«Ομορφη Πόλη» ετών 58

Πενήντα οκτώ χρόνια μετά το πρώτο της ανέβασμα η «Ομορφη Πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη αναβιώνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Μια θρυλική παράσταση που τότε δεν βρήκε την ανταπόκριση που της άξιζε, επιχειρεί να πράξει σήμερα το αντιστρόφως ανάλογο. Να μιλήσει, δηλαδή, για τη διαχρονική Ελλάδα – του έρωτα, του θανάτου, της ζωής – μέσα από ποιητικά κείμενα του Μίκη Θεοδωράκη (και μουσική) και πεζά κείμενα του Γιώργου Βάλαρη (σκηνοθετεί επίσης). Με άξονα πάντα τη θρυλική επιθεώρηση.

Στις 9 Ιουνίου 1962 το θέατρο Παρκ υποδέχτηκε την «Ομορφη Πόλη» του Μέντη Μποσταντζόγλου (Μποστ), σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, σκηνικά Βασίλη Φωτόπουλου, χορογραφίες Βαγγέλη Σειληνού και φυσικά σε μουσική του συνθέτη. Το έναυσμα όμως δόθηκε μια δεκαετία νωρίτερα με ακούσιο πρωταγωνιστή τον Γιάννη Θεοδωράκη. Τον αδελφό του συνθέτη.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε τους «Λιποτάκτες», τον πρώτο ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών του. Οπως εξομολογείται τα ποιήματα αυτά τα μάζευε από πεταμένα χαρτάκια που έβρισκε στον κήπο τους. Τα σκορπούσε ο αδελφός του, γιατί δεν τα θεωρούσε άξια λόγου και γιατί ένιωθε ενοχές που άλλοι έχυναν το αίμα τους για τον αγώνα κι αυτός βολεμένος έγραφε στιχάκια. Ισως για αυτό ο τίτλος της ποιητικής συλλογής «Λιποτάκτες» να αποτυπώνει και τη διάθεση του ποιητή, Γιάννη Θεοδωράκη. Ο συνθέτης θυμάται και περιγράφει: «Πρώτα συνέθεσα το τέταρτο τραγούδι, το «Χάθηκα», όταν υπηρετούσα στρατιώτης στα Χανιά, στα 1952. Ηταν ένα ποίημα του αδελφού μου του Γιάννη. Εκείνος ήταν τότε είκοσι χρονών κι έγραφε ποίηση».

Ο συνθέτης έχει εξομολογηθεί ότι γράφοντας αυτά τα τραγούδια είχε την κρυφή επιθυμία να τα φτιάξει με τέτοιον τρόπο ώστε να χορεύονται από τη νεολαία της εποχής. Η ηχογράφηση έγινε τελικά το 1960. Ο Μανώλης Χιώτης ήταν ο επικεφαλής της ορχήστρας. Κιθάρα έπαιξε ο Δημήτρης Φάμπας. Ερμηνευτής ο Μίκης με τη χαρακτηριστική αντιμελωδική αλλά εκφραστική φωνή του. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Μποστ, στενός συνεργάτης του συνθέτη εκείνη την εποχή. Η «Ομορφη Πόλη» (ή «Θα γίνεις δικιά μου») είναι το τραγούδι που έμεινε στην ιστορία, έγινε το αγαπημένο του συνθέτη αλλά και του κόσμου, ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα γνωρίζοντας μεγάλες ερμηνείες, όπως αυτή της Edith Piaf για την ταινία «Les amants de Teruel» («Οι εραστές του Τερουέλ» του 1962).

Την ίδια χρονιά ο Μίκης Θεοδωράκης πήρε την απόφαση να ανεβάσει την επιθεώρηση «Ομορφη Πόλη» στο Παρκ, στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Πρωταγωνιστούσαν οι αδελφές Καλουτά, ο Ανδρέας Ντούζος, η Μαρία Κωνσταντάρου κ.ά. και το έργο χωριζόταν σε δύο μέρη. Στο πρώτο ακούγονταν τραγούδια σε στίχους του Μποστ, ενώ στο δεύτερο σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου και Ερρίκου Θαλασσινού τραγουδούσαν οι Γρηγόρης Μπιθικώτσης και Ντόρα Γιαννακοπούλου. Οι τίτλοι των τραγουδιών αξέχαστοι έως σήμερα: «Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά», «Της ξενιτιάς» («Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες»), «Οταν με δείτε να μιλώ», «Εκείνος που μας χάθηκε», αλλά και ο «Καημός» που είχε πρωτοπεί ο Στέλιος Καζαντζίδης ένα χρόνο νωρίτερα.

Ο Μίκης Θεοδωράκης διηγείται την όχι και τόσο ευχάριστη ιστορία που κρύβεται την ίδια χρονική περίοδο: «Αφού παρακολούθησα ημιπαράλυτος απ’ τον πυρετό και τους πόνους τη γενική δοκιμή της «Ομορφης Πόλης», την επομένη έφυγα για το Παρίσι, όπου με περίμενε μια άλλη υποχρέωση. Επρεπε να δω το φιλμ του Litvak «Μεσάνυχτα παρά πέντε», με τη Σοφία Λόρεν και τον Αντονι Πέρκινς, προκειμένου να γράψω τη μουσική. Δούλευα μέσα σε απερίγραπτες συνθήκες. Οι αιμοπτύσεις είχαν πολλαπλασιαστεί ενώ η γενική παράλυση έκανε δύσκολη και οδυνηρή ακόμα και την παραμικρή κίνηση. Ομως τα οικονομικά μας βρίσκονταν σε τραγική κατάσταση και δεν είναι υπερβολή να πω ότι, χωρίς τα χρήματα της ταινίας, υπήρχε πρόβλημα επιβίωσης. Εσφιξα λοιπόν τα δόντια έως την ημέρα που τελείωσε η ηχοληψία. Την επομένη φύγαμε για το Λονδίνο, όπου η Αμαλία Φλέμινγκ με πήγε σ’ ένα διάσημο πνευμονολόγο, φίλο του συζύγου της. Χωρίς να μας αποκαλύψουν το μυστικό, ο καθηγητής και η Φλέμινγκ με οδήγησαν άρον άρον στο Sanatorium King Edward the Seventh, στο Midlessex. Εκεί, αφού μετά μια βδομάδα μου έκαναν βιοψία, αποκλείστηκε ο καρκίνος και παρέμεινε η φυματίωση».

Η «Ομορφη Πόλη» δεν περπάτησε όταν πρωτοανέβηκε στο θέατρο. Δεν είχε ανταπόκριση από το κοινό, που μάλλον αμήχανα υποδέχθηκε το έργο του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά πολύ περισσότερο έπαιξε ρόλο η απουσία του. Ο ίδιος ζήτησε από τους Καζαντζίδη – Μαρινέλλα και Χιώτη – Λίντα να εμφανισθούν στην παράσταση, το έκαναν, αλλά δεν υπήρξε διαφορά.

ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ

Κυριακή 19 Ιανουαρίου 18.00 – 21.00Tρίτη 21 Ιανουαρίου 20.00Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 20.00Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 20.00Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 20.00Σάββατο 25 Ιανουαρίου 18.00 – 21.00Κυριακή 26 Ιανουαρίου 18.00 – 21.00Tρίτη 28 Ιανουαρίου 20.00Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 20.00Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 20.00