Στις καλένδες η αλλαγή στη σαρία

Σε εσπευσμένη αναδίπλωση υποχρεώθηκαν πριν από λίγες εβδομάδες το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων, «παγώνοντας» την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος το οποίο αφορούσε την εφαρμογή της νέας ρύθμισης για προαιρετική χρήση του ιερού μουσουλμανικού νόμου (σαρία) στη Θράκη, επιτρέποντας παράλληλα την προσφυγή όσων το επιθυμούν στα πολιτικά δικαστήρια για την επίλυση των υποθέσεών τους. Η κυβέρνηση κατέθεσε αιφνίδια τροπολογία διά του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου έπειτα από το «διάβημα» που, σύμφωνα με πληροφορίες, πραγματοποίησαν στο πρωθυπουργικό γραφείο οι τρεις μουσουλμάνοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στους νομούς Ξάνθης και Κομοτηνής.

Το σημείο-κλειδί δεν ήταν φυσικά η προαιρετική ή μη χρήση της σαρίας από τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, αλλά η αποτροπή της οργάνωσης των Μουφτειών ως κανονικών και λειτουργικών δημόσιων υπηρεσιών ώστε να φέρουν εις πέρας το έργο τους. Η αλλαγή αυτή θα μετέβαλλε το σκηνικό, καθώς το ελληνικό κράτος θα μπορούσε πλέον να έχει στενή εποπτεία των Μουφτειών και να παύσει τις «σκοτεινές πρακτικές» που επί χρόνια κυριαρχούν (πολλές φορές με την ανοχή του ίδιου). Παράλληλα, η εποπτεία αυτή θα λειτουργούσε αποτρεπτικά σε αλλότριους έξωθεν σχεδιασμούς σε περίπτωση που μελλοντικά αποφασιστεί η εκλογή, έστω μέσω εκλεκτορικού σώματος, μουφτήδων στη Θράκη.

Ο κ. Γαβρόγλου ουσιαστικά «φύτεψε» (στις 3 Οκτωβρίου) την επίμαχη (και ως συνήθως εκπρόθεσμη) τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών με τίτλο «Ι) Κεντρικά Αποθετήρια Τίτλων, ΙΙ) Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις Διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2258 και Αλλες Διατάξεις και ΙΙΙ) Λοιπές Διατάξεις του υπουργείου Οικονομικών». Εχει ωστόσο ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο εξηγείται, στην Αιτιολογική Εκθεση, η επιλογή αυτή του υπουργού Παιδείας.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, «ο Ν. 1920/1991 (σ.σ.: με τον οποίο κυρώθηκε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών») τροποποιήθηκε με τον Ν. 4511/2018 επιλύοντας το μείζον θέμα των δικαιοδοτικών αρμοδιοτήτων των μουφτήδων της Θράκης εντός της ελληνικής έννομης τάξης, με έναν τρόπο που συμβιβάζει, επιτυχώς, τη διατήρησή τους με την ανάγκη να θεσμοθετηθεί το «δικαίωμα εξόδου» για τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης που επιθυμούν να κάνουν χρήση των διατάξεων του Αστικού Κώδικα. Η κατάσταση αυτή», συνεχίζει η Αιτιολογική Εκθεση, «δημιούργησε ένα ευρύτερο ζήτημα κοινωνικού χαρακτήρα καθώς υπάρχουν ενδιαφερόμενοι οι οποίοι επιθυμούν να κάνουν χρήση των ανωτέρω τροποποιήσεων και ανέβαλαν την επίλυση των υποθέσεών τους με την προσδοκία ότι η έκδοση του ΠΔ που προβλέπεται στην περίπτωση β’ της παραγράφου 4 του άρθρου 5 του Ν. 1920/1991 θα είχε ολοκληρωθεί ως την έναρξη του τρέχοντος δικαστικού έτους, οπότε και θα μπορούσαν πλέον να προσφύγουν στα ελληνικά δικαστήρια. Με την προτεινόμενη διάταξη της παραγράφου 3 κρίνεται σκόπιμο να ισχύσουν άμεσα οι τροποποιήσεις του Ν. 4511/2018 χωρίς να προηγηθεί η έκδοση του ΠΔ της περίπτωσης β’ της παραγράφου 4 του άρθρου 5 του Ν. 1920/1991, προκειμένου», καταλήγει το κείμενο, «τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας να προσφύγουν άμεσα στην ελληνική έννομη τάξη, καθώς και το εν λόγω ΠΔ έχει ήδη υποβληθεί στο ΣτΕ για την έκδοση γνωμοδότησης».

Ως γνωστόν, ο Αλέξης Τσίπρας είχε ανακοινώσει την προαιρετική χρήση της σαρίας τον περασμένο Νοέμβριο υπό την πίεση της καταδίκης της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, στο οποίο εκκρεμούσε προσφυγή εναντίον της. Η επιλογή εκείνη είχε προκύψει από σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου στην οποία έγινε δεκτή η εισήγηση του υπουργείου Παιδείας, σε αντίθεση με την τακτική κωλυσιεργίας του υπουργείου Εξωτερικών, καθώς το μόνο που ενδιέφερε τον πρώην υπουργό Νίκο Κοτζιά (αλλά και στενούς υπηρεσιακούς συνεργάτες του) ήταν να διατηρήσει το υπουργείο τον απόλυτο έλεγχο της διαδικασίας χωρίς να προτείνει οποιαδήποτε ιδέα.

Σύμφωνα με τον Ν. 4511/2018, οι υποθέσεις για τις οποίες ο μουφτής ασκούσε δικαιοδοσία «μεταξύ μουσουλμάνων ελλήνων πολιτών επί γάμων, διαζυγίων, διατροφών, επιτροπειών, κηδεμονιών, χειραφεσίας ανηλίκων, ισλαμικών διαθηκών και της εξ αδιαθέτου διαδοχής» μόνο κατ’ εξαίρεση υπάγονται πλέον στη δικαιοδοσία του. Αυτό θα συμβαίνει μόνο «εφόσον αμφότερα τα διάδικα μέρη υποβάλουν σχετική αίτησή τους ενώπιόν του για επίλυση της συγκεκριμένης διαφοράς κατά τον ιερό μουσουλμανικό νόμο». Αυτή η υπαγωγή θα είναι αμετάκλητη και αποκλείει τη δικαιοδοσία των τακτικών δικαστηρίων. Ομως, «εάν οποιοδήποτε από τα μέρη δεν επιθυμεί την υπαγωγή της υπόθεσής του στη δικαιοδοσία του μουφτή, δύναται να προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια».

Tο μυστικό του Προεδρικού Διατάγματος είναι ο ακριβής καθορισμός των δικονομικών κανόνων επί υποθέσεων που θα εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του μουφτή και η επακόλουθη σύσταση αρμόδιας Διεύθυνσης στις Μουφτείες. Σύμφωνα με πληροφορίες και σε αντίθεση με όσα αναφέρει η επίμαχη τροπολογία, ότι δηλαδή «το εν λόγω ΠΔ έχει ήδη υποβληθεί στο ΣτΕ για την έκδοση γνωμοδότησης», απαιτείται συνυπογραφή από τον υπουργό Δικαιοσύνης για να προωθηθεί προς γνωμοδότηση και κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμη συμβεί (τουλάχιστον ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές). Ουσιαστικά, η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος και η δημιουργία των απαραίτητων δομών στις Μουφτείες παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες.

Δεν χρειάζεται να έχει κάποιος «μαντικές ικανότητες» για να εντοπίσει τους λόγους αντίδρασης. Αντίθετα δε με όσα έχουν κατά καιρούς γραφεί, οι λόγοι αυτοί δεν είναι απαραίτητο να διατυπώθηκαν από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τον κ. Τσίπρα σε κάποια από τις πρόσφατες συναντήσεις τους, όπως αυτή στη Νέα Υόρκη. Ο Αχμέτ Μετέ, ο «ψευδομουφτής» Ξάνθης, δεν δίστασε άλλωστε να πει σε πρόσφατη συνέντευξή του ότι «όποτε ως μειονότητα καθιστάμεθα ισχυροί εντός της Βουλής, πάντοτε κάτι συμβαίνει σε βάρος μας». Ο ίδιος καταφέρθηκε κατά σειράς προβλέψεων του Προεδρικού Διατάγματος, όπως π.χ. ότι «οι αιτήσεις και τα κάθε είδους έγγραφα που σχετίζονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με τη διαδικασία ενώπιον του μουφτή υποβάλλονται στην επίσημη γλώσσα του κράτους» ή ότι «η απόφαση εκδίδεται ταυτόχρονα και σε ένα σώμα στην ελληνική και στην οθωμανική γλώσσα» – ενώ προβλέπεται ότι «η απόφαση δύναται, κατόπιν σχετικής αίτησης, να μεταφράζεται επίσημα στην αραβική ή στην τουρκική γλώσσα από τη Μουφτεία ή όπως άλλως ο νόμος ορίζει». Στον κ. Μετέ δεν άρεσε επίσης ότι η σφραγίδα που θα χρησιμοποιεί η οργανωμένη διοικητικά, πλέον, Μουφτεία θα είναι η κλασική σφραγίδα της Ελληνικής Δημοκρατίας, άρα θα φέρει τον σταυρό και θα είναι στα ελληνικά!