Στο βασίλειο του Μουστάνγκ

Ψηλές, κατακόρυφες βουνοκορφές που χάνονται μέσα στα σύννεφα, ανηφορικά μονοπάτια που «ισορροπούν» πάνω από απότομα γκρεμνά, ορμητικοί χείμαρροι με παγωμένα νερά, κρεμαστές γέφυρες που κάνουν τη διάβαση των ποταμών να μοιάζει με περιπέτεια του Indiana Jones, πέτρα και χώμα (και σιωπή) όπου και αν γυρίσεις το βλέμμα σου. Η φύση στον Βορρά του Νεπάλ, στα σύνορά του με το κινεζικό Θιβέτ, είναι άγρια και τραχιά. Είναι κακοτράχαλη και σκληρή για όλους εκείνους που τους έλαχε να γεννηθούν και να ζήσουν εκεί, στην απομονωμένη κοιλάδα ανάμεσα στους ορεινούς όγκους των συγκροτημάτων Αναπούρνα και Νταουλαγκίρι. Ομως, σε αυτό το αφιλόξενο μέρος, σε ένα τοπίο βιβλικό-διαστημικό που προκαλεί στον επισκέπτη από δέος έως φόβο έτσι όπως σαν προαιώνιος γίγαντας ορθώνεται μπροστά του, δημιουργήθηκε ένα από τα αρχαιότερα βασίλεια των Ιμαλαΐων: Το βασίλειο του Μουστάνγκ, χτισμένο πάνω στον εμπορικό δρόμο που ένωνε την Κίνα με την Ινδία και κατά συνέπεια με τη Δύση, σε υψόμετρο μεταξύ 2.500 και 8.167 μέτρων, εξακολουθεί να είναι ακόμα και σήμερα προορισμός δύσκολος και δυσπρόσιτος. Οπως, όμως, είναι και ταξίδι ονειρεμένο για εκείνον, τον φιλοπερίεργο και τον τολμηρό, που αναζητεί το νόημα, την αλήθεια αυτού του κόσμου, τον σκοπό της ύπαρξης των ανθρώπων στην περιπλάνηση και στη γνωριμία με τους λαούς, με την ιστορία και τις καθημερινές συνήθειές τους.

Λέγεται πως το βουδιστικό βασίλειο ιδρύθηκε περί το 1380 από τον πολεμιστή Αμε Παλ, ο οποίος ανακηρύχθηκε και ο πρώτος βασιλιάς του. Τότε ξεκίνησε η χρυσή περίοδός του, με το Μουστάνγκ να πλουτίζει από τον έλεγχο του εμπορίου. Εκείνη την εποχή χτίστηκε και η περιτοιχισμένη πρωτεύουσα Λο Μαντάγκ, ένα εκτεταμένο χωριό 2.000 κατοίκων σήμερα, με σπίτια με ασβεστωμένους τοίχους, με παλιούς ναούς και με το συγκρότημα του ιστορικού παλατιού να θυμίζει τα χρόνια της ακμής. Η οποία ακμή κράτησε για πολλούς αιώνες. Από το 1380 έως το 1950 το Μουστάνγκ ήταν ανεξάρτητο, με δικό του βασιλιά. Οταν τα στρατεύματα του Μάο Τσε Τουνγκ εισέβαλαν στο Θιβέτ, οι κάτοικοι της περιοχής προτίμησαν την προσάρτησή τους στο Νεπάλ, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα ένα είδος (ημι)αυτονομίας. Το 2008, με απόφαση της κυβέρνησης του Νεπάλ, η μοναρχία καταργήθηκε. Ομως, το Ανω Μουστάνγκ (το πρώην Βασίλειο του Λο), όπως πιο επίσημα αποκαλείται, παραμένει στη συνείδηση των κατοίκων του βασίλειο – εξάλλου τα μέλη της βασιλικής οικογένειας μένουν ακόμα εκεί. Ενα από τα μυστηριώδη «κράτη» που αναπτύχθηκαν υπό αντίξοες συνθήκες σε μια από τις πιο δυσπρόσιτες περιοχές του πλανήτη. Και που σήμερα, κιβωτός θιβετιανών διαλέκτων που σε άλλες περιοχές έχουν εξαφανιστεί και ενός πολιτισμού που λόγω της απομόνωσης δεν διαβρώθηκε όπως τόσοι και τόσοι πολιτισμοί, εντυπωσιάζει με τις ζωντανές παραδόσεις, με την πολυχρωμία, με τις αντοχές του.

Μια απαιτητική διαδρομή

Για πρώτη φορά επιτράπηκε σε τουρίστες να επισκεφθούν την περιοχή το 1992. Ακόμα όμως και σήμερα, για να εισέλθεις στο Ανω Μουστάνγκ χρειάζεται ειδική άδεια – για την οποία καταβάλλεις χρηματικό ποσό – και πρέπει, ενταγμένος συνήθως σε μικρό ή μεγαλύτερο γκρουπ, να συνοδεύεσαι από πιστοποιημένο οδηγό. Μόνο με αυτή την άδεια μπορείς να προχωρήσεις, ακολουθώντας τη συνήθη διαδρομή: Ξεκινάς από τα χωριά Τζόμσομ και Καγκμπένι και φτάνεις, έπειτα από δύσκολη διαδρομή (με τη χρήση 4×4 ή και πεζοπορώντας), ακολουθώντας την κοίτη του ποταμού Κάλι Γκαντάκι, στην πρωτεύουσα Λο Μαντάγκ. Το φαράγγι που σχηματίζεται στην περιοχή θεωρείται το βαθύτερο στον κόσμο, αν και σύμφωνα με μια άλλη θεωρία το κινεζικό Γιαρλούνγκ Τσανγκπό είναι ακόμα πιο βαθύ. Στην πραγματικότητα, τέτοιου είδους συγκρίσεις δεν έχουν καμία απολύτως σημασία για τον επισκέπτη αυτής της τόσο ιδιαίτερης περιοχής, ο οποίος με δέος θα σταθεί ανάμεσα στα τεράστια βουνά, επιβεβαιώνοντας με τα ίδια του τα μάτια το αποστομωτικό μεγαλείο των Ιμαλαΐων. Η διαδρομή ανάμεσα στους εντυπωσιακούς βραχώδεις σχηματισμούς συνεχίζεται για πολλή ώρα. Στα χωριά που συναντά ο περιηγητής στο πέρασμά του ο χρόνος έχει σταματήσει πολλές δεκαετίες – για να μην πούμε πολλούς αιώνες – πριν. To Choser είναι ένα από τα πιο παράξενα, κυρίως λόγω των πολυώροφων σπηλαίων όπου ζούσαν οι κάτοικοί του – και όπου ορισμένοι εξακολουθούν να ζουν. Τα ινδουιστικά μοναστήρια της περιοχής τα έχουμε δει πιθανώς σε κάποιο από τα ντοκιμαντέρ που έχουν γυριστεί εκεί και έχουν κατά περιόδους προβληθεί και από την ελληνική τηλεόραση: Λιτά, σκονισμένα, κολλημένα πάνω σε απότομους βράχους, με τις πολύχρωμες γιρλάντες που τα στολίζουν να παράγουν μεταφυσικούς ήχους λόγω του δυνατού ανέμου που κατεβαίνει από τις κορυφές και περνά ανάμεσά τους, μοιάζουν με σκηνικό από μια δυσοίωνη ταινία καταστροφής ή θρίλερ. Η αγριάδα του τοπίου, όσο και αν έχει μια γοητεία, δεν αφήνει τον αμάθητο σε αυτού τους είδους τις εικόνες, σε αυτού του είδους τη ζωή, επισκέπτη να χαλαρώσει, να ησυχάσει. Το φοβερό άγνωστο που τον περιτριγυρίζει, αυτή η δίχως τέλος ερημιά και σιωπή πιθανώς να του δημιουργούν ανησυχία, οι κάτοικοι όμως (οι λίγοι που θα συναντήσει) είναι άνθρωποι καλοί και ευγενικοί. Η ηπιότητα του χαρακτήρα τους, το χαμόγελό τους κάνουν τη μοναξιά τους και την κλεισμένη μέσα στα βουνά δύσκολη και περιορισμένη ζωή τους να προκαλούν μεγαλύτερη συγκίνηση και θαυμασμό σε εμάς, στους μαθημένους στα εύκολα, στη ζωή μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία.

Βιβλία, ταινίες και έθιμα

Το διεθνές μπεστ σέλερ «Mustang: Α Lost Tibetan Κingdom» που εξέδωσε το 1967 ο γάλλος εθνολόγος και εξερευνητής Μισέλ Πεϊσέλ θεωρείται το σημαντικότερο βιβλίο που έχει γραφτεί για την περιοχή, ένα ταξιδιωτικό χρονικό-έρευνα που ακόμα και σήμερα μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για αυτόν τον άγνωστο κόσμο. Ο ντοκιμαντερίστας Yannick Calonge, που πεζοπόρησε σχετικά πρόσφατα εκεί, έχει φτιάξει με τη σειρά του ένα θαυμάσιο βίντεο, το οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε στον ιστότοπο Vimeo. Τίτλος του «The Ηidden Κingdom: Mustang». Στο βασίλειο του Μουστάνγκ οργανώνεται κάθε χρόνο η γιορτή-δρώμενο Tiji (γνωστό και ως «το κυνήγι των δαιμόνων») με θέματα από τους αρχαίους μύθους της περιοχής, κυρίως τη μάχη μιας βουδιστικής θεότητας ενάντια σε έναν δαίμονα που είχε πάρει το νερό και είχε ρίξει μια αρρώστια στους κατοίκους της. H διοργάνωση έγινε διεθνώς γνωστή για την αναβίωση των τοπικών παραδόσεων, τους χορούς και τα φαντασμαγορικά κοστούμια που φορούν οι συμμετέχοντες. Κατά τα άλλα, διαρκής ανήφορος, περάσματα που σου κόβουν την ανάσα, δρόμοι (ή μάλλον μονοπάτια) που μπορεί να έχουν κλείσει από κατολισθήσεις και που θα πρέπει να απομακρύνεις τις πέτρες με τα ίδια σου τα χέρια για να προχωρήσεις, ευμετάβλητος καιρός, κρύος αέρας που κατεβαίνει από τις κορυφές για να σε παγώσει, υψόμετρο που κάνει την αναπνοή σου δύσκολη και το κεφάλι σου βαρύ… Το ταξίδι στο βασίλειο του Μουστάνγκ είναι μια μεγάλη περιπέτεια. Μια περιπέτεια που οργανώνουν, στην εκτός πανδημίας εποχή, και τα καλά ελληνικά πρακτορεία. Προσοχή, όμως, τέτοιοι προορισμοί δεν απευθύνονται σε καμία περίπτωση στον τουρίστα που θέλει να ταξιδέψει για αναψυχή και για χαλάρωση, αλλά στον περιηγητή που είναι πρόθυμος να θυσιάσει τις όποιες ανέσεις προκειμένου να γνωρίσει έναν τρόπο ζωής εντελώς διαφορετικό από τον δικό του. Εναν κόσμο που με τη δύσκολη και στερημένη καθημερινότητα των ανθρώπων του έρχεται να μας θυμίσει και από πού ερχόμαστε και ποιοι είμαστε στην πραγματικότητα. Η επαφή με τους κατοίκους του βασιλείου του Μουστάνγκ μπορεί να γίνει για όλους εμάς ένα πολύτιμο μάθημα ζωής.