Περιπλοκές για την εκλογή νέας Κομισιόν

Σενάρια για ολιγόμηνη παράταση της θητείας της σημερινής Ευρωπαϊκής Επιτροπής πέραν της λήξης της τον προσεχή Οκτώβριο και ως τον Φεβρουάριο του 2020 έχουν αρχίσει να συζητούνται στις Βρυξέλλες, σε περίπτωση που το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δημιουργήσει περιπλοκές στην εκλογή του προέδρου της νέας Κομισιόν και στην επιλογή των νέων μελών της. Δύο ζητήματα έχουν εγείρει σοβαρές ανησυχίες: πρώτον, το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην 40ετή ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα δύο μεγάλα κόμματα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – ΕPP – και οι Σοσιαλιστές δεν θα έχουν την πλειοψηφία για την εκλογή προέδρου και Επιτροπής και, δεύτερον, η επικρατούσα αίσθηση ότι ίσως ο υποψήφιος του ΕΡΡ για την προεδρία, ο Γερμανός Μάνφρεντ Βέμπερ, να μη διαθέτει το ειδικό πολιτικό βάρος που απαιτείται ώστε να διαμορφώσει την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

«Η επιλογή και η οριστικοποίηση της νέας Επιτροπής δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση» τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» ανώτερη κοινοτική πηγή. «Tο γραμμικό σενάριο είναι η εκλογή Βέμπερ ως προέδρου. Ωστόσο», προσθέτει, «ελάχιστοι ποντάρουν σε αυτό σήμερα». Επιπλέον, οι συνθήκες και τα δεδομένα είναι αυτή τη φορά πολύ πιο περίπλοκα από ό,τι μετά τις ευρωεκλογές του 2014. Τότε ο υποψήφιος του EPP ήταν ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προσωπικότητα κορυφαίου βεληνεκούς, ο οποίος είχε προσεγγίσει τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών Μάρτιν Σουλτς και μέσα σε περίπου δύο εβδομάδες είχαν συμφωνήσει και είχαν διαμορφώσει την αναγκαία πλειοψηφία στην Ευρωβουλή.

Ο μαγικός αριθμός «353»

Μετά τις ευρωεκλογές θα αρχίσει η αναζήτηση για τον μαγικό αριθμό «353». Αυτή είναι η πλειοψηφία στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο των 705 εδρών – μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι απρόβλεπτοι παράγοντες είναι πολλοί και δύο εξ αυτών οι πιο σημαντικοί. Ο πρώτος είναι αν οι λαϊκιστικές και ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις θα μπορέσουν να διαμορφώσουν κάποιον ενιαίο πόλο. Θεωρείται δεδομένο ότι οι δυνάμεις αυτές θα βγουν ενισχυμένες από τις κάλπες, αλλά αυτή τη στιγμή είναι πολυδιασπασμένες. Αυτός που επιδιώκει να αναλάβει ηγετικό ρόλο είναι ο ηγέτης της ιταλικής Λέγκας Ματέο Σαλβίνι. Ο δεύτερος «άγνωστος Χ» ακούει στο όνομα Εμανουέλ Μακρόν. Θα προχωρήσει στη δημιουργία δικής του πολιτικής ομάδας μαζί με κόμματα από άλλα κράτη ή θα επιδιώξει να συνεργαστεί με τους Φιλελεύθερους του ALDE; Επιπλέον, τι θα ζητήσει ως αντάλλαγμα για να προσφέρει την υποστήριξή του στον νικητή της διαδικασίας του Spitzenkandidaten;

Η διαμόρφωση της κρίσιμης πλειοψηφίας δεν αναμένεται να είναι ακαριαία. Η μάλλον κακή προσωπική χημεία του κ. Βέμπερ με τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών Φρανς Τίμερμανς δεν πρέπει να αγνοηθεί. Στις 2 Ιουλίου θα συνέλθει για πρώτη φορά η Ολομέλεια της νέας Ευρωβουλής και εκεί θα υπάρξει μια πρώτη γεύση του τι θα επακολουθήσει. Θα έχει προηγηθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (20-21/6) όπου ενδέχεται να διαμορφωθεί ο απαραίτητος συμβιβασμός, ενώ κοινοτικές πηγές δεν απέκλειαν να συγκληθεί και έκτακτη Σύνοδος Κορυφής νωρίτερα ώστε να γίνει διαπραγμάτευση. Αν βγει «λευκός καπνός» από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (για την επιλογή του νέου προέδρου της Επιτροπής απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία και όχι ομοφωνία), τότε μπορεί ο νικητής των εκλογών, δηλαδή κατά πάσα βεβαιότητα ο κ. Βέμπερ, να λάβει επισήμως την έγκριση της Ευρωβουλής και να αρχίσει να διαμορφώνει τη νέα Κομισιόν.

Η λύση της παράτασης

Ο κ. Βέμπερ έχει αντιληφθεί τις δυσκολίες καθώς και την καχυποψία με την οποία τον αντιμετωπίζουν οι υπόλοιπες πολιτικές ομάδες. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 25-28 Μαρτίου πρότεινε στον Ντόναλντ Τουσκ να βάλει στην ατζέντα το ζήτημα ενός μόνιμου μηχανισμού για το κράτος δικαίου, «κλείνοντας το μάτι» προς το ALDE του Γκι Φερχόφστατ και «αδειάζοντας» ξανά τον άλλοτε στενό του σύμμαχο Βίκτορ Ορμπαν. Ο Βαυαρός Βέμπερ γνωρίζει πολύ καλά ότι υπάρχουν κι άλλοι που τρέφουν φιλοδοξίες για την προεδρία της Κομισιόν, όπως π.χ. ο Μισέλ Μπαρνιέ, επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας για το Brexit, ή η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, επίτροπος Ανταγωνισμού. Υπάρχει όμως άλλη μία παράμετρος που ορισμένοι υπογραμμίζουν και δεν είναι άλλη από τη δέσμευση του Ευρωκοινοβουλίου να μην υπερψηφίσει για πρόεδρο της Κομισιόν κάποιον που δεν ήταν μεταξύ των Spitzenkandidaten. Ουδείς γνωρίζει αν αυτή η δέσμευση αντέξει μέχρι τέλους.

Αν ο κ. Βέμπερ δεν μπορέσει να διασφαλίσει την εκλογή του από την Ευρωβουλή μέχρι τη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ιουλίου, το χρονοδιάγραμμα θα μετακινηθεί προς τον Σεπτέμβριο. Σε αυτή την περίπτωση θα καθυστερήσει η επιλογή νέων επιτρόπων αλλά και οι ακροάσεις τους στην Ευρωβουλή. Σε αυτό το σημείο «κουμπώνει» το σενάριο της παράτασης της θητείας της σημερινής Κομισιόν ως τον Φεβρουάριο του 2020. Δεν λείπουν όμως τα μειονεκτήματα, όπως ο πολιτικός κίνδυνος που θα προκύψει από την αδυναμία της ΕΕ να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για το ευρώ και για την παρουσία του ESM στις διεθνείς αγορές και στην πιστοληπτική του ικανότητα. Επιπλέον, ορισμένοι από τους σημερινούς επιτρόπους σχεδιάζουν να είναι υποψήφιοι στις ευρωεκλογές και θα πρέπει να αντικατασταθούν.

Τέλος, αν οι διαπραγματεύσεις συνεχιστούν ως το φθινόπωρο, θα εμπλακούν άμεσα με τα υπόλοιπα κοινοτικά αξιώματα, όπως η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της ΕΚΤ. Αν ο κ. Βέμπερ δεν τα καταφέρει, τότε ίσως η Γερμανία να διεκδικήσει κάποιο από τα άλλα δύο πόστα. Είναι εδώ που ορισμένοι μιλούν για μετακίνηση Μέρκελ στη θέση του κ. Τουσκ. Η ίδια δεν φαίνεται, όπως σημειώνουν ευρωπαίοι αξιωματούχοι, θετική σε αυτό το ενδεχόμενο. Λέγεται όμως ότι ο υπουργός Οικονομίας και στενός σύμβουλός της Πέτερ Αλτμάιερ πιστεύει ότι πρέπει να κάνει το μεγάλο βήμα. Αν δε ο «μεγάλος συνασπισμός» βιώσει τριγμούς σε περίπτωση κακού εκλογικού αποτελέσματος για το SPD τον Μάιο, πολλοί προβλέπουν ότι θα ενισχυθούν οι φωνές για αποχώρησή του από την κυβέρνηση. Αυτό θα προκαλέσει πολιτική αναταραχή στο Βερολίνο με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται για τις συζητήσεις περί του νέου προέδρου της Κομισιόν. Δεν αποκλείεται η κυρία Μέρκελ να αποφασίσει τότε να αποχωρήσει ώστε να υπάρξει νέος καγκελάριος: η  ηγέτις του CDU Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ευρωεκλογές

Ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει τι θα συμβεί με τη συμμετοχή ή μη του Ηνωμένου Βασιλείου στις ευρωεκλογές. Την περασμένη Δευτέρα ο Ντέιβιντ Λίντιγκτον, ουσιαστικά το νούμερο 2 της κυβέρνησης της χώρας πίσω από την Τερέζα Μέι, ενημέρωσε την Εφορευτική Επιτροπή να αρχίσει να προετοιμάζεται για πιθανή συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στις ευρωεκλογές. Η ύστατη ημερομηνία για να αποφασιστεί η συμμετοχή είναι η 11η Απριλίου και για τον λόγο αυτόν αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί έκτακτη Σύνοδος Κορυφής στις 10 Απριλίου. Αν υπάρξει παράταση της διαδικασίας του Αρθρου 50 πέραν της 22ας Μαΐου, τότε η συμμετοχή στις ευρωεκλογές είναι υποχρεωτική. Και βέβαια, θα ανακύψει σοβαρό ζήτημα με τις έδρες που ανήκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, ορισμένες εκ των οποίων έχουν σήμερα κατανεμηθεί σε 14 κράτη-μέλη ενώ οι υπόλοιπες έχουν κοπεί με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των ευρωβουλευτών να μειωθεί από 751 σε 705.