Oσκαρ την εποχή της COVID-19

Την περασμένη Κυριακή 17 Ιανουαρίου, μέσω κοινής δράσης ανάμεσα στο Los Angeles Greek Film Festival και στο UCLA Stavros Niarchos Foundation Center for the Study of Hellenic Culture, η ταινία «Μήλα» του Χρήστου Νίκου (στην οποία executive producer είναι η αυστραλή ηθοποιός Κέιτ Μπλάνσετ) προβλήθηκε διαδικτυακά σε ειδική πλατφόρμα. Οι χρήστες μπορούσαν να τη δουν μέσα στο 24ωρο που η ταινία θα ήταν «ελεύθερη» στο Διαδίκτυο. Το σημαντικότερο ωστόσο της κίνησης αυτής ήταν ότι παρείχε τη δυνατότητα να τη δουν και μέλη της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου που ψηφίζουν στα Οσκαρ.

Λόγω της τρέχουσας κατάστασης, με τη νόσο COVID-19 να έχει ανατρέψει πολλά δεδομένα στη ζωή μας, η ημερομηνία που θα διεξαχθεί η τελετή για τα σημαντικότερα κινηματογραφικά βραβεία στον κόσμο εφέτος άλλαξε. Τα Οσκαρ του 2021 θα δοθούν κάποια στιγμή τον Απρίλιο. Βεβαίως, μαζί με την ημερομηνία της τελετής άλλαξε και το διάστημα μέσα στο οποίο οι ταινίες θα πρέπει να έχουν προβληθεί στις αίθουσες και σε πλατφόρμες ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν στην οσκαρική κούρσα.

Επί δεκαετίες, το διάστημα μέσα στο οποίο οι ταινίες θα έπρεπε να έχουν προβληθεί ήταν από την 1η Ιανουαρίου μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους της απονομής. Τώρα, η ημερομηνία λήξης είναι η τελευταία ημέρα του προσεχούς Φεβρουαρίου, άρα μέσα στη χρονιά που θα δοθούν τα Οσκαρ. Αυτό έγινε διότι η ημερομηνία πολλών έτοιμων ταινιών που επρόκειτο να διανεμηθούν μέσα στο 2020 άλλαξε την τελευταία στιγμή λόγω της αναστάτωσης που προκάλεσε ο κορωνοϊός.

Φυσικά, στο διάστημα που θ’ ακολουθήσει μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου θα πρέπει να περιμένουμε την εμφάνιση αρκετών ταινιών που πολύ πιθανόν να κάνουν την έκπληξη και να βρεθούν σε κάποιες από τις κατηγορίες των βραβείων. Με τα ως τώρα δεδομένα, πάντως, υπάρχουν μερικές ταινίες που όλα δείχνουν ότι πολύ δύσκολα θα απουσιάζουν από τα Οσκαρ. Αν και είναι σχετικά νωρίς για να μιλήσει κανείς για σίγουρα προγνωστικά, οι ταινίες και τα πρόσωπα που αναφέρονται στο κείμενο που ακολουθεί ανήκουν σε αυτά με τις περισσότερες πιθανότητες να ακουστούν στα βραβεία.

Η επιτυχία της Μακ Ντόρμαντ

Μία από τις ταινίες που αποκλείεται να λείπει από τα Οσκαρ είναι το «Nomadland» της Κλόε Τζάο, σε παραγωγή της πρωταγωνίστριάς του Φράνσες Μακ Ντόρμαντ. Από τη στιγμή που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Βενετίας τον περασμένο Σεπτέμβριο, η ταινία δεν έχει πάψει να απασχολεί την παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα ως κάτι το πολύ ξεχωριστό και επίκαιρο. Η Μακ Ντόρμαντ, δις βραβευμένη με το Οσκαρ α’ γυναικείου ρόλου («Φάργκο», «Τρεις πινακίδες έξω από το Εμπινγκ στο Μιζούρι»), αποδεικνύει την αξία της και ως παραγωγός καθώς το «Nomadland» είναι, κυρίως, δικό της «παιδί». Η ταινία αναφέρεται στο οδοιπορικό μιας γυναίκας κοντά στα 60 (Μακ Ντόρμαντ) η οποία αποφασίζει να βάλει μπροστά τις μηχανές για ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή της, ξεκινώντας, ουσιαστικά με μηδενισμένο το κοντέρ. Θύμα της οικονομικής κρίσης που έπληξε την πατρίδα της στη δεύτερη δεκαετία του νέου μιλένιουμ, η γυναίκα αυτή συμβολίζει την Αμερική της επιμονής και του πείσματος, την Αμερική που αρνείται να καταθέσει τα όπλα και να παραδοθεί, την Αμερική που αντιστέκεται με σθένος στην καταπίεση και που είναι έτοιμη για νέες περιπέτειες ακόμα και αν όλα δείχνουν ότι ο χρόνος την έχει ξεπεράσει. Φαίνεται ότι η Φράνσες Μακ Ντόρμαντ πολύ δύσκολα θα απουσιάζει από την πεντάδα του Οσκαρ α’ γυναικείου ρόλου, στην οποία μια θέση πιθανότατα να διεκδικήσει και η Κάρεϊ Μάλιγκαν για την ταινία «Promising Young Woman» του Εμεραλντ Φενέλ, όπου υποδύεται μια γυναίκα με τραυματισμένο παρελθόν που αναζητεί εκδίκηση.

Ωστόσο, μια ακόμα ερμηνεία που έχει συζητηθεί ιδιαιτέρως είναι της Βρετανίδας Βανέσα Κίρμπι στην ταινία «Τα θραύσματα μιας γυναίκας» («Pieces of a Woman»), αγγλόφωνου ντεμπούτου του ούγγρου σκηνοθέτη Κορνέλ Μουντρούτζου. Η μακράς διάρκειας σκηνή στην οποία βλέπουμε την Κίρμπι να γεννάει θεωρείται ήδη σκηνή ανθολογίας.

Πολιτική και κινηματογράφος

Σε μια εποχή που στην Αμερική επικρατεί αλαλούμ με την τελευταία ψηφοφορία για την προεδρία της χώρας, μια ταινία όπως η «Δίκη των επτά του Σικάγο» («The trial of the Chicago 7») δείχνει ιδιαιτέρως επίκαιρη, γι’ αυτό και βρίσκεται στα προγνωστικά. Σκηνοθετημένη από τον Ααρον Σόρκιν, η ταινία στην οποία πρωταγωνιστούν εκτός άλλων ο Σάσα Μπάρον Κόεν και ο Εντι Ρεντμέιν αναφέρεται στις αναταραχές που έλαβαν χώρα στο Σικάγο κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου των Δημοκρατικών το 1968. Επτά άνθρωποι βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου με διάφορες κατηγορίες και η παρωδία της δίκης που ακολούθησε έχει γράψει Ιστορία.

Σε εντελώς διαφορετικό κλίμα, μια άλλη ταινία που όλα δείχνουν ότι θα συμμετάσχει στα Οσκαρ είναι το «Μανκ» του Ντέιβιντ Φίντσερ, η ιστορία του Χέρμαν Τζ. Μάνκιεβιτς, σεναριογράφου του περίφημου «Πολίτη Κέιν» του Ορσον Γουέλς, με τον οποίο ο πρώτος ήρθε σε σύγκρουση κατά τη διάρκεια δημιουργίας του «Κέιν» αλλά και αφού η ταινία είχε πια ολοκληρωθεί. Ο Φίντσερ μιλά για τις άγριες συνθήκες δημιουργίας στη Μέκκα του κινηματογράφου και η ματιά του δεν είναι καθόλου νοσταλγική. Ως Μάνκιεβιτς, ο Γκάρι Ολντμαν δίνει μια πληθωρική ερμηνεία και μια υποψηφιότητα για το Οσκαρ α’ ρόλου στον ήδη βραβευμένο στην κατηγορία αυτή βρετανό ηθοποιό («Η πιο σκοτεινή ώρα») είναι σχεδόν βέβαιη.

Ερμηνεία επιπέδου όμως είναι και αυτή του Αντονι Χόπκινς στην ταινία «Πατέρας» («Father») του Φλόριαν Ζέλερ. Ο ουαλός ηθοποιός υποδύεται έναν ηλικιωμένο ο οποίος αρνείται οποιαδήποτε βοήθεια από την κόρη του (Ολίβια Κόλμαν) και συγχρόνως αμφισβητεί κάθε πρόσωπο που τον συναναστρέφεται, καθώς επίσης τον ίδιο τον εαυτό του. Βαρύ δράμα, εξαιρετικά παιγμένο, όχι μόνο από τον Χόπκινς αλλά και από την Κόλμαν. Η βραβευθείσα με το Οσκαρ α’ ρόλου για την «Ευνοούμενη» του Γιώργου Λάνθιμου ενδεχομένως να διεκδικήσει το β’ γυναικείου ρόλου.

Η δυναμική του μαύρου στοιχείου

Νωπές παραμένουν ακόμα οι αντιδράσεις της μαύρης κοινότητας του Χόλιγουντ για την υποτιθέμενη απουσία, τα τελευταία χρόνια, του μαύρου στοιχείου από τα Οσκαρ. Εφέτος σίγουρα δεν μπορεί να ειπωθεί τίποτα σχετικό με φυλετικό ρατσισμό και Οσκαρ, διότι πάρα πολλές ταινίες στις οποίες το μαύρο στοιχείο έχει τον πρώτο λόγο ανήκουν σε αυτές που, όπως ακούγεται, θα συμμετέχουν στις βραβεύσεις.

Μια από τις πλέον συζητημένες ταινίες της χρονιάς είναι το σκηνοθετικό ντεμπούτο της μαύρης ηθοποιού Ρετζίνα Κινγκ, βραβευθείσας με Οσκαρ β’ ρόλου για την ταινία «Αν η οδός Μπιλ μπορούσε να μιλήσει» (2018). Η ταινία της λέγεται «One night in Miami» και πραγματεύεται μια αξιοπερίεργη συνάντηση που στην πραγματικότητα δεν έγινε ποτέ: του πολιτικού ακτιβιστή Μάλκομ Χ, του πυγμάχου Κάσιους Κλέι (ο οποίος αργότερα θα προσηλυτιζόταν στον ισλαμισμό και θα άλλαζε το όνομά του σε Μοχάμεντ Αλι), του τραγουδιστή Σαμ Κουκ και του αθλητή Τζιμ Μπράουν που αργότερα έγινε ηθοποιός. Τέσσερις εμβληματικές προσωπικότητες των μαύρων της δεκαετίας του 1960 που είχαν τρομερή επιρροή στον κόσμο βρίσκονται μέσα σε ένα δωμάτιο. Τι μπορεί να προκύψει από μια συζήτηση μεταξύ τους;

Το φυλετικό ζήτημα δείχνει ακόμα πιο έντονο στην ταινία του Τζορτζ Σ. Γουλφ «Ma Rainey’s Black Bottom» («Η θρυλική Μα Ρέινι»). H ιστορία τοποθετείται στο Σικάγο του 1927 και αναφέρεται στη γεμάτη εντάσεις ηχογράφηση ενός δίσκου της Μα Ρέινι με τους λευκούς παραγωγούς που δεν μπορούσαν να ελέγξουν την κατάσταση. Στον ρόλο ενός από τους μαύρους τρομπετίστες της ορχήστρας, ο Τσάντουικ Μπόσμαν (1976-2020) ακούγεται πολύ έντονα για μια υποψηφιότητα στην κατηγορία του α’ ανδρικού ρόλου. Αν αυτό συμβεί, ο Μπόσμαν θα ανήκει στους ελάχιστους ηθοποιούς που έχουν προταθεί ή και κερδίσει Οσκαρ χωρίς να ζουν (ο Χιθ Λέτζερ είναι ο τελευταίος ηθοποιός που βραβεύτηκε μετά θάνατον για την ταινία «Σκοτεινός ιππότης»). Για την ίδια ταινία, η Βαϊόλα Ντέιβις φαίνεται ότι μπορεί να διεκδικήσει μια θέση στην πεντάδα των ηθοποιών για το Οσκαρ α’ γυναικείου ρόλου. Να σημειωθεί ότι το σενάριο της ταινίας είναι βασισμένο στο βραβευμένο με Πούλιτζερ θεατρικό έργο του Αύγουστου Γουίλσον.

Οι «Μαύροι Πάνθηρες» βρίσκονται και πάλι στο προσκήνιο με την ταινία «Judas and the Black Messiah» σε σκηνοθεσία Σάκα Κινγκ. Το φιλμ περιγράφει την υπόθεση Φρεντ Χάμπτον (Ντάνιελ Καλούια), εκπροσώπου των «Μαύρων Πανθήρων» στο Ιλινόι, ο οποίος έπεσε θύμα προδοσίας του Γουίλιαμ Ο’ Νιλ (Λακίθ Στάνφιλντ), πληροφοριοδότη του FBI. Ενδιαφέρον όμως προκαλεί και η τελευταία ταινία του Σπάικ Λι «Da 5 bloods», μια «επιστροφή» του αμερικανικού κινηματογράφου στον πόλεμο του Βιετνάμ μέσω μιας ιστορίας που σίγουρα διακρίνεται από πρωτοτυπία· τέσσερις αμερικανοί βετεράνοι επιστρέφουν στη ζούγκλα του Βιετνάμ όπου κάποτε πολέμησαν για την πατρίδα τους προκειμένου να βρουν τα οστά του ανωτέρου τους αλλά και την περιουσία που τους βοήθησε να κρύψουν. Ο μαύρος πρωταγωνιστής της ταινίας Ντελρόι Λίντο ενδέχεται να διεκδικήσει το Οσκαρ α’ ρόλου.

Τέλος υπάρχει και ο παράγοντας «The United States vs Billie Holiday», μια βιογραφική ταινία του Λι Ντάνιελς πάνω στη διάσημη μαύρη τραγουδίστρια την οποία υποδύεται η Αντρα Ντέι.

Η μάχη στην κατηγορία της διεθνούς ταινίας

Από τις μη αγγλόφωνες ταινίες που θα διεκδικήσουν το Οσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας, τα «Μήλα», το ντεμπούτο στη σκηνοθεσία μεγάλου μήκους του Χ. Νίκου, έχουν κάνει σταθερά βήματα από τότε που άνοιξαν στο περυσινό Φεστιβάλ Βενετίας. Λίγο αργότερα άρχισαν οι ψίθυροι για πιθανή συμμετοχή τους στα βραβεία Οσκαρ. Διόλου τυχαία αυτή είναι η ταινία που υποβλήθηκε επισήμως από το ελληνικό κράτος στην Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για την κατηγορία της καλύτερης διεθνούς ταινίας. Και ενώ όλοι ευχόμαστε το καλύτερο για την ταινία του Νίκου (η οποία, αν μπει στην πρώτη, μακρά λίστα, ενδεχομένως να διεκδικήσει περισσότερα βραβεία), ο οσκαρικός πυρετός τους δύο πρώτους μήνες του Ιανουαρίου όλο και ανεβαίνει. Μέχρι στιγμής, η δανέζικη ταινία «Druk» του Τόμας Βίντερμπεργκ φαίνεται να είναι το φαβορί. Στην ταινία, όπου πρωταγωνιστεί ο Μαντς Μίκελσεν, τέσσερις καθηγητές Λυκείου πειραματίζονται με την κατάχρηση αλκοόλ θεωρώντας ότι όσο περισσότερο οινόπνευμα ρέει στις φλέβες τους, τόσο θα βελτιώνεται και η ζωή τους. Αξιοπερίεργο δράμα από το οποίο δεν λείπει το χιούμορ, όπως συμβαίνει σε όλες τις ταινίες του ταλαντούχου σκηνοθέτη επιτυχιών, όπως η «Οικογενενειακή γιορτή» και «Το κυνήγι». Στα προγνωστικά βρίσκεται επίσης το θαυμάσιο γαλλικό δράμα του Φίλιπο Μενεγκέτι «Εμείς οι δυο» («Deux») στο οποίο η Μπάρμπαρα Σούκοβα υποδύεται τη μεσόκοπη γυναίκα που προσπαθεί να βοηθήσει τον έρωτά της, τη Μαρτέν Σεβαλιέ, να ορθοποδήσει μετά το εγκεφαλικό επεισόδιό της. Αλλά το γεγονός ότι η Σεβαλιέ είναι μητέρα δύο παιδιών που κάθε άλλο παρά συμφωνούν με τη σχέση της δίνει στην ταινία βαθύτερες κοινωνικές προεκτάσεις, ιδιαίτερα σήμερα που το γυναικείο φύλο φαίνεται να είναι κυρίαρχο στον κινηματογράφο.