Τα λάθη μας και η νέα εθνική αυτογνωσία

Τούτες τις µέρες του περίεργου θέρους λόγω COVID-19, διάβασα το πολύ αξιόλογο βιβλίο του πρώην αναπληρωτή εκτελεστικού διευθυντή στο ΔΝΤ και εκπροσώπου της Ελλάδας στο Ταµείο Μιχάλη Ψαλιδόπουλου. Το βιβλίο µε τίτλο «Τα δάνεια της Ελλάδας: 200 χρόνια ανάπτυξης και κρίσεων» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος αφηγείται την ιστορία του διεθνούς δανεισµού της Ελλάδας. Ο συγγραφέας, που είναι καθηγητής Οικονοµικών Επιστηµών στο ΕΚΠΑ και διετέλεσε αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής στο Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, διατρέχει όλη την ιστορία της οικονοµικής και δηµοσιονοµικής πολιτικής της χώρας µας.

Συγκράτησα μεταξύ άλλων ορισμένα σημεία από το ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο. «Η ΕΕ δεν διέθετε μηχανισμό χειρισμού οικονομικών κρίσεων. Δεν διέθετε ειδική υπηρεσία, ούτε το απαραίτητο προσωπικό επέμβασης και συνεργασίας με εθνικές αρχές για την έξοδο από την κρίση. Κοινός τόπος ήταν ένας πανικός ότι φαινόμενα τύπου Lehman θα επαναλαμβάνονταν στις ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν εκτεθειμένες σε ελληνικά ομόλογα, συμπαρασύροντας στα τάρταρα το ευρωπαϊκό νόμισμα» σημειώνει ο Ψαλιδόπουλος αναφερόμενος στην περίοδο προ του πρώτου μνημονίου.

Αρκετά ενδιαφέρουσα είναι η επισήμανση του Ψαλιδόπουλου ότι η πολιτική ελίτ της Ελλάδας δεν παραδέχθηκε τις ευθύνες της για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, αντιστάθηκε στις μεταρρυθμίσεις και δεν δέχθηκε ότι υπήρχαν λάθη στην πολιτική που ακολουθούσε ως το 2010. «Οταν στράφηκε στους εταίρους της για βοήθεια, είχε πολύ περιορισμένη συμμετοχή στη διαμόρφωση του σχεδίου προσαρμογής. Δεν τόνισε όσο επιβαλλόταν την ανάγκη ειδικής μέριμνας για μια οικονομία κυρίως υπηρεσιών, ελεύθερων επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων» γράφει σε άλλο σημείο του βιβλίου.

«Υπάρχει όντως μια αντίφαση ανάμεσα στο εντυπωσιακό ανθρώπινο κεφάλαιο που διαθέτει η Ελλάδα και τις περιορισμένες δυνατότητες που δίνει η χώρα στην παραγωγική του αξιοποίηση» διευκρινίζει. Στα συμπεράσματά του ο Ψαλιδόπουλος σημειώνει ότι η Ελλάδα, παρά τις όποιες καθυστερήσεις αποπληρωμής, πάντα ξεπλήρωνε τις υποχρεώσεις της, και με το παραπάνω μάλιστα. «Το ίδιο γίνεται και σήμερα. Αυτό αποτελεί λόγο υπερηφάνειας για τον έλληνα φορολογούμενο και κατηγορηματικής απόρριψης επιχειρημάτων, εξωτερικής κυρίως προέλευσης, περί »εκμετάλλευσης» των δανειστών της χώρας, είτε σε προσωπική είτε σε συλλογική βάση» αναφέρει.

Το βιβλίο του καθηγητή Ψαλιδόπουλου συμβάλλει στην αναγκαία προσπάθεια εθνικής αυτογνωσίας, σε μια περίοδο που εξελίσσεται και η συζήτηση για τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Οι σκέψεις που γίνονται αρκετές. Πολλά πρέπει να γίνουν για να αλλάξουμε, αλλά κυρίως για να σπάσουν κατεστημένα και να εξοστρακιστεί η κοτσαμπάσικη λογική που διατρέχει μεγάλο μέρος της ελληνικής κυρίαρχης πολιτικής ελίτ, με ό,τι αυτό σημαίνει για την επιρροή και επιβολή τους.

Οι κρίσεις του παρελθόντος δείχνουν τον δρόμο, αρκεί να έχουμε μάθει από τα λάθη μας σε πολλές ιστορικές κρίσεις. Μάθαμε ή θα τα επαναλάβουμε;