Οταν η «ζοφερή επιστήμη» γίνεται ταπεινή

και μετά με τον βρετανικό στρατό στην Κρήτη, και τις συνέχισε ως αιχμάλωτος πολέμου στη Θεσσαλονίκη και μετά στη Γερμανία – αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.)

Η έρευνα στα σχολεία της Κένυας δημιούργησε και αυτή κίνημα. Λιγότερο για τα ευρήματά της. (Στα συγκεκριμένα σχολεία, δύο επισκέψεις τον χρόνο για την αντιμετώπιση της διάρροιας βελτίωσαν την υγεία των μαθητών και μείωσαν τη σχολική διαρροή, με κόστος 3,50 δολάρια ανά κερδισμένο σχολικό έτος, έναντι 36 δολαρίων ανά επιπλέον έτος για τα δωρεάν γεύματα και 99 δολαρίων για τις δωρεάν στολές.) Περισσότερο για τη μέθοδο.

Ενα τέταρτο του αιώνα μετά, η Εστέρ Ντιφλό και ο Αμπιτζιτ Μπάνερτζι, στο Εργαστήριο Ανάλυσης της Φτώχειας (J-PAL) που ίδρυσαν στο ΜΙΤ, σε συνεργασία με τον Μάικλ Κρέμερ στο Χάρβαρντ, μαζί με άλλους 180 καθηγητές και περισσότερους ερευνητές σε όλον τον κόσμο, έχουν εκπονήσει 978 «τυχαιοποιημένες μελέτες αξιολόγησης» σε 83 χώρες.

Η μελέτη για την οποία είναι περισσότερο περήφανοι αφορά τρόπους αύξησης των εμβολιασμών στην Ινδία (όπου 25 εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο δεν εμβολιάζονται). Οι περισσότεροι πίστευαν ότι το πρόβλημα είναι η έλλειψη υποδομής, η (αδικαιολόγητη) απουσία των γιατρών και των νοσοκόμων από τα κέντρα υγείας κ.τ.λ. Η Ντιφλό και ο Μπάνερτζι συνεργάστηκαν με την τοπική κυβέρνηση και μια ΜΚΟ που ανέλαβε την υποδειγματική παροχή εμβολιασμών σε 60 χωριά. Στα μισά από αυτά η νοσοκόμος της ΜΚΟ εμφανιζόταν την προκαθορισμένη ώρα και μέρα έτοιμη να κάνει το εμβόλιο σε κάθε σπίτι. Στα άλλα 30 χωριά, εκτός από τον κατ’ οίκον εμβολιασμό, προσέφερε επίσης 1 κιλό φακές για κάθε εμβόλιο και ένα σετ ανοξείδωτων πιάτων με τη συμπλήρωση όλου του κύκλου εμβολίων. Αποτέλεσμα: Στην ομάδα ελέγχου (άλλα 60 χωριά της περιοχής) το ποσοστό εμβολιασμών έμεινε στο 5%. Στα 30 χωριά με τον κατ’ οίκον εμβολιασμό ανέβηκε στο 12%. Στα 30 χωριά με κατ’ οίκον εμβολιασμό συν φακές, συν πιάτα, έφτασε το 37%. Οι φακές και τα πιάτα κόστισαν πολύ λιγότερο από τα οφέλη των επιπλέον εμβολιασμών.

Είναι σημαντικό εύρημα αυτό; Ναι, επειδή οδηγεί στον σχεδιασμό πολιτικών που καλυτερεύουν τη ζωή των ανθρώπων, δίνοντας σε περισσότερους τη δυνατότητα να αποδράσουν από τη φτώχεια.

Στη συνέντευξη Τύπου του ΜΙΤ τη μέρα της βράβευσης κάποιος ρώτησε την Ντιφλό και τον Μπάνερτζι: «Τι διαφορετικό θα κάνετε τώρα που πήρατε το Νομπέλ;». Αυτοί κοιτάχτηκαν και απάντησαν: «Διαφορετικό τίποτε. Αγαπάμε αυτή τη δουλειά. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε να την κάνουμε».

Ο κ. Μάνος Ματσαγγάνης
είναι καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής
στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.