Τα ωραιότερα κάστρα της Ελλάδας

Φρούρια, ακροπόλεις, προμαχώνες, γκρεμισμένα τείχη, πύργοι και οχυρωματικά έργα όπου κι αν γυρίσεις τα μάτια σου, σε όποια γωνιά της ελληνικής γης κι αν περπατήσεις. Η πατρίδα μας, λόγω της μακράς και περιπετειώδους ιστορίας της, είναι απ’ άκρη σ’ άκρη σπαρμένη με κάστρα και φρούρια. Aλλα από αυτά στέκονται συντηρημένα και επισκέψιμα, άλλα – και δυστυχώς δεν είναι λίγα – έχουν αφεθεί στη μοίρα τους. Παραδομένα στη φθορά του χρόνου καταρρέουν, μετατρέπονται σε σωρούς από πέτρες. Και όμως, όλα αυτά τα απομεινάρια του παρελθόντος, καθένα με τις δικές του ιστορίες και τους θρύλους του, θα μπορούσαν να αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης για τους επισκέπτες, όπως π.χ. συμβαίνει με τα δεκάδες επισκέψιμα κάστρα της Σκωτίας, και να αποφέρουν σημαντικά έσοδα στις τοπικές κοινωνίες. Oπως και αν έχει, όχι μόνο τα φροντισμένα και τα αξιοποιημένα τουριστικά, αλλά ακόμα και αυτά που παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης, πάντα μπορούν να αποτελέσουν μια καλή αφορμή για εκδρομή. Και για μια πιο βαθιά και ουσιαστική γνωριμία με την ελληνική ιστορία.

Η καστροπολιτεία του Μυστρά

Χτισμένο περί τα 1250 κοντά στη Σπάρτη, στην κορυφή ενός κωνικού λόφου στους πρόποδες του Ταϋγέτου, από τον φράγκο ηγεμόνα Γουλιέλμο Β’ Βιλλεαρδουίνο, το κάστρο του Μυστρά θεωρούνταν το ομορφότερο της Πελοποννήσου. Oμως σηματοδότησε κατά κάποιον τρόπο και την αρχή του τέλους της Λακεδαιμονίας (του μεσαιωνικού οικισμού της Σπάρτης), αφού λίγα χρόνια μετά το χτίσιμό του ο ιδρυτής του αιχμαλωτίστηκε στη Μάχη της Νίκαιας από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο και αφού έμεινε επί τρία χρόνια φυλακισμένος στην Κωνσταντινούπολη, αναγκάστηκε, προκειμένου να ελευθερωθεί, να παραδώσει στον αυτοκράτορα του Βυζαντίου και τον Μυστρά και άλλα κάστρα που είχε φτιάξει στην Πελοπόννησο. Σήμερα όλη η καστροπολιτεία του Μυστρά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της χώρας μας. Ο επισκέπτης πρέπει να είναι προετοιμασμένος για πολύ περπάτημα και πολύ ανήφορο (ή κατήφορο, ανάλογα με την είσοδο από την οποία θα μπει), αξίζει όμως να αφιερώσει στον Μυστρά με τις εκκλησίες και τα παλάτια του πολλές ώρες.

Φραγκικό μεγαλείο

Λένε πως το όνομά του το πήρε από την παραφθορά του αρχαίου «Χελωνάτα», καθώς ο λόφος στον οποίο χτίστηκε, αν τον κοίταζες από την πλευρά της θάλασσας, έμοιαζε με καβούκι χελώνας. Το Χλεμούτσι, που βρίσκεται κοντά στην Κυλλήνη, χτίστηκε από τους φράγκους ηγεμόνες της Πελοποννήσου για να υποστηρίζει το παρακείμενο λιμάνι της Γλαρέντζας – σημαντικό εμπορικό κέντρο της μεσαιωνικής Ευρώπης. Στην περιοχή του κάστρου έχουν βρεθεί παλαιολιθικά εργαλεία και λείψανα της Μεσοελλαδικής Περιόδου, τα οποία επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ανθρώπινου πολιτισμού πολλές χιλιάδες χρόνια πριν. Το εντυπωσιακό και εξαιρετικά καλοσυντηρημένο κάστρο και το θαυμάσιο μουσείο του είναι επισκέψιμα έναντι εισιτηρίου.

Εκεί όπου ξεδίψασε ο Πήγασος

Το κάστρο στον Ακροκόρινθο δεσπόζει σε έναν λόφο πάνω από την Αρχαία Κόρινθο και αποτελεί το μεγαλύτερο κάστρο του Μοριά. Και εδώ θα χρειαστεί να περπατήσετε πολύ, η θέα όμως και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κτίρια που έχουν απομείνει θα σας αποζημιώσουν με το παραπάνω. Τα τείχη του περικλείουν ίχνη από πολλές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, ενώ στο υψηλότερο μέρος του υπάρχουν τα ερείπια του ιερού της Αφροδίτης, όπου φημισμένες για την ομορφιά τους ιέρειες ασκούσαν την «ιεράν πορνείαν». Εκεί βρίσκεται και η πηγή Πειρήνη όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, στα νερά της ξεδίψασε ο Πήγασος. Η πρώτη οχύρωσή του χρονολογείται στα τέλη του 7ου – αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., στα χρόνια της τυραννίας των Κυψελιδών. Το κάστρο μεταξύ άλλων έχει καταληφθεί από τους Μακεδόνες, τους Φράγκους, τους Ενετούς και τους Τούρκους. Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Από τη Μεθώνη στην Κορώνη

Τα δύο κάστρα απέχουν μεταξύ τους 35 λεπτά με το αυτοκίνητο, οπότε μπορούν να αποτελέσουν στάσεις της ίδιας εκδρομής στο πρώτο πόδι της Πελοποννήσου. Το κάστρο της Μεθώνης θεωρείται από τα σημαντικότερα οχυρωματικά έργα που έχουν γίνει στην Ελλάδα. Ηκμασε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Α’ Ενετοκρατίας, ενώ μετά το 1825 έγινε το ορμητήριο των Αιγυπτίων κατά την εκστρατεία τους στην Πελοπόννησο. Το κάστρο της Κορώνης χτίστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Το 1770, με τα Ορλωφικά, βομβαρδίστηκε και υπέστη μεγάλες ζημιές.

Κρητική δόξα

Ο Μέγας Κούλες του Ηρακλείου, χτισμένος για να προστατεύει το λιμάνι από τις επιδρομές των εχθρών, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης. Εντυπωσιακότατη είναι και η Φορτέτζα του Ρεθύμνου. Το Ιτζεδίν, έξω από τα Χανιά, χτίστηκε το 1872 από τον Ρεούφ Πασά σε θέση όπου από το 1646 προϋπήρχε μικρότερος πύργος. Ιδιαίτερα γοητευτικός είναι ο Φιρκάς στα Χανιά. Το κάστρο της Καζάρμα δεσπόζει πάνω από το λιμάνι της Σητείας. Ο Καλές της Ιεράπετρας κτίστηκε από τους Ενετούς τον 13ο αιώνα μ.Χ. Και το ενετικό Φραγκοκάστελο στον Νότο των Χανίων (συνδεδεμένο με τον θρύλο των φαντασμάτων που ονομάζονται Δροσουλίτες) είναι χτισμένο πάνω σε μια υπέροχη παραλία.

Ναύπλιο επί δύο

Το Παλαμήδι δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις, πρόκειται για ένα από τα διασημότερα κάστρα της χώρας και το πιο καλοδιατηρημένο οχυρωματικό συγκρότημα της περιόδου της Ενετοκρατίας. Κατασκευάστηκε από τους Βενετούς το 1687. Μετά την Τουρκοκρατία εκεί φυλακίστηκε για έντεκα μήνες ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Εκτός από τον αυτοκινητόδρομο στο φρούριο οδηγεί και ένα πλακόστρωτο μονοπάτι με 857 σκαλοπάτια. Εξίσου διάσημο είναι και το πολυφωτογραφημένο Μπούρτζι, πάντα στο Ναύπλιο, επίσης φτιαγμένο από τους Ενετούς πάνω στο νησάκι των Αγίων Θεοδώρων. Και εδώ είχε φυλακιστεί ο Κολοκοτρώνης προτού μεταφερθεί στο Παλαμήδι. Εδώ κατοικούσαν και οι δήμιοι της πόλης. Τη δεκαετία του ’70 λειτούργησε ως ξενοδοχείο.

Στα διαμερίσματα του Μεγάλου Μαγίστρου

Χτίστηκε στη Ρόδο τον 14ο αιώνα από τους Ιωαννίτες Ιππότες και χρησιμοποιήθηκε και ως κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου. Ο πρώτος όροφος του κάστρου μετατράπηκε από τις ελληνικές αρχές σε μουσείο. Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου ή Καστέλο δεσπόζει μεγαλοπρεπές και εντυπωσιακό στην παλιά πόλη της Ρόδου και αποτελεί πολυφωτογραφημένο αξιοθέατο του νησιού.

Εποπτεύοντας τον Κορινθιακό

Το κάστρο της Ναυπάκτου βρίσκεται στον κατάφυτο λόφο πάνω από την πόλη και έχει άπλετη θέα σε όλη την περιοχή. Εχει χτιστεί στον λόφο αρχαίας ακρόπολης, τη σημερινή του όμως μορφή την οφείλει στους Ενετούς, που το χρησιμοποίησαν για να εποπτεύουν από αυτό μεγάλο μέρος του Κορινθιακού Κόλπου.
Το 1294 παραχωρήθηκε ως γαμήλιο δώρο στον Φίλιππο Α’ του Τάραντα, το 1360 το κατέλαβε ο εξ Αλβανίας Γκίνο Μπούα Σπάτα, ενώ μετά την Ενετοκρατία πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Υπό τουρκική κατοχή παρέμεινε έως τις 18 Απριλίου 1829, οπότε το ελευθέρωσε ο Ανδρέας Μιαούλης.

«…στην καρδιά του Πλαταμώνα»

Δεσπόζει στην Εθνική Οδό, κοντά στην κωμόπολη του Πλαταμώνα, η οποία του έδωσε και το όνομά της. Το κάστρο του Πλαταμώνα είναι χτισμένο σε στρατηγικό σημείο, επάνω σε λόφο που αγναντεύει το Αιγαίο Πέλαγος. Χτίστηκε από τον σταυροφόρο Ρολάντο Πίκε μετά το 1205, όταν κατά την είσοδο των Φράγκων στην Ελλάδα η Πιερία παραχωρήθηκε στον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό, ως μέρος του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Οι Τούρκοι, που το χρησιμοποίησαν ως επιχειρησιακή βάση, το κατείχαν έως το 1897 (με τους Ελληνες κατά διαστήματα να το ανακαταλαμβάνουν και να το ξαναχάνουν), όταν και το βομβάρδισε ο πλοίαρχος Κωνσταντίνος Σαχτούρης.

Ακόμη περισσότερα κάστρα

Βόνιτσας: Χαρακτηρίστηκε με βασιλικό διάταγμα του 1922 ως «προέχον βυζαντινόν μνημείον». Χτίστηκε από τους Ενετούς τον 11ο αιώνα, επί Κομνηνών. Το 1797 πέρασε στα χέρια των Γάλλων, ενώ έναν χρόνο μετά το κατέλαβαν οι Τούρκοι. Η Βόνιτσα έγινε ελληνική το 1829.

Καρύταινας: Χτίστηκε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας από τον γάλλο ηγεμόνα Γοδεφρείδο ντε Βριγιέρ και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο κατά την Επανάσταση του 1821, με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη να το χρησιμοποιεί ως ορμητήριό του.

Καβάλας: Το κατασκεύασαν οι Οθωμανοί το 1425 για να ελέγχουν τον δρόμο που οδηγούσε στην τότε πρωτεύουσά τους, την Αδριανούπολη (σημερινή Εντιρνέ).

Φαναρίου: Αρκετά καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό κάστρο σε έναν λόφο 16 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα. Αναφέρεται για πρώτη φορά σε αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του 1289.

Ανθούσας: Βρίσκεται λίγο έξω από την Πάργα και χτίστηκε από τον Αλή Πασά το 1814.

Μύρινας: Χτίστηκε το 1186 στην ακρόπολη της αρχαίας Μύρινας στη Λήμνο από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο Α’ Κομνηνό. Η σημερινή μορφή του ανάγεται στο 1207.

Ακρόπολη της Λίνδου: Ενας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ρόδου, χρησιμοποιήθηκε κατά διαστήματα από Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Ιωαννίτες Ιππότες και Τούρκους.

Ναυαρίνου: Εδώ δεν έχουμε ένα, αλλά δύο κάστρα. Το Παλαιόκαστρο, όπως λέει και το όνομά του, είναι το παλαιότερο και ονομάζεται και κάστρο της Γιάλοβας. Το εντυπωσιακό Νιόκαστρο, στην Πύλο, είναι το νεότερο. Βεβαίως, βρίσκονται και τα δύο στον Κόλπο του Ναυαρίνου.

Αγίας Μαύρας: Υποδέχεται τους επισκέπτες στην είσοδο της Λευκάδας, με την πρώτη κατασκευή του να ολοκληρώνεται το 1302 μ.Χ. από τον Ιωάννη Ορσίνι. Εχει εμβαδόν 25.000 τ.μ. και περιλαμβάνει τον μικρό ναό της Αγίας Μαύρας, πολιούχου της πόλης της Λευκάδας.

Εξωμβούργου: Βρίσκεται στην Τήνο και κάποτε θεωρούνταν το πιο δυνατό κάστρο των Κυκλάδων. Στέκεται (ό,τι έχει απομείνει) επάνω σε έναν απόκρημνο βράχο και στην εποχή της ακμής του λεγόταν «Κάστρο της Αγίας Ελένης». Ηταν ένα από τα τελευταία κάστρα στην Ελλάδα που έπεσαν στα χέρια των Τούρκων, οι οποίοι και το κατέστρεψαν.

Αργους: Δεσπόζει πάνω από το Αργος, από την ονομασία του λόφου πάνω στον οποίο χτίστηκε. Πρώτη φορά η τοποθεσία χρησιμοποιήθηκε στους προϊστορικούς χρόνους. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 το κατέλαβε από τους Τούρκους ομάδα πολεμιστών με αρχηγό τους τον Δημήτριο Υψηλάντη.

Castello Rosso: Δεσπόζει στους πρόποδες του όρους Οχη, στον ευβοϊκό Νότο, κοντά στην Κάρυστο. Χτίστηκε από τους Λομβαρδούς πάνω σε προϋπάρχοντα βυζαντινά κτίσματα.

Fortezza Vecchia: Το εντυπωσιακό Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας λειτουργεί σήμερα ως ιστορικό μνημείο, στο οποίο μεταξύ άλλων στεγάζονται το Ιστορικό Αρχείο και η Δημόσια Βιβλιοθήκη του νησιού.

Μήθυμνας: Το κάστρο του Μολύβου θεωρείται σε μεγάλο βαθμό έργο των Γατελούζων, ηγεμόνων του νησιού, και είναι χτισμένο πάνω στα απομεινάρια αρχαίας οχύρωσης. Στο ίδιο νησί βρίσκεται και ένα από τα μεγαλύτερα κάστρα της Μεσογείου, το καλοδιατηρημένο κάστρο της Μυτιλήνης.

Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου: Το καστρομονάστηρο της Πάτμου ιδρύθηκε το 1088 από τον Οσιο Χριστόδουλο και θεωρείται διεθνώς από τους σημαντικότερους αφιερωμένους στη χριστιανική πίστη χώρους.

Αμφισσας: Είναι γνωστό και ως κάστρο των Σαλώνων ή της Ωριάς (επειδή από αυτό, σύμφωνα με τον θρύλο, γκρεμίστηκε μια ωραία κοπέλα για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων). Είναι το πρώτο κάστρο που πέρασε σε χέρια ελληνικά στην Επανάσταση του 1821.

Λαμίας: Μεσαιωνικό κάστρο με μεγάλη ιστορία, το οποίο σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης.

Καράμπαμπα: Βρίσκεται σε λόφο πάνω από τη Χαλκίδα και χτίστηκε με σκοπό να ελέγχει τα Στενά του Ευρίπου. Η θέση του, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ταυτίζεται με την αρχαία Κάνηθο. Στο εσωτερικό του υπάρχει εκκλησία του 1895, αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία.