«Παράσιτα» και lockdown

Ο απόηχος της αίσθησης που ήδη είχε αρχίσει να κάνει από το 2019 η κορεατική ταινία «Παράσιτα» του Μπονγκ Τζουν Χο κορυφώθηκε στα Οσκαρ για τα καλύτερα του 2019 που απονεμήθηκαν τον Φεβρουάριο που μας πέρασε. Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, μια μη αγγλόφωνη ταινία κέρδισε τόσο το Οσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας (αναμενόμενο), όσο και εκείνο της καλύτερης ταινίας, που είναι η μεγαλύτερη κινηματογραφική διάκριση στον κόσμο (κέρδισε επίσης τα βραβεία σκηνοθεσίας και σεναρίου).

Η επιτυχία είναι τεράστια, αλλά συνέπεσε με την εξάπλωση της COVID-19 που εν τέλει έφερε τα πάνω κάτω στον κόσμο του κινηματογράφου, καθώς οι αίθουσες παγκοσμίως άρχισαν να αναστέλλουν τη λειτουργία τους και να κλείνουν (κάποιες οριστικά). Στην Ελλάδα τουλάχιστον, οι ταινίες που βγήκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στους ανοιχτούς χώρους είχαν περισσότερη κίνηση από εκείνες που άνοιξαν στις κλειστές αίθουσες.

Αυτές που «γλίτωσαν»

Οι «μεγάλες» ταινίες που κατάφεραν να τη γλιτώσουν επειδή πρόλαβαν και διανεμήθηκαν στις αίθουσες πριν φανεί η σοβαρότητα της κατάστασης της COVID-19 είναι το πολεμικό έπος «1917» του Σαμ Μέντες (που επίσης απέσπασε πολλά Οσκαρ), η επιστροφή του Ρόμαν Πολάνσκι στη θρυλική «Υπόθεση Ντρέιφους» με το «Κατηγορώ!» (που είναι η πρώτη ταινία που άνοιξε στις ελληνικές αίθουσες την 1η Ιανουρίου 2020), η «Μπαλάντα του Ρίτσαρντ Τζούελ», τελευταία ταινία του 90χρονου Κλιντ Ιστγουντ, και το δράμα κοστουμιών «Μικρές κυρίες» της Γκρέτα Γκέργουικ, που επίσης προτάθηκε για αρκετά Οσκαρ. Ολες αυτές οι ταινίες, όπως και τα «Παράσιτα», ήταν παραγωγές του 2019 και βρήκαν διανομή τους δύο πρώτους μήνες της χρονιάς, πριν έρθει το χτύπημα του πρώτου lockdown τον Μάρτιο, οπότε τα πάντα «πάγωσαν».

Από ελληνικής πλευράς, το πρώτο lockdown συνέπεσε με τη διανομή στις αίθουσες της τελευταίας ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη «Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς», της μοναδικής εφετινής ελληνικής ταινίας που τόσος κόσμος ανέμενε με αγωνία να δει. Το lockdown ήταν μια ψυχρολουσία, αλλά η ταινία υπήρξε τελικά τυχερή διότι ο κόσμος που την περίμενε το έκανε και μέχρι το καλοκαίρι, όταν η «Μπαλάντα» ξαναβγήκε, αυτή τη φορά στα θερινά, όπου αποδείχθηκε μια από τις μεγάλες επιτυχίες της καλοκαιρινής σεζόν!

Υπήρξαν όμως και άλλες ταινίες που κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, και παρά τα αυστηρά μέτρα τα οποία ακολούθησαν ευλαβικά τα θερινά σινεμά, έκαναν αίσθηση. Τη μεγάλη έκπληξη έκανε η αργεντίνικη ταινία «Το κόλπο του αιώνα» του Αριέλ Γουινογκράδ, η ιστορία μιας παρέας αποτυχημένων που αποφασίζει να επιχειρήσει την τέλεια ληστεία (βασισμένη σε πραγματικό περιστατικό).

Η αριθμητική δεν κάνει λάθη

Το πόσο άσχημη υπήρξε η χρονιά του 2020 στον κινηματογράφο – όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού – φαίνεται από μια απλή ματιά στα νούμερα: τον περασμένο Οκτώβριο, λίγο πριν από την ανακοίνωση για το δεύτερο lockdown, τα εισιτήρια των ελληνικών κινηματογραφικών αιθουσών κυμαίνονταν περίπου στις 10.000-15.000 ανά εβδομάδα. Σε όλη την επικράτεια. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της πτώσης, αρκεί να ειπωθεί ότι εδώ και δεκαετίες το χειρότερο ρεκόρ στις κινηματογραφικές εισπράξεις ετησίως ήταν οι 80.000 εισιτήρια την εβδομάδα του Δεκαπενταύγουστου, που θεωρείται η πλέον «αντικινηματογραφική»  περίοδος.

Το φαινόμενο της πτώσης των εισιτηρίων δεν αφορά φυσικά μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρο τον πλανήτη. Σχεδόν όλα τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ ματαιώθηκαν, με πρώτο και καλύτερο των Καννών, οι ημερομηνίες του οποίου τον περασμένο Μάιο συνέπεσαν με την τεράστια έξαρση της COVID. Στην Αμερική, τον Οκτώβριο που μας πέρασε, η Ενωση Ιδιοκτητών Κινηματογράφων, το Σωματείο Σκηνοθετών Αμερικής και η Ενωση Κινηματογράφου έστειλαν επιστολή προς τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων με αίτημα την «ανακατεύθυνση των μη δαπανηθέντων κεφαλαίων από το πακέτο βοήθειας για τον κορωνοϊό» που είχε εγκριθεί νωρίτερα από το κράτος.

Οι ενώσεις ζητούσαν επίσης «ένα νέο θεσμικό πλαίσιο με προτάσεις που θα συνδράμουν στη σωτηρία των κινηματογράφων με μια αποτελεσματική αντιμετώπιση των απωλειών λόγω της πανδημίας». Η κίνηση αυτή πήρε τεράστια έκταση επειδή την επιστολή είχαν συνυπογράψει αρκετοί καλλιτέχνες, ανάμεσα στους οποίους τρεις γίγαντες της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας: ο Κλιντ Ιστγουντ (που ωστόσο έχει δηλώσει ότι ετοιμάζει νέα ταινία, το «Cry Macho»), ο Μάρτιν Σκορσέζε (που έχει νέα ταινία στα σχέδιά του εδώ και καιρό) και ο Τζέιμς Κάμερον (που στο παρελθόν έχει δηλώσει ότι θέλει να κάνει ταινία στη Σελήνη). Ολοι αυτοί οι πολυβραβευμένοι δημιουργοί, οι οποίοι ανέκαθεν ήταν θρύλοι τής – να τονιστεί  – μεγάλης οθόνης, δηλαδή της αίθουσας, επισήμαναν μέσα στη χρονιά που φεύγει το ενδεχόμενο «της μη επιβίωσης των κινηματογράφων από τις επιπτώσεις της πανδημίας».

Αναβολές και μετακινήσεις ημερομηνιών

Την παραπάνω επιστολή συνυπέγραψαν επίσης τόσο οι παραγωγοί των ταινιών «Τζέιμς Μποντ», Μπάρμπαρα Μπρόκολι και Μάικλ Τζ. Γουίλσον, στην κατοχή των οποίων βρίσκεται και η τελευταία ταινία του πράκτορα, το «No time to die». Κατά μία έννοια, αυτή η ταινία υπήρξε το μεγάλο κινηματογραφικό γεγονός του 2020 επειδή… δεν βγήκε τελικά στις αίθουσες. Αρχικώς είχε προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2020, αλλά όταν πια το πρώτο lockdown ήταν γεγονός, απέκτησε νέα ημερομηνία α’ προβολής για τον Νοέμβριο του 2020. Εν τέλει το στούντιο άλλαξε και αυτή την ημερομηνία μεταθέτοντας τη διανομή της για τον Απρίλιο του 2021. Παρόμοιες αλλαγές στις ημερομηνίες α’ προβολής έγιναν σε αρκετές ακόμη ταινίες υψηλών προδιαγραφών (π.χ. το «Wonder Woman 1984») οι οποίες, ενώ ήταν έτοιμες για διανομή, μετατέθηκαν για το 2021, που αναμένεται να είναι μια αινιγματική χρονιά.