Περιφερειακή πολιτική της ΕΕ: η τοπική προσέγγιση στην παγκόσμια πρόκληση

Επ’ ευκαιρία της υπουργικής συνόδου του ΟΟΣΑ για την περιφερειακή ανάπτυξη στην Αθήνα, θα συμμετέχω με μεγάλη χαρά στις συζητήσεις με πολιτικούς ηγέτες από όλο τον κόσμο σχετικά με τη δυναμική ανταπόκρισης των δημοσίων πολιτικών μέσα στην παγκοσμιοποιημένη υφήλιο στο εγγύς μέλλον. Στο εγχείρημα αυτό, η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ είναι και θα παραμείνει πολύτιμο στοιχείο για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Ο κόσμος αλλάζει με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς, με μη αναστρέψιμες συνέπειες. Ο εντοπισμός των διαρθρωτικών μεταβολών που διαμορφώνουν τις αλλαγές είναι ουσιαστικής σημασίας, ώστε να εφαρμοστούν οι αναγκαίες πολιτικές για τη διασφάλιση της ευημερίας της Ευρώπης και των πολιτών των κρατών-μελών της.

Αν και ποτέ δεν είναι εύκολο να προβλέψουμε το μέλλον, οι σημερινές κοινωνικές και οικονομικές τάσεις δείχνουν ότι η Ευρώπη θα αστικοποιηθεί περαιτέρω και ότι ο πληθυσμός της θα γερνάει. Η ήπειρός μας, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, θα επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή και, καθώς αυξάνεται η ζήτηση για νερό, τροφή, ενέργεια, γη και ορυκτά, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την αυξανόμενη σπανιότητα των πόρων. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική επαναπροσδιορίζουν το εργατικό δυναμικό. Ταυτόχρονα, οι ανησυχίες μας για την υγεία μετατοπίζονται. Η ρύπανση, η παχυσαρκία και η κατάθλιψη επηρεάζουν αρνητικά την ευημερία μας. Για να είμαστε έτοιμοι να θέσουμε υπό έλεγχο αυτές τις παγκόσμιες αλλαγές, πρέπει να επενδύσουμε στην πρόληψη, την έρευνα και την καινοτομία, καθώς και σε περισσότερο φιλόξενες πόλεις. Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ παρέχει εργαλεία για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων στις περιφέρειες, στους δήμους, στους κοινωνικούς εταίρους, στις επιχειρήσεις, στα πανεπιστήμια τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Είναι λοιπόν σημαντικό να γεφυρωθεί το κενό μεταξύ βραχυπρόθεσμων μέτρων και μακροπρόθεσμων στρατηγικών, που υποστηρίζονται από την περιφερειακή πολιτική. Οι παγκόσμιες μεταβολές απαιτούν να προσαρμοζόμαστε συνεχώς και, για να το επιτύχουμε, δεν πρέπει να σταματήσουμε ποτέ να καινοτομούμε. Στην Ελλάδα τα περισσότερα κονδύλια της ΕΕ επικεντρώνονται σε επενδυτικές προτεραιότητες που θα βοηθήσουν τις 13 περιφέρειές της και τις πόλεις τους να αναπροσανατολίσουν την οικονομία της προς την κατεύθυνση της τόνωσης της καινοτομίας και της εξωστρέφειας, με τη δημιουργία πιο βιώσιμων θέσεων εργασίας. Από το 2014 έχουμε κινητοποιήσει την εμπειρογνωμοσύνη μας για την ανάπτυξη στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης – την πλέον ολοκληρωμένη και αποκεντρωμένη πολιτική για την καινοτομία και τη βιομηχανία στην Ευρώπη σήμερα – για όλες τις ελληνικές περιφέρειες, την αξιοποίηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος κάθε περιφέρειας, την προώθηση της ανταγωνιστικότητας καθώς και την ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη. Η έρευνα και η καινοτομία, η στήριξη των επιχειρήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜΜΕ, και η ενεργειακή απόδοση κτιρίων στις πόλεις είναι ορισμένοι από τους τομείς που έχουν αναπτυχθεί. Ενα απτό αποτέλεσμα της χρηματοδότησης της ΕΕ είναι το ερευνητικό κέντρο Corallia: στηρίζει σύγχρονους συνεργατικούς σχηματισμούς καινοτομίας σε τεχνολογικούς τομείς έντασης γνώσης που είναι προσανατολισμένοι προς τις εξαγωγές, με αποτέλεσμα να συμβάλλει στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας.

Η ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική έχει επίσης βοηθήσει την Ελλάδα να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της στις επερχόμενες αλλαγές, στηρίζοντας διάφορες σημαντικές επενδύσεις σε βιώσιμες υποδομές μεταφορών, περιβάλλοντος και ενέργειας. Για παράδειγμα, η πρόσφατη αναβάθμιση του τερματικού σταθμού φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα βελτίωσε σημαντικά την ενεργειακή σταθερότητα και συνέβαλε στη μείωση της παραγωγής CO₂ και στον περιορισμό του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές. Εχω επίσης κατά νου το στρατηγικό έργο διασύνδεσης των Κυκλάδων, το οποίο εφοδιάζει τα νησιά με αξιόπιστη, καθαρότερη και φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια, ή τη σιδηροδρομική γραμμή υψηλής ταχύτητας Αθήνα – Θεσσαλονίκη: χάρη σε αυτό το μνημειώδες έργο οι επιβάτες θα ταξιδεύουν από τη μία πόλη στην άλλη σε τρεισήμισι μόνο ώρες και οι σιδηροδρομικές μεταφορές θα καταστούν μια καθαρή και ισχυρή εναλλακτική επιλογή σε σχέση με άλλα μέσα μεταφοράς. Για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού, αρχής γενομένης μετά το 2020, έχουμε προτείνει για την Ελλάδα τη χορήγηση ενωσιακής χρηματοδότησης ύψους περίπου 21 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 8% σε σύγκριση με την τρέχουσα περίοδο. Η Επιτροπή έχει ήδη εντοπίσει τις σημαντικότερες προκλήσεις και τις επενδυτικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με τις παγκόσμιες τάσεις.

Στις βασικές προτεραιότητες για την επόμενη περίοδο περιλαμβάνονται η έρευνα και η καινοτομία, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση, η προστασία του περιβάλλοντος, η αστική ανάπλαση και η βιώσιμη ανάπτυξη των πλέον ευάλωτων περιοχών, όπως τα μικρά και απομακρυσμένα νησιά και οι ορεινές περιοχές. Επίσης θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις αναπτυξιακές στρατηγικές που καταρτίζονται σε τοπικό επίπεδο και θα ενισχυθεί ιδιαίτερα ο ρόλος των τοπικών αρχών στη διαχείριση των κονδυλίων. Ενισχύεται ακόμη η αστική διάσταση της πολιτικής για τη συνοχή, καθώς το 6% των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης διατίθεται για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και καταρτίζεται ένα νέο πρόγραμμα δικτύωσης και ανάπτυξης ικανοτήτων για τις αστικές αρχές, η Ευρωπαϊκή Αστική Πρωτοβουλία.

Επιπλέον, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προώθηση της απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης, καθώς και στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Οι επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για τις σημαντικές αλλαγές που θα διαμορφώσουν τον κόσμο στο εγγύς μέλλον. Πρέπει να θέσουμε υπό έλεγχο τις αλλαγές αυτές και να τις εκμεταλλευτούμε προς όφελος των πολιτών μας. Εχω την πεποίθηση ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να αξιοποιήσει στο έπακρο τις τρέχουσες και τις μελλοντικές ευκαιρίες που δημιουργεί η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ. Ας καλωσορίσουμε μαζί ό,τι μας φέρνει το μέλλον.

Η κυρία Κορίνα Κρέτσου είναι επίτροπος περιφερειακής πολιτικής.