Ποιος σκότωσε τον ναζιστή;

Ο Φίλιπ Κερ (1956-2018) σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, όπου εντρύφησε στη γερμανική φιλοσοφία και στο γερμανικό δίκαιο και ασχολήθηκε με την ιστορία της Γερμανίας στον 20ό αιώνα. Το 1989 εμφανίστηκε ως συγγραφέας με το μυθιστόρημα Οι βιολέτες του Μάρτη που είχε ως ήρωα τον έντιμο βερολινέζο αστυνομικό Μπέρνι Γκούντερ την εποχή της ανόδου του ναζισμού. Η μεγάλη επιτυχία του βιβλίου τον ώθησε να γράψει κι άλλα έργα με τον ίδιο ήρωα, ο οποίος δεν έζησε μόνο την πτώση του χιτλερικού καθεστώτος, αλλά συνέχισε να δρα μέχρι τη δεκαετία του ’50, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος είχε χωρίσει την Ευρώπη στα δύο.

Στο Πρωσικό μπλε ο Μπέρνι Γκούντερ βρίσκεται στη Νίκαια της Γαλλίας, όπου συναντά τον Εριχ Μίλκε, υποδιευθυντή της Στάζι, δηλαδή της υπηρεσίας ασφαλείας της κομμουνιστικής Ανατολικής Γερμανίας, έναν από τους ισχυρότερους ανθρώπους της χώρας. Εκεί δέχεται έναν εκβιασμό: ή θα πάει στην Αγγλία να σκοτώσει με δηλητήριο μια γυναίκα πράκτορα ή θα πεθάνει ο ίδιος. Στο ταξίδι του τον συνοδεύει ένας παλιός του συνεργάτης, ο Κορς, για να τον επιτηρεί. Είναι το 1956. Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στο 1939, όταν επίκειται ο πόλεμος και ο Γκούντερ είναι επιθεωρητής της αστυνομίας και καλείται σε μια τουριστική κωμόπολη της Βαυαρίας, σε μια κοιλάδα των Αλπεων, την οποία ο Αδόλφος Χίτλερ έχει μετατρέψει σε ανεπίσημη πρωτεύουσά του. Τον έχει καλέσει ο Μάρτιν Μπόρμαν, από τους ηγέτες των Ναζί, έμπιστος του Χίτλερ, και υπεύθυνος για την ασφάλειά του.

Στη βίλα του «Ηγέτη» (έτσι αποκαλούν τον Χίτλερ οι ναζιστές), δολοφονείται με σφαίρα ριγμένη από μακριά κάποιος δικός του άνθρωπος. Εκεί ο Γκούντερ εκβιάζεται επίσης: ή θα ανακαλύψει τον δολοφόνο εντός μηνός ή θα χάσει τη ζωή του. Ποιος σκότωσε τον έμπιστο του Μπόρμαν; Ενας αντιναζιστής που μισεί τον Χίτλερ, ένας ζηλιάρης σύζυγος της περιοχής ή κάποιος πατέρας μια ατιμασμένης κόρης; Τι κίνητρο είχε ο άγνωστος σκοπευτής που πρέπει οπωσδήποτε να ανακαλυφθεί και να εξοντωθεί, προτού πληροφορηθεί το περιστατικό ο Χίτλερ; Και τότε ο Γκούντερ είχε συνεργαστεί με τον Κορς, ως προϊστάμενός του, όμως.

Κινούμενος γύρω από αυτά τα δύο κεντρικά θέματα, τον εκβιασμό του κομμουνιστή Μίλκε και τον εκβιασμό του ναζιστή Μπόρμαν, ο συγγραφέας επιχειρεί να μυήσει τον αναγνώστη στον εν πολλοίς άγνωστο κόσμο της προπολεμικής και της μεταπολεμικής Γερμανίας, ιδίως της Ανατολικής, τις μυστικές υπηρεσίες της οποίας επάνδρωσαν επιφανείς Ναζί. Από την αρχή ασκεί κριτική στο καθεστώς που επέβαλαν οι Σοβιετικοί, μνημονεύοντας το κύμα προσφύγων – πριν το χτίσιμο του Τείχους του Βερολίνου – από την Ανατολική στη Δυτική Γερμανία, αναζητώντας «καλύτερη μοίρα». Μάλιστα, γράφει πως οι πραγματικοί κληρονόμοι της Γκεστάπο ήταν οι άνδρες της Στάζι. Επιπλέον, μαζί με τη φράση του Γκαίτε για τους σκλαβωμένους που λανθασμένα πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι, παραθέτει και τον στίχο του Μπρεχτ για την κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας που πρέπει να διαλύσει τον λαό και να εκλέξει νέο.

Το πολιτικό, πολιτικότατο, μυθιστόρημα Πρωσικό μπλε είναι ένα ακόμα βιβλίο του Σκωτσέζου Φίλιπ Κερ για τους Γερμανούς. Τοποθετώντας στην πλοκή της ιστορίας του πραγματικά πρόσωπα δίπλα στους φανταστικούς ήρωες, ο συγγραφέας κατορθώνει να αναπλάσει τη ζωή στη Γερμανία του Χίτλερ, αποδίδοντας στους ηγέτες των Ναζί ανηθικότητα, φιλοχρηματία, απανθρωπιά, ψυχοπάθεια. Τους αποκαλεί «καθάρματα» και γράφει πως η Γερμανία ήταν στα χέρια μιας συμμορίας εξίσου αδίστακτης με εκείνην του Αλ Καπόνε. Ακόμα, εκφράζοντας τα αντιγερμανικά του αισθήματα, προσθέτει πως οι Ναζί ήταν σαν όλους τους βασιλιάδες και κάιζερ της «Αγίας Γερμανίας».

{SYG}Philip Kerr{SYG}{TIT}Πρωσικό μπλε{TIT}{EKD}Μετάφραση Γιώργος Μαραγκός.Εκδόσεις Κέδρος, 2020, σελ. 668, τιμή 19,90 ευρ{EKD}ώ