Παγκόσμια προτεραιότητα η διατήρηση της καλής υγείας των εφήβων

Πρόσφατα ειδικοί επιστήμονες από όλον τον κόσμο συμμετείχαμε στο Advancing Adolescent Health Spring Forum, που πραγματοποιήθηκε στο Αμστερνταμ, με στόχο την ανάδειξη των ειδικών χαρακτηριστικών και τον σχεδιασμό συστάσεων για την προστασία της υγείας των εφήβων. Κοινή διαπίστωση όλων των συμμετεχόντων ήταν ότι η διατήρηση της καλής υγείας των εφήβων αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα, διότι έχει κρίσιμες επιπτώσεις στο παρόν και στο μέλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για την κοινωνία.

Επίσης αναγνωρίστηκε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο οι διαφορές στον τρόπο ζωής και στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας μπορεί να επηρεάσουν το επίπεδο υγείας. Ιδιαίτερα όσον αφορά τους εφήβους, ο κίνδυνος μόλυνσης από διάφορες ασθένειες ενισχύεται από βιολογικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι περισσότερες ασθένειες στις οποίες είναι ευάλωτοι οι έφηβοι μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό.

Για τον λόγο αυτόν μεγάλη βαρύτητα δόθηκε στις πολιτικές πρόληψης για την αντιμετώπιση των πιο σημαντικών λοιμώξεων που προσβάλλουν τους εφήβους.

Νόσοι που εμφανίζονται σε εφήβους και προλαμβάνονται μέσω εμβολιασμού:

Α. Μηνιγγίτιδα

Ο τρόπος ζωής και οι κοινωνικές συμπεριφορές που επιλέγουν συνήθως οι έφηβοι περιλαμβάνουν συχνή σωματική επαφή, συγχρωτισμό σε κλειστούς χώρους, όπως η συμμετοχή σε nightclub, ανταλλαγή φιλιών και ομαδικές δραστηριότητες, που ευνοούν τη μεταφορά των παθογόνων μικροβίων της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

Τα περισσότερα πρόσφατα κρούσματα διεισδυτικής μηνιγγίτιδας στην Αμερική εμφανίστηκαν σε πανεπιστημιακά campus, όπου οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικοι συγχρωτίζονται σε κλειστές αίθουσες και έχουν έντονη κοινωνική ζωή. Ενα ακόμα παράδειγμα συσχέτισης του αυξημένου κινδύνου για μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο (οποιουδήποτε οροτύπου, Α, C, Y, W, και Β) και των στενών επαφών ήταν τα κρούσματα στην Ευρώπη το 2015, που συνδέθηκαν με το παγκόσμιο φεστιβάλ προσκόπων στο οποίο συμμετείχαν πάνω 33.000 έφηβοι από 162 χώρες. Επίσης το κάπνισμα, συμπεριλαμβανομένου και του παθητικού καπνίσματος, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση μηνιγγιτοδικοκκικής νόσου. Παρ’ όλα αυτά σε πρόσφατη ευρωπαϊκή έρευνα αποδείχθηκε ότι μόλις το 50% των εφήβων γνώριζε πως η μηνιγγίτιδα είναι μεταδοτική. Επίσης οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικοι διατρέχουν έναν ακόμα κίνδυνο, καθώς συνήθως υποτιμούν τα πρώτα συμπτώματα και καθυστερούν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, γεγονός που μπορεί να έχει επιπτώσεις, καθώς η εξέλιξη της νόσου είναι ραγδαία.

Στην Ελλάδα όλοι οι έφηβοι από την ηλικία των 11 ετών μπορούν να εμβολιαστούν δωρεάν εναντίον της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου από τις οροομάδες Α, C, W και Y. Ενώ συστήνεται και ο εμβολιασμός τους ενάντια στον οροομάδα Β, η οποία είναι και η συχνότερη.

Β. Παρωτίτιδα

Παρόμοια με τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, ένας αριθμός κρουσμάτων παρωτίτιδας στην Ευρώπη, στο Ισραήλ και στην Αμερική έχει συνδεθεί με δομές που ευνοούν τις στενές επαφές (πανεπιστημιουπόλεις, κλειστές θρησκευτικές κοινότητες). Τα τελευταία πέντε χρόνια εμφανίζονται αρκετά κρούσματα παρωτίτιδας (περίπου 10.000 τον χρόνο), κυρίως στους εφήβους, και συστήνεται τρίτη δόση εμβολίου.

Γ. HPV

Τέλος, ένα κλασικό παράδειγμα νόσου που συνδέεται με τη συμπεριφορά είναι η HPV λοίμωξη. Καθώς ο HPV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, οι συστάσεις έχουν σχεδιαστεί με στόχο τον εμβολιασμό στην εφηβική ηλικία πριν από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Στην Ελλάδα τα κορίτσια της εφηβικής ηλικίας μπορούν να εμβολιαστούν δωρεάν με το εννεαδύναμο εμβόλιο ενάντια στον HPV.

Δ. Εμβολιασμοί σε ανεμβολίαστους εφήβους

Επαναληπτικός εμβολιασμός για ιλαρά

Ο ελλιπής παιδικός εμβολιασμός αυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσει κάποιος στην εφηβική ηλικία. Για παράδειγμα, ο εμβολιασμός με ποσοστό κάλυψης 95%, με δύο δόσεις στην παιδική ηλικία, θα προστάτευε όλους τους εφήβους από την ιλαρά. Ωστόσο στην κλινική πράξη ο παιδικός εμβολιασμός δεν εφαρμόζεται πλήρως και συνέπεια αυτού είναι τα συνεχώς αυξανόμενα κρούσματα ιλαράς.

Επαναληπτικός εμβολιασμός διφθερίτιδας, τετάνου και κοκίτη

Πέρα από την αποτυχία επίτευξης πλήρους εμβολιασμού, οι έφηβοι βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο σε κάποιες λοιμώξεις και λόγω μείωσης της ανοσογονικότητας, των εμβολίων που πραγματοποιήθηκαν στην παιδική ή στην έναρξη της εφηβικής ηλικίας.

Για τον λόγο αυτόν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά μία επαναληπτική δόση στην ηλικία 9-15 ετών για τα εμβόλια, διφθερίτιδας, τετάνου και κοκίτη. Στην Ελλάδα και αυτός ο εμβολιασμός διενεργείται δωρεάν σε εφήβους από 11 ετών και άνω.

Αναλάβετε δράση, σε κάθε επίσκεψη στον γιατρό σας συζητήστε την εμβολιαστική σας κατάσταση και ρωτήστε για τυχόν νέα εμβόλια.

Εκτιμάται ότι 1.200.000 έφηβοι πέθαναν παγκοσμίως το 2015 (πάνω από 3.000 ανά ημέρα), πολλοί από αυτούς από νοσήματα που μπορούν να προληφθούν μέσω εμβολιασμού.

Ταυτόχρονα, πρόσθετες μελέτες δείχνουν ότι οι έφηβοι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τους κινδύνους και τα πιθανά αποτελέσματα που συνδέονται με τις διάφορες ασθένειες οι οποίες προλαμβάνονται με εμβόλια, όπως η λοίμωξη από τον ιό HPV και η μηνιγγίτιδα.

Την ίδια στιγμή οι έφηβοι δεν κάνουν τακτικές επισκέψεις προληπτικής φροντίδας σε κάποιον γιατρό. Συνεπώς, είναι επιτακτική η ανάγκη σε κάθε ιατρική επίσκεψη (ακόμα και σε περιστατικά έκτακτης ανάγκης) να γίνεται έλεγχος της εμβολιαστικής κάλυψης του εφήβου.

Ζούμε σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε από πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας. Ο πιο αξιόπιστος τρόπος ενημέρωσης είναι ο γιατρός και ο φαρμακοποιός σας. Μιλήστε μαζί τους για οποιαδήποτε απορία έχετε σχετικά με τον εμβολιασμό. Το Διαδίκτυο είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ενημέρωσή μας, όταν όμως πρόκειται για θέματα υγείας θα πρέπει να εμπιστευόμαστε μόνο αξιόπιστες πηγές, κυρίως ιστοτόπους επιστημονικών φορέων και οργανισμών.

Ο κ. Ανδρέας Κωνσταντόπουλος είναι καθηγητής Παιδιατρικής.