Τα παιδία παίζει… με ένα «κλικ»

Αρχικά οι μικροί μαθητές «ίπτανται» στον αττικό ουρανό. Υστερα προσγειώνονται στην οδό Νεοφύτου Δούκα 4, στην είσοδο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Ανεβαίνουν τη σκάλα, περνούν το πωλητήριο και φτάνουν στον πρώτο όροφο. Και εκεί συναντούν τους μουσειοπαιδαγωγούς του μουσείου που θα τους μυήσουν στον θαυμαστό κόσμο του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Μπορούν να παρατηρήσουν τα εκθέματα, να υποβάλουν ερωτήσεις, να παίξουν εκπαιδευτικά παιχνίδια. Και όλα αυτά ενώ βρίσκονται μπροστά την οθόνη του υπολογιστή τους, περιδιαβαίνοντας τους ορόφους του μουσείου με ηλεκτρονικά «κλικ».

Καλά αντανακλαστικά

Η σταθερή σχέση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με το παιδί και την εκπαίδευση δεν διερράγη ούτε από την επέλαση της COVID-19, καθώς το μουσείο επέδειξε πολύ γρήγορα αντανακλαστικά. Ετσι ο πολιτιστικός οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1986 με αποστολή την προβολή του Πολιτισμού του Αιγαίου (από το 6000 π.Χ.) και τη διάδοση της τέχνης που αγγίζει μέχρι τους σύγχρονους δημιουργούς, συνέχισε να λειτουργεί ως χώρος διαλόγου μεταξύ διαφορετικών ομάδων με σκοπό την εκπαίδευση, την έρευνα και την ψυχαγωγία και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, υιοθετώντας τις νέες τεχνολογίες, μέσα από καινοτόμες πλατφόρμες, σήμερα διοργανώνει απομακρυσμένες live streaming ξεναγήσεις για σχολεία, ενώ τα αγαπημένα εκπαιδευτικά του προγράμματα, τα οποία μεγάλωσαν γενιές και γενιές, πλέον διενεργούνται online, ανοίγοντας τον δρόμο σε μία νέα εποχή.

Οnline στο σχολείο

Η παράδοση του τμήματος εκπαιδευτικών προγραμμάτων του μουσείου είναι μακρόχρονη. Ουσιαστικά ξεκινά τη δραστηριότητά του το 1986, το έτος ιδρύσεως δηλαδή του ίδιου του μουσείου. «Η ιδρύτριά μας, η Ντόλλη Γουλανδρή, είχε προβλέψει να υπάρχει στο κτίριο ειδικός χώρος για τα εργαστήρια, δίνοντας μεγάλη έμφαση στο κομμάτι της εκπαίδευσης» αναφέρει η Μαρίνα Πλατή, διευθύντρια του τμήματος εκπαιδευτικών προγραμμάτων. «Τον περασμένο Μάρτιο, όταν το μουσείο έκλεισε λόγω των περιοριστικών μέτρων, βρεθήκαμε ως τμήμα μπροστά σε μία πρωτόγνωρη συγκυρία, καθώς τα παιδιά δεν μπορούσαν να μας επισκεφθούν, να περιηγηθούν στις συλλογές μας, να βιώσουν τη μουσειακή εμπειρία» εξηγεί.

Η αντίδραση όμως ήταν άμεση. «Ετσι αρχικά «ανεβάσαμε» στην ιστοσελίδα μας μια σειρά διαδικτυακών δραστηριοτήτων και στη συνέχεια δημιουργήσαμε μια σειρά τεσσάρων βίντεο, ένα διαφορετικό για τις τέσσερες συλλογές του μουσείου, τις ενότητες δηλαδή του Κυκλαδικού Πολιτισμού, της Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης, της Κυπριακής Τέχνης και της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα, τα οποία, αποσπασματικά, χρησιμοποιούνται πλέον σε διαφορετικά προγράμματα» αναφέρει η κυρία Πλατή και συμπληρώνει: «Δημιουργήθηκε λοιπόν από συνεργάτες μας μια πλατφόρμα για live streaming ξεναγήσεις που θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον και από άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς και έτσι σήμερα το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης μπορεί και προσφέρει τη μουσειακή εμπειρία στους μαθητές».

Η περιήγηση

Ουσιαστικά λοιπόν η κάθε τάξη παρακολουθεί ένα σύντομο βίντεο και συνδέεται μέσω live streaming με τους μουσειοπαιδαγωγούς που περιμένουν τους μαθητές στον πρώτο όροφο του μουσείου. Η περιήγηση ξεκινά με τους μουσειοπαιδαγωγούς να κρατούν ένα smartphone με γυροσκόπιο και μέσω της εικόνας που μεταδίδεται live ξεναγούν τα παιδιά στις αίθουσες. «Οι μαθητές μπορούν να θέσουν ερωτήματα, να αλληλεπιδράσουν με τους μουσειοπαιδαγωγούς, να πάρουν μέρος στις δραστηριότητες που σχεδιάσαμε ειδικά για εκείνους στη διάρκεια της ξενάγησης. Για να ενισχύσουμε την εμπειρία χρησιμοποιούμε τμήματα από άλλα βίντεο αλλά και φωτογραφίες. Προχωρούμε θα έλεγα σε θαρραλέους συνδυασμούς του live streaming, με το βίντεο και την εικόνα» αναφέρει η κυρία Πλατή.

Στην περιφέρεια

Προς το παρόν οι live αυτές streaming ξεναγήσεις των σχολείων βρίσκονται σε πιλοτική φάση. Οι περισσότερες δοκιμές έχουν πραγματοποιηθεί σε σχολεία στη Β. Ελλάδα, στην Κρήτη και στα νησιά των Κυκλάδων, σε μαθητές Νηπιαγωγείου και Δημοτικού. «Δουλέψαμε κυρίως με σχολεία απομακρυσμένων περιοχών της χώρας» επιβεβαιώνει η κυρία Πλατή. «Με ένα σχολείο στην Αρνισσα της Εδεσσας, στη Φουρνά της Ευρυτανίας, στη Φολέγανδρο. Μπορώ να πω ότι αυτές οι live streaming περιηγήσεις των σχολείων που πραγματοποιήσαμε στέφθηκαν από απόλυτη επιτυχία. Μάλιστα η εκπαιδευτικός της Γ’ Δημοτικού από τη Φολέγανδρο μας έστειλε μία σειρά πραγματικά συγκινητικών κειμένων, στα οποία οι μαθητές κατέγραψαν τις σκέψεις τους μετά την οnline επίσκεψή τους στο μουσείο μας».

Οπως εξηγεί η κυρία Πλατή, η εφαρμογή αυτή θα παραμείνει πλήρως λειτουργική και μετά τη λήξη της πανδημίας. «Μας ανοίχτηκαν νέοι δρόμοι. Μέσω των νέων τεχνολογιών που αναπτύχθηκαν τους τελευταίους μήνες θα μπορούμε να φτάνουμε σε σχολεία σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και σε σχολεία του εξωτερικού και οι μαθητές να παρακολουθούν τις ξεναγήσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα δίνοντας ένα μικρό αντίτιμο».

Την ίδια στιγμή συνεχίζονται τα σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς, τα όποια παίρνουν διαδικτυακή μορφή και διενεργούνται μέσω zoom. Απευθύνονται σε μικρές ομάδες έως 30 ατόμων, και πραγματοποιούνται με παρουσιάσεις, ξεναγήσεις αλλά και βιωματικές ασκήσεις.

Οnline εργαστήρια

Χάρη στις νέες τεχνολογίες, δεν διεκόπη και η λειτουργία των περίφημων εργαστηρίων για παιδιά, τα οποία πραγματοποιούνταν παραδοσιακά κάθε Σαββατοκύριακο στο μουσείο. «Τα εκπαιδευτικά εργαστήρια Σαββατοκύριακου πλέον διενεργούνται διαδικτυακά και απευθύνονται σε δύο ηλικιακές ομάδες: σε παιδιά 4-6 ετών και σε παιδιά 7-10 ετών» αναφέρει η κυρία Πλατή. «Σε κάθε εργαστήριο συμμετέχουν 15 παιδιά, τα οποία συνδέονται ζωντανά μέσω υπολογιστή με τους μουσειοπαιδαγωγούς μας. Τα παιδιά μικρότερης ηλικίας συνδέονται και πραγματοποιούν τις δραστηριότητες έχοντας στο πλάι τους γονείς τους, ενώ τα μεγαλύτερα συνδέονται μόνα τους. Εχουμε προσέξει τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις δραστηριότητες που σχεδιάζουμε να είναι υλικά που βρίσκονται σε κάθε σπίτι, ώστε να μην ταλαιπωρούνται οι γονείς».

Τα θέματα των εκπαιδευτικών εργαστηρίων αντλούνται μέσα από τις συλλογές του μουσείου, τις περιοδικές εκθέσεις του, αλλά και τη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη. Για παράδειγμα, την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου θα λάβει χώρα το εργαστήριο με τίτλο «Το ταξίδι του Ηρωα». Κατά τη διάρκειά του τα παιδιά μέσα από την ανάπτυξη ρόλων, τον αυτοσχεδιασμό, την αφήγηση και κυρίως τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, θα φωτίσουν διαφορετικές πτυχές της έννοιας του ήρωα. Συγκεκριμένα, μέσα από μία ψηφιακή περιήγηση στον πρώτο όροφο του μουσείου θα ξετρυπώσουν έναν ήρωα διάσημο στους αρχαίους Κυκλαδίτες, τον οποίο θα «ζωντανέψουν» χρησιμοποιώντας απλά υλικά που υπάρχουν σε κάθε σπίτι. Το πρόγραμμα του Μαρτίου θα ανακοινωθεί άμεσα και οι γονείς μπορούν να ενημερώνονται και από την ιστοσελίδα του μουσείου (cycladic.gr/page/family).

Και στο εξωτερικό

Και σε αυτή την περίπτωση, όταν η πανδημία λήξει, τα online εργαστήρια θα συνεχίσουν την πορεία τους, φτάνοντας σε παιδιά που κατοικούν εκτός Αττικής, αλλά και σε παιδιά του εξωτερικού. «Ηδη έχουμε μεγάλη ανταπόκριση από οικογένειες που κατοικούν στην επαρχία, αλλά και από οικογένειες Ελλήνων που κατοικούν στο εξωτερικό, κυρίως σε χώρες της Ευρώπης, στην Ελβετία, στη Βρετανία, στην Κύπρο, στη Γαλλία» σημειώνει η κυρία Πλατή.

Διαγωνισμός ζωγραφικής με κανένα… παραπονεμένο

Φυσικά ο καθιερωμένος παιδικός διαγωνισμός ζωγραφικής δεν θα αναβληθεί λόγω της πανδημίας. Με αφορμή μάλιστα την περιοδική έκθεση «Αρχαιολατρία και Φιλελληνισμός. Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου» που οργάνωσε το μουσείο, παιδιά ηλικίας 4 μέχρι και 15 ετών καλούνται να ζωντανέψουν τους δικούς τους «Καθημερινούς Ηρωες», με τα έργα τους να υποβάλλονται πλέον ηλεκτρονικά στην ειδική πλατφόρμα kidscontest.cycladic.gr.
«Τον περασμένο Μάρτιο, στο πρώτο lockdown ενώ ο διαγωνισμός μας βρισκόταν εν εξελίξει και έργα παιδιών έφθαναν συνεχώς, το μουσείο μας έπρεπε να κλείσει εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων. Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα αδιέξοδο. Δημιουργήθηκε τελικά μία ειδική πλατφόρμα και τα έργα των παιδιών ανέβηκαν εκεί» εξηγεί η διευθύντρια του τμήματος εκπαιδευτικών προγραμμάτων, Μαρίνα Πλατή.
Μάλιστα ο διαγωνισμός την περσινή χρονιά έσπασε κάθε ρεκόρ, καθώς υποβλήθηκαν 30.000 έργα, 4.000 περισσότερα μάλιστα σε σχέση με το 2019. «H πλατφόρμα μας εφέτος εξελίχθηκε ακόμα περισσότερο και με την υποβολή του έργου του, το κάθε παιδί θα λαμβάνει και έναν κωδικό, ώστε να μπορεί να μπαίνει και να θαυμάζει τη ζωγραφιά του αναρτημένη με το ονοματεπώνυμό του στην ηλεκτρονική μας πινακοθήκη» αναφέρει η κυρία Πλατή και συμπληρώνει: «Κάθε χρόνο έχουμε 36 νικητές και 100 διακριθέντες. Στήναμε λοιπόν μία φυσική έκθεση όπου εκτίθονταν συνήθως μέχρι 3.000 έργα. Αυτό όπως καταλαβαίνετε δημιουργούσε ένα είδος απογοήτευσης σε πολλά παιδιά που δεν έβλεπαν το έργο τους εκτεθειμένο. Πλέον όλα τα έργα των μικρών μας φίλων θα αναρτώνται στην ηλεκτρονική πινακοθήκη».
Μικροί ζωγράφοι, πιάστε τα πινέλα σας!

Προγράμματα για ειδικά σχολεία και προσφυγόπουλα

Την ίδια στιγμή τα προγράμματα του μουσείου για τα Ειδικά Σχολεία συνεχίζονται. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα «Μαζί παρέα στο Μουσείο», το οποίο ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2016, προσφέρει δωρεάν εργαστήρια για παιδιά και εφήβους 5 με 17 ετών με μαθησιακές και αναπτυξιακές δυσκολίες, άτομα με τυφλότητα ή κώφωση. Οι art therapists, ειδικευμένοι στην εκπαίδευση και στην ψυχοθεραπευτική διάσταση της τέχνης, πραγματοποιούν εργαστήρια, όπου το παιχνίδι λειτουργεί ως μέσο εμψύχωσης για συμμετοχή και προσωπική έκφραση.Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην πολυαισθητική μουσειοσκευή με θέμα τον Κυκλαδικό Πολιτισμό που δημιουργήθηκε για τα άτομα με προβλήματα όρασης και που τελικά απευθύνεται και σε άλλες ομάδες, όπως παιδιά με νοητική υστέρηση αλλά και ηλικιωμένους που μπορούν έτσι να εξερευνήσουν και κατανοήσουν θέματα όπως η γεωγραφία και η ιστορία των Κυκλάδων, τα ειδώλια, μέσα από μια βιωματική διαδικασία. Η μουσειοσκευή περιέχει ένα βιβλίο, έναν κεντημένο χάρτη, έναν απτικό χάρτη νερού, πέτρες, κλωστές, θραύσματα από αντίγραφα ειδωλίων, κομμάτια αφρολέξ και ένα μαρμάρινο αντίγραφο ειδωλίου. Ενα βίντεο που απευθύνεται κυρίως στον εκπαιδευτικό/εμψυχωτή του προγράμματος εξηγεί πώς το υλικό που περιέχεται στη μουσειοσκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο.

Erasmus+
Παράλληλα το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης συμμετέχει για δεύτερη φορά σε πρόγραμμα Erasmus+ για άτομα με μερική ή ολική τύφλωση και μερική ή ολική κώφωση. Ηδη μία σειρά από βίντεο στη νοηματική, σε συνεργασία με την εταιρεία HandsUp, είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του μουσείου (cycladic.gr) δίνοντας γενικές πληροφορίες για το μουσείο και αναλυτικές για την Κυκλαδική Συλλογή, ενώ αναμένεται σύντομα αντίστοιχα βίντεο να αναρτηθούν για όλες τις συλλογές του μουσείου. Παράλληλα σχεδιάζεται μια κινητή μονάδα για την Κυκλαδική Συλλογή, η οποία θα επιτρέψει σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης μέσω της αφής να εξερευνήσουν τα ειδώλια, λαμβάνοντας ταυτόχρονα ηχητικά όλες τις πληροφορίες. Σημειώνεται ότι το μουσείο σκοπεύει επίσης να δημιουργήσει μία σειρά βιβλίων τέχνης για παιδιά με μαθησιακές και άλλες δυσκολίες. Κάθε βιβλίο της σειράς αυτής θα αναφέρεται σε διαφορετική συλλογή ή ενότητα του μουσείου και έχει ως στόχο τη γνωριμία των παιδιών με την κυκλαδική και την αρχαία ελληνική τέχνη μέσα από εικαστικές δραστηριότητες. Τα βιβλία αναμένεται να είναι άμεσα διαθέσιμα στο e-shop του μουσείου.

Για προσφυγόπουλα
Το μουσείο, τα τελευταία χρόνια, πραγματοποιεί επίσης προγράμματα για παιδιά προσφύγων ή για παιδιά που ανήκουν σε διαπολιτισμικές ομάδες. «Η πρόταση της Athens Comics Library, οι οποίοι είναι συνεργάτες μας εδώ και πολλά χρόνια, να πάρουμε μέρος στο πρόγραμμά τους Τake Away Art, μας βρήκε σύμφωνους» αναφέρει η κυρία Πλατή. «Ουσιαστικά αφορά τη δημιουργία μιας σειράς πακέτων δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά προσχολικής ηλικίας με δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιήσουν στο σπίτι με τους γονείς τους».
Τα πακέτα αυτά περιέχουν όλα τα υλικά που χρειάζεται το παιδί, τις οδηγίες στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και φαρσί, καθώς και δώρα-έκπληξη. Διανέμονται δωρεάν στα παιδιά που συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Βaytna Hub, αλλά επίσης διατίθενται προς πώληση για όλες τις οικογένειες. Επίσης, για κάθε πέντε πακέτα Take Away Art που αγοράζονται προσφέρεται ένα πακέτο σε ένα παιδάκι που ανήκει σε ευάλωτη ομάδα. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης συμμετέχει στα πακέτα αυτά με διαφορετικά δώρα για τα παιδιά κάθε μήνα, ενώ το κουτί του Μαρτίου θα δημιουργηθεί από κοινού με την Athens Comics Library και θα πωλείται και στο e-shop του μουσείου.