«Ρώσικη ρουλέτα» η εξέλιξη του SARS-CoV-2

Εχει χυθεί πολύ επιστημονικό μελάνι για το μέλλον της πανδημίας, με τις απόψεις να διίστανται. Οι πιο αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι η ηπιότερη Ομικρον σε συνδυασμό με τα υψηλότερα επίπεδα ανοσίας στον πληθυσμό δημιουργούν ελπίδες για σταδιακή αποδυνάμωση του κατά τα άλλα σαρωτικού ιού. Ή μήπως όχι;

Μία πιο απαισιόδοξη προσέγγιση υποστηρίζει πως οι πιο… ανώδυνες εκδοχές του SARS-CoV-2 (όπως οι ΒΑ.1 και ΒΑ.2) δεν είναι παρά απλές συμπτώσεις στην αλυσίδα των μεταλλάξεων. Ή αλλιώς απλή τύχη. Και υποστηρίζουν πως η ταχεία αντιγονική εξέλιξη του ιού που έχει εισβάλει στον πυρήνα της καθημερινότητάς μας είναι πιθανόν να παράξει ακόμη πιο λοιμώδεις παραλλαγές.

Μάλιστα, οι συγγραφείς του άρθρου – ανάμεσά τους και ο καθηγητής Εξέλιξης και Γονιδιωματικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Αρης Κατζουράκης – που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Reviews Microbiology» βάζουν μία άνω τελεία στα ευνοϊκά αφηγήματα (τα οποία μάλιστα παρομοιάζουν με ευχολόγια) περί ασφαλέστερων επιδημικών κυμάτων στο μέλλον.

Αναλυτικότερα, όπως εξηγούν, οι ιοί εξελίσσονται για να μεγιστοποιήσουν τη μεταδοτικότητά τους, και αυτό μερικές φορές μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση της παθογένειάς τους. Συμπερασματικά λοιπόν η ιδέα ότι οι ιοί προσαρμόζονται μέσω των αλλαγών τους στα νέα δεδομένα ώστε να είναι λιγότερο λοιμώδεις για να γλιτώσουν τους ξενιστές τους είναι ένας από τους πιο επίμονους μύθους γύρω από την εξέλιξη των παθογόνων, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Και προσθέτουν πως η λοιμογόνος δράση μιας μετάλλαξης είναι τυπικά ένα υποπροϊόν που σημειωτέον διαμορφώνεται από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ παραγόντων τόσο στον ξενιστή όσο και στο παθογόνο. Επιχειρώντας συνεπώς να κάνει κανείς μία ελεύθερη μετάφραση των επιστημονικών προειδοποιήσεων θα μπορούσε να καταλήξει στο εξής συμπέρασμα: Οσα θα ακολουθήσουν μοιάζουν με… ρώσικη ρουλέτα, καθώς ουδείς γνωρίζει εάν το στριφογύρισμά της θα φέρει ένα αρνητικό ή θετικό αποτέλεσμα για την ανθρωπότητα.

Μάλιστα, οι συγγραφείς του ίδιου άρθρου βλέπουν μία στρατηγική πορεία που έχει χαράξει ο SARS-CoV-2, «ακονίζοντας» τη μολυσματική του ικανότητα (μέσω των παραλλαγών του) καθώς αυξάνεται η πληθυσμιακή ανοσία. Υπό το πρίσμα αυτό, μία υπόθεση είναι πως τα υψηλά επίπεδα αντίστασης (μέσω της φυσικής νόσησης, του εμβολιασμού ή και των δύο) θα επιταχύνουν τους ρυθμούς αντιγονικής εξέλιξής του, αυξάνοντας σε δεύτερο χρόνο τόσο τον κίνδυνο επαναμόλυνσης όσο και τον κίνδυνο σοβαρότερης νόσου.

Αξίζει δε να σημειωθεί πως αντίστοιχες ήταν και οι προειδοποιήσεις του Γιώργου Παυλάκη, ιατρού-ερευνητή, Επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών, Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, ΗΠΑ, στο πλαίσιο του ΟΤ Forum,  υπογραμμίζοντας πως «τα  επιδημικά κύματα έρχονται και παρέρχονται. Ενα νέο επιδημικό κύμα μπορεί να έρθει ανά πάσα στιγμή».

Ο ίδιος δε πρόσθεσε με νόημα πως ο κορωνοϊός μεταλλάσσεται πιο γρήγορα από ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί. «Κάθε περίπου 3 – 4  μήνες έχουμε ένα νέο στέλεχος που επεκτείνεται πολύ γρήγορα» σχολιάζοντας πως η χώρα μας αντί να αντιμετωπίζει κάθε επόμενο επιδημικό κύμα ευκολότερα στην πράξη συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.