών και να προχωρήσουμε πέρα από κομματικούς λαϊκισμούς και απλουστευτικές αναγνώσεις της ανάγκης για δημοκρατικό διάλογο και συνθέσεις στο κόμμα» λένε στην «Ομπρέλα», υποστηρίζοντας ότι το εγχείρημα αυτό σηματοδοτεί την έναρξη «μιας απολύτως αναγκαίας «επαναπολιτικοποίησης» του ΣΥΡΙΖΑ μέσα στην υβριδική πορεία διεύρυνσής του». Δεν πέρασε επίσης απαρατήρητη η δήλωση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου Πάνου Σκουρλέτη (έχει συνταχθεί με την «Ομπρέλα») ότι «δεν υπάρχει εσωκομματική αντιπολίτευση στον ΣΥΡΙΖΑ» και ότι τα κείμενα που παρουσιάστηκαν είναι «θετικές συμβολές σε έναν αναγκαίο διάλογο».

Αμφισβητούνται επιλογές, πρακτικές, ύφος και ήθος

Μπορεί να μην αμφισβητείται η ηγεμονία του Αλέξη Τσίπρα στο εσωκομματικό στερέωμα, ωστόσο αμφισβητούνται, όπως προκύπτει από διάφορα κείμενα – κι ας μην ομολογείται ευθέως –, επιλογές και πρακτικές, το ύφος και το ήθος στην άσκηση εξουσίας. Είναι οι «ανοιχτοί λογαριασμοί» που υπάρχουν από τη φάση της διακυβέρνησης, ένα κεφάλαιο που δεν έχει αποτιμηθεί σε όλο του το εύρος. Και αυτό θα τεθεί αργά ή γρήγορα στο πλαίσιο των προσυνεδριακών διαδικασιών εν όψει των οποίων παρατάσσονται στην εσωκομματική σκακιέρα οι διάφορες πτέρυγες έχοντας στο βάθος του μυαλού τους το συνέδριο.

Στροφή προς μια σοβαρή και μαχητική αντιπολίτευση

Τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας πραγματικότητας που διαμορφώνεται στο εσωτερικό του κόμματος άρχισαν να διαφαίνονται στον ορίζοντα, όπως επισημαίνουν προσεκτικοί παρατηρητές, οι οποίοι διαπιστώνουν στροφή προς μια «σοβαρή, τεκμηριωμένη και μαχητική αντιπολίτευση» με στοιχεία προγραμματικής εμβάθυνσης και σύνθεσης, όπως αυτή αποτυπώθηκε, κατά τους ίδιους, στη στάση του Αλέξη Τσίπρα στην πρόσφατη συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών για την πανδημία, αλλά και στη στάση του κόμματος όσον αφορά τα αμυντικά προγράμματα (ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισε την προμήθεια των Rafale λόγω της συγκυρίας στα εθνικά θέματα, όμως διατύπωσε σοβαρές επιφυλάξεις για τους όρους της σύμβασης που υπογράφηκε).
Κάτι ανάλογο αποτυπώθηκε και στη συμφωνία για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο με το πνεύμα συναίνεσης που εξέπεμψε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δηλώνοντας ότι «παραμένουμε έτοιμοι να συμβάλουμε στην αναγκαία συνεννόηση και συναίνεση για τα κρίσιμα εθνικά θέματα και ιδίως σε σχέση με την Τουρκία», θέτοντας όμως παράλληλα σαφείς προϋποθέσεις και «κόκκινες γραμμές» και αντιπαραβάλλοντας τη στάση που τήρησε η ΝΔ στη Συμφωνία των Πρεσπών, όπως και στην εξαγγελθείσα επί ΣΥΡΙΖΑ επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο.
Στο πλαίσιο αυτό, με ενδιαφέρον αναμένεται η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη σύγκρουση ιδεολογικού χαρακτήρα με την κυβέρνηση για τις αλλαγές στα ΑΕΙ (με αιχμή την αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων κ.λπ.), αλλά και τα ζητήματα διαφάνειας και δημοκρατίας που έχει θέσει ο ΣΥΡΙΖΑ μετ’ επιτάσεως, επιδιώκοντας ένα πεδίο σύγκλισης με άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης.