Πού είναι το πολιτικό τραγούδι;

Σε περιόδους κρίσης ακούγεται συχνά από πολλούς – ως μομφή φυσικά – το ερώτημα «πού είναι το σύγχρονο πολιτικό τραγούδι; Γιατί σωπαίνουν οι δημιουργοί;».

Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει καμία απολύτως εποχή που υπό συγκεκριμένο πρίσμα να μη θεωρείται εποχή κρίσης. Υπό αυτή την έννοια, όλα τα τραγούδια που έχουν γραφτεί θα έπρεπε – για κάποιους – να είναι μόνο πολιτικά!

Δεύτερον, το πολιτικό τραγούδι δεν δηλώνεται, σπάνια ταυτίζεται με την πρόθεση του δημιουργού, είναι ένας χαρακτηρισμός ή μία «ποιότητα» αν θέλετε που πάντα αποδίδεται εκ των υστέρων από τον κόσμο. Εκείνο που έχει σημασία είναι η χρήση του τραγουδιού και όχι η πρόθεση. Δηλαδή είναι πολύ πιθανό ένα ερωτικό τραγούδι να λειτουργήσει με έναν συσπειρωτικό, ενωτικό, απόλυτα πολιτικό τρόπο. Τα τραγούδια γράφονται αλλά η χρήση τους δεν παραγγέλνεται.

Τρίτον, ο ρόλος της τέχνης δεν είναι το ρεπορτάζ, αυτός είναι ρόλος της δημοσιογραφίας. Το αν θα πάρεις μέρος στην εποχή σου, αν θα μιλήσεις για τη συγκυρία – το οποίο δεν είναι και υποχρέωση – πρέπει να γίνεται μέσω του καλλιτεχνικού κώδικα, που σημαίνει πως γίνεται με έναν τρόπο που πέρα από την επικαιρότητα περιλαμβάνει και κάτι αειθαλές, κάποια αγωνία που ισχύει και αύριο για τον άνθρωπο.

Τέταρτον, γνωρίζουν όλοι όσοι θέτουν αυτό το ερώτημα, αυτή τη μομφή στους σύγχρονους δημιουργούς, πόσα ερωτικά τραγούδια γράφτηκαν στην Κατοχή; Αν το ψάξουν λίγο θα δουν πως η αναλογία είναι σχεδόν οκτώ προς δέκα.

Γιατί άραγε; Επειδή οι δημιουργοί εκείνης της εποχής ήταν προσκυνημένοι; Απολιτίκ; Μήπως γερμανοτσολιάδες; Κόσμος πέθαινε από την πείνα στους δρόμους, οι εκτελέσεις ήταν καθημερινές, η φρίκη ήταν εκεί ολοζώντανη και εκείνοι έγραφαν ερωτικά τραγούδια! Και ο κόσμος τα τραγουδούσε στις παρέες, στα σπίτια.

Δεν θα δώσω τη δική μου απάντηση σε αυτό, ας το σκεφτεί ο καθένας χωριστά.

Αν πιάσεις ακόμη και τους έλληνες συνθέτες που είχαν σαφές πολιτικό πρόσημο σε πολλά τραγούδια τους και συγκεκριμένη στάση στα πράγματα, θα δεις πως τα ερωτικά ή γενικά τα «προσωπικά» τραγούδια που έγραψαν κατά τη διάρκεια της Χούντας ήταν περισσότερα – πολύ περισσότερα – από τα ακραιφνώς πολιτικά τους. Και όχι λόγω λογοκρισίας.

Ενα παράδειγμα μόνο θα αναφέρω. Εχουμε γοητευτεί από τον βαθύ πολιτικό λόγο του Ελευθερίου, έχουμε σχεδόν μεγαλώσει με τέτοια τραγούδια, αλλά όταν ακούγεται κάπου η «Μαρκίζα» σωπαίνουμε σαν να ακούμε προσευχή. Τα τραγούδια είναι προσευχές, είναι το όνειρο του καλύτερου εαυτού μας. Είναι ένα ανθάκι που προσπαθεί να βγει μέσα από μία πέτρα. Και τραγουδάς για το ανθάκι, όχι για την πέτρα. Την πέτρα τη ζεις.