«Πιστεύουμε καιεμπιστευόμαστετην Ελλάδα»

Μέχρι σχετικά πρόσφατα, για την ακρίβεια μέχρι τον Μάρτιο του 2020, ο Κάσπερ Κλίνγκε ήταν διπλωμάτης. Εργαζόταν στο υπουργείο Εξωτερικών της Δανίας. Το 2017 κέρδισε μια παγκόσμια πρωτιά που ίσως για ορισμένους στην Ελλάδα να ακούγεται… εξωτική, αν και για τον ίδιο, όπως παραδέχεται στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» πριν από λίγες ημέρες, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα επί τη αφορμή και του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ήταν ακριβώς το αντίθετο. Πριν από τέσσερα χρόνια, ο τότε διπλωμάτης κ. Κλίνγκε ορίστηκε ως ο πρώτος πρεσβευτής ενός κράτους στη Σίλικον Βάλεϊ, με σκοπό να έχει η Δανία «μάτια και αφτιά» στους κολοσσούς της αμερικανικής βιομηχανίας της τεχνολογίας. Πλέον, ο κ. Κλίνγκε, 48 ετών σήμερα, έχει περάσει στην άλλη όχθη. Εχοντας εγκαταλείψει τη διπλωματία, κατέχει τη θέση του αντιπροέδρου για θέματα Ευρώπης του αμερικανικού κολοσσού που ονομάζεται Microsoft. Επειτα από θητείες σε μια σειρά από διπλωματικά πόστα, η συγκεκριμένη στροφή καριέρας μοιάζει – και είναι – τουλάχιστον εντυπωσιακή.

Η διπλωματία
αλλάζει

Φυσικά, το να είναι ο πρώτος «πρεσβευτής για θέματα τεχνολογίας» παγκοσμίως εύκολα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του συνομιλητή του. Πώς το αποφάσισε; «Διαχρονικά», μας λέει, «η διπλωματία είχε να κάνει με την παρακολούθηση μεγάλων τεκτονικών γεωπολιτικών μετατοπίσεων. Πίστευα ότι η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση θα είχαν επίδραση όχι μόνο σε σχέση με τα άτομα, αλλά επίσης στις διεθνείς σχέσεις. Σκέφτηκα λοιπόν ότι ήταν σημαντικό για μια μικρή χώρα όπως η Δανία να έχει έναν απεσταλμένο που θα παρακολουθεί μια από τις μείζονες αλλαγές στον κόσμο, που θα αντιπροσώπευε τα εθνικά συμφέροντα, θα αντιλαμβανόταν όσα θα έρχονταν, ποιες ευκαιρίες θα παρουσιάζονταν ή θα αποτελούσαν πρόκληση». Οσον αφορά δε την αλλαγή πλευράς, παραδέχεται ότι ήταν δύσκολη. «Ηδη από την προηγούμενη δουλειά μου επιχειρηματολογούσα ότι έχουμε ανάγκη για έναν καλύτερο διάλογο μεταξύ κυβερνήσεων και ιδιωτικού τομέα. Αυτό κάνω τώρα, δημιουργώ αυτόν τον διάλογο» σημειώνει.

Κυβερνοεπιθέσεις
και ευθύνη

Ως πρώην διπλωμάτης, ο κ. Κλίνγκε αντιλαμβάνεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο τη νέα φύση των απειλών και των κινδύνων, σε μια εποχή στην οποία οι κυβερνοεπιθέσεις, όπως έδειξε η πρόσφατη τέτοιου είδους επίθεση εναντίον του αγωγού πετρελαίου Colonial στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα. «Στην αρχή της διπλωματικής μου σταδιοδρομίας όλα είχαν να κάνουν, κυρίως, με εδαφικές διαφορές και θέματα κυριαρχίας. Αυτό που σήμερα βλέπουμε είναι ότι οι κυβερνοεπιθέσεις είναι πιο παρεμβατικές, πολύ καταστροφικότερες σε σχέση με τις παραδοσιακές συρράξεις. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας», τονίζει, «οι επιτιθέμενοι, είτε αυτοί είναι κράτη είτε είναι μη-κρατικοί δρώντες, έχουν κινηθεί ακόμη και εναντίον θεσμών που έχουν σχέση π.χ. με τα συστήματα Υγείας. Το θεμελιώδες σημείο είναι ότι αυτό το φαινόμενο δεν θα εξαφανιστεί».

Για τον ίδιο, αναφύεται στο σημείο αυτό μια κοινή ευθύνη. «Οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στις κυβερνοεπιθέσεις, όσα κάνει η ΕΕ είναι σημαντικά, αλλά και εμείς στον ιδιωτικό τομέα έχουμε επίσης τεράστια ευθύνη. Εμείς είμαστε, κατά μια έννοια, οι πρώτοι που απαντάμε σε αυτές» λέει. Ενδεικτικά, η Microsoft δαπανά ετησίως περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια και διαθέτει περίπου 3.000 ανθρώπους για τον σκοπό αυτόν.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι η επέλαση της πανδημίας μετέβαλε, σχεδόν εν μιά νυκτί, κατεστημένες νοοτροπίες και τρόπους λειτουργίας σε οικονομία και κοινωνία, με φαινόμενα όπως η ψηφιοποίηση ή η εξ αποστάσεως εργασία να λαμβάνουν μαζικές διαστάσεις. «Δεν πρέπει να χάνουμε τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι κρίσεις και το τελευταίο έτος αποτέλεσε μια ευκαιρία για την ψηφιοποίηση των κοινωνιών μας. Οι εκτιμήσεις είναι ότι μέχρι το 2022 το 65% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα προέρχεται από ψηφιοποιημένους τομείς» τονίζει ο κ. Κλίνγκε. «Η κρίση αποκάλυψε επίσης την εξάρτηση της Ευρώπης από τις εξωτερικές τεχνολογίες. Πλατφόρμες όπως οι Teams, Zoom, Webex δεν είναι ευρωπαϊκές. Αυτή η εξάρτηση δημιουργεί ανησυχίες για τον ρόλο της Ευρώπης στη γεωπολιτική της τεχνολογίας. Αυτό μεταφέρει και σε εμάς μια ευθύνη να προσφέρουμε τις απαραίτητες δεξιότητες, να προχωρήσουμε σε επενδύσεις όπως αυτές που κάνουμε στην Ελλάδα» εξηγεί.

Η «ψηφιακή κυριαρχία» και
ο «χρυσός κανόνας» της Ευρώπης

Παραδέχεται πάντως ότι «πρέπει να ευθυγραμμιστούμε με την Ευρώπη. Υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το «Brussels effect», που αφορά το γεγονός πως ό,τι συμφωνείται σε επίπεδο κανονισμών στην ΕΕ «εξάγεται» σε άλλες χώρες. H ΕΕ θέτει, κατά κάποιον τρόπο, τον «χρυσό κανόνα». Για εμάς, ως εταιρεία, έχει σημασία να είμαστε ένας εποικοδομητικός εταίρος. Αυτή η ευρύτερη συζήτηση περί «ψηφιακής κυριαρχίας», πως δηλαδή προασπιζόμαστε τις επιλογές της Ευρώπης και την ικανότητά της να δρα, είναι απολύτως θεμιτή». Κατά τον ίδιο, η βασική ερώτηση είναι πώς βρίσκουμε την ισορροπία «μεταξύ της ευρωπαϊκής παράδοσης μιας ανοιχτής οικονομίας της αγοράς και των ευρωπαϊκών αξιών. Αν τα καταφέρουμε με την Ευρώπη, θα τα καταφέρουμε και με τον υπόλοιπο κόσμο».

Με αυτό το σκεπτικό, η Microsoft έχει αναπτύξει την πρωτοβουλία «tech fit for Europe». Οπως λέει, «στη βιομηχανία της τεχνολογίας υπάρχει μια τάση που λέει ότι «αναπτύσσουμε μια φανταστική τεχνολογία που θα ωφελήσει την ανθρωπότητα, οπότε αφήστε μας ήσυχους να κάνουμε αυτό που ξέρουμε». Εμείς λέμε ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι κάθε προϊόν που παράγουμε θα είναι συμβατό με αυτό που θέλει να κάνει η Ευρώπη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα συζητήσουμε για το πώς πρέπει να γίνουν σωστά τα πράγματα. Είναι προς το συμφέρον μας να είναι η Ευρώπη που θα θέσει τους κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουμε». Πρόσφατα, η αμερικανική εταιρεία ανακοίνωσε την πρωτοβουλία EU Data Boundary. «Αφορά τη δέσμευσή μας να αποθηκεύουμε αλλά και να επεξεργαζόμαστε όλα τα δεδομένα από την ΕΕ εντός αυτής. Θα το κάνουμε μέχρι το τέλος του 2022. Ξέρουμε ότι το ζήτημα της ιδιωτικότητας δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό, αλλά υφίσταται και αλλού. Και για εμάς συνιστά μια αλλαγή επιχειρηματικού μοντέλου» υπογραμμίζει.

Η πρόκληση
της τεχνητής νοημοσύνης

Ισως το πλέον περίπλοκο ζήτημα της σύγχρονης εποχής της τεχνολογίας να είναι η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας. Υπάρχει παράλληλα μια τάση στην ΕΕ να μετουσιώσει τη συζήτηση για την ψηφιακή κυριαρχία σε συγκεκριμένες προτάσεις. Η τελευταία κίνηση ήταν η πρόταση κανονισμού για την τεχνητή νοημοσύνη. «Επί της αρχής θεωρούμε ότι είναι μια καλή πρόταση. Πρόκειται για άλλο έναν τομέα στον οποίο η Ευρώπη αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο» ξεκαθαρίζει ο κ. Κλίνγκε.

Οπως επεξηγεί, «αυτό που κάνει σωστά η ΕΕ είναι η διάκριση μεταξύ τομέων υψηλού και μη υψηλού κινδύνου. Είναι π.χ. άλλο πράγμα η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης όταν το Netflix σας προτείνει τι ταινίες να παρακολουθήσετε και άλλο πράγμα όταν χρησιμοποιείται σε υγειονομικές υπηρεσίες – όπου θίγονται θεμελιώδη δικαιώματα». Ωστόσο, ιδιαίτερα οι νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ευρώπη ανησυχούν περισσότερο για τις ρυθμίσεις και τον κίνδυνο να μπει ένας «ζουρλομανδύας» γύρω από το ευρωπαϊκό οικοσύστημα τεχνητής νοημοσύνης. «Αυτό το θεωρώ σωστό. Η Ευρώπη δεν πρέπει να προωθήσει ρυθμίσεις στις οποίες θα είναι ευκολότερο για τις μεγάλες επιχειρήσεις να συμμορφωθούν, καθώς αυτό αφορά την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης» λέει.

Ψηφιακό χάσμα, ανισότητες
και δημοκρατία

Η ψηφιοποίηση χαράσσει επίσης διαχωριστικές γραμμές, δημιουργεί κοινωνικά χάσματα. «Το ψηφιακό χάσμα στο οποίο αναφέρεστε έχει τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια διάσταση» επισημαίνει. «Πάρτε για παράδειγμα την COVID-19 και το γεγονός ότι π.χ. εδώ στην Ελλάδα η συνδεσιμότητα σε υπαίθριες περιοχές είναι χαμηλή και δυσκολεύει τους ανθρώπους σε ζητήματα όπως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή εργασία. Τέτοια θέματα έχουν και γεωπολιτική διάσταση, διότι η έλλειψη πρόσβασης σε συνδεσιμότητα είναι κομμάτι του να είναι κανείς μέρος της ψηφιακής οικονομίας ή να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση. Αν π.χ. η Αφρική δεν είναι συνδεδεμένη, αυτό ενισχύει τη μετανάστευση και τις συρράξεις». Η αμερικανική εταιρεία έχει αναπτύξει στο πλαίσιο αυτό μια πρωτοβουλία για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. «Εκπαιδεύουμε περί τα 30 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Χωρίς ψηφιακές δεξιότητες δεν μπορείς να είσαι κομμάτι της ψηφιακής οικονομίας» τονίζει.

Τον ρωτάμε για την επίδραση της τεχνολογίας στην ποιότητα της δημοκρατίας αλλά και για τον ρόλο της δημοσιογραφίας στην εξίσωση αυτή. «Ας συμφωνήσουμε κατ’ αρχήν ότι χωρίς δημοσιογραφία η δημοκρατία θα πεθάνει» λέει χωρίς περιστροφές ο συνομιλητής μας. «Εχουμε δει τα τελευταία χρόνια σοβαρές απώλειες στην τοπική δημοσιογραφία. Και η τεχνολογία είναι μέρος αυτού του προβλήματος. Σκεφτόμαστε τρόπους προάσπισης της δημοκρατίας. Υπάρχει ένα κομμάτι που αφορά την προστασία της εκλογικής διαδικασίας από hacking μέσω της Defending Democracy Team που έχουμε συστήσει. Επίσης, σε αυτό που είδαμε στην Αυστραλία, με τη μεγάλη μάχη για τα έσοδα των μηχανών αναζήτησης, πιστεύω ότι ακολουθήσαμε μια προσέγγιση αρχών. Είπαμε ότι είναι δίκαιο ένα μέρος αυτών των εσόδων να πρέπει να ανακατευθύνεται στη δημοσιογραφία. Στείλαμε μια επιστολή σε εκδότες στην Ευρώπη λέγοντας ότι θα συνεργαστούμε να βρούμε ένα μοντέλο. Δεν θα θέλαμε να καταλήξουμε σε μια κατάσταση που οι Big Tech και οι μεγάλοι εκδότες μόνοι τους θα συμφωνήσουν. Επιθυμούμε να επωφεληθούν επίσης οι μικροί και οι τοπικοί εκδότες» καταλήγει.

«Η φήμη της χώρας σας έχει εκτοξευθεί»

Ο κ. Κλίνγκε δηλώνει εντυπωσιασμένος από την Ελλάδα, που κατάφερε να βγει δυνατότερη από την οικονομική και την πανδημική κρίση. Και δεν φείδεται επαίνων. «Με την επένδυσή μας στο κέντρο δεδομένων, αυτό που έχει συμβεί είναι ότι η φήμη της Ελλάδας στην Ευρώπη – και το λέω επειδή είμαι υπεύθυνος για την Ευρώπη – έχει εκτοξευθεί. Ψηφιοποιήσατε την ελληνική κοινωνία σε σύντομο διάστημα, ακόμη και αν ξεκινήσατε από χαμηλή βάση» λέει. Αυτό που απαιτείται είναι «επενδύσεις τόσο σε εξοπλισμό όσο επίσης σε ανθρώπινο δυναμικό και δεξιότητες. Ας μην υποτιμούμε την εικόνα της Ελλάδας, διότι εκτός από εμάς κάνουν επενδύσεις και άλλες επιχειρήσεις. Είστε άλλωστε μια χώρα με ευρωατλαντική παράδοση και συνεισφέρετε στη διαμόρφωση του κανονιστικού πλαισίου στην Ευρώπη». Τι μπορεί να αποκομίσει η Ελλάδα από τη μεγάλη επένδυση της Microsoft, που κατά ορισμένους ίσως αποδειχθεί μεγαλύτερη από το αρχικό σχέδιο; «Εχουμε να κάνουμε με μια επένδυση μαζικής κλίμακας σε κομβικές υποδομές που θα προσφέρει ταχύτερη πρόσβαση και θα μειώσει την καθυστέρηση στη μεταφορά δεδομένων. Σκεφτείτε επίσης τον συμβολισμό αυτής της επένδυσης. Πιστεύουμε και εμπιστευόμαστε τη χώρα σας και το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον που δημιουργείται εδώ. Ας μη δίνουμε μικρότερη σημασία σε άλλα σημεία του πακέτου της συμφωνίας, όπως η ανάπτυξη δεξιοτήτων για 100.000 Ελληνες. Θα είμαστε εδώ και για πολλές ακόμη δεκαετίες και η παρουσία μας εδώ θα προσελκύσει και άλλες επιχειρήσεις. Η οικοδόμηση ενός ψηφιακού οικοσυστήματος θα βοηθήσει επίσης στην ανάσχεση του brain drain» υπογραμμίζει.