Ομορφες μέρες στην Πόλη της Σιωπής

Με την παρθενική διοργάνωσή του τον Ιούλιο του 2010 – και μέσα στη λαίλαπα της ελληνικής οικονομικής κρίσης – το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πάτμου ήταν ένας ακόμα σημαντικός πολιτιστικός θεσμός που θεσπίστηκε στο Νησί της Αποκάλυψης μαζί με το εξαιρετικά δημοφιλές Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, που καλώς εχόντων των πραγμάτων συνήθως λαμβάνει χώρα Ιούλιο στο Σχολείο της Σκάλας και στο Παλαιό Σχολείο της Χώρας, διαρκεί μία εβδομάδα και περιλαμβάνει ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ μεγάλου και μικρού μήκους (το περσινό καλοκαίρι ματαιώθηκαν όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις του νησιού λόγω της πανδημίας της νόσου COVID-19). Μάλιστα, το 2013 προσκεκλημένος της οργανωτικής ομάδας ήταν ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης και σεναριογράφος Αλεξάντερ Πέιν καθώς και ο βραβευμένος διευθυντής φωτογραφίας Φαίδων Παπαμιχαήλ, υποψήφιος εφέτος για το Οσκαρ φωτογραφίας της ταινίας «Η δίκη των Επτά του Σικάγο».

Η ματιά της Αντζελας Ισμαήλου

Σε ό,τι αφορά ωστόσο την ίδια την κινηματογραφική δημιουργία, η Πάτμος έχει μεν «πρωταγωνιστήσει» σε κάποιες ταινίες, όχι όμως τόσο όσο πιθανόν να μπορούσε. Το Μοναστήρι της Αποκάλυψης, η χώρα της Πάτμου, τα γειτονικά νησιά και βέβαια η μαγεία της θάλασσας είναι στοιχεία που λειτουργούν καταλυτικά στην προσωπική απομόνωση που επιζητούν οι ήρωες της ταινίας της Αντζελας Ισμαήλου «Η πόλη της σιωπής» (διεθνής τίτλος «Interlude City of a Dead Woman»), της πιο πρόσφατης μυθοπλαστικής ταινίας που γυρίστηκε στο Νησί της Αποκάλυψης και παίχτηκε με επιτυχία στις αίθουσες το 2016. Η Δάφνη, η ελληνικής καταγωγής κεντρική ηρωίδα της ταινίας την οποία υποδύεται η ίδια η Ισμαήλου, επιστρέφει στον τόπο της παιδικής ηλικίας της για να ανακάμψει από ένα τραγικό γεγονός και να επαναπροσδιορίσει τη ζωή της. Ο Θέοντρικ (Σον Μπένσον), ο προτεστάντης ιερέας, αναζητεί στην Πάτμο σπάνια χειρόγραφα της Μονής, χωρίς να μπορεί να φανταστεί το απροσδόκητο που του επιφυλάσσει αυτή η έρευνα. Ενα τρίτο πρόσωπο, ο Ισπανός Εστεμπάν (Εριχ Γουάιλντπρετ) φθάνει στην Πάτμο για να παραλάβει κάποια προσωπικά αντικείμενα από το Μοναστήρι των γυναικών και ανακαλύπτει ότι η μητέρα του δεν ήταν νεκρή όλα αυτά τα χρόνια, αλλά είχε βρει καταφύγιο στο Θείο. Τέλος, υπάρχει και το ζευγάρι των ηλικιωμένων Αγγλων που ζουν στο νησί: ο Ρίτσαρντ και η Τζόζεφιν (Μπέρναρντ Χιλ, Σάρα Μάιλς), κάτοικοι της Πάτμου επί 30 χρόνια· εκείνος συγγραφέας και λάτρης της Ελλάδας, συγκλονισμένος στη νεότητά του από το έργο και το πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη, έχει επιλέξει την Ελλάδα ως μόνιμο τόπο κατοικίας αποσυρμένος διά παντός από την «ταραγμένη Ευρώπη». Αναζητεί με τη γυναίκα του (συντηρήτρια και επιμελήτρια παλαιών κειμένων) το δικό τους όνειρο και με τους δικούς τους όρους…

Για την ίδια την Αντζελα Ισμαήλου η Πάτμος «δρα αποφασιστικά στο εγχείρημά τους αυτό, σαν τον πιο φυσικό επίγειο παράδεισο». Οντως, στο πανέμορφο και επιβλητικό νησί της Πάτμου, που στην ουσία είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας, οι ήρωες συναντιούνται έναν χειμώνα, για να συγκρουστούν με τα δικά τους τα όρια και το παρελθόν τους (δύο ακόμη ρόλοι στην ταινία είναι της Ρούλας Πατεράκη αλλά και του Γιάννη Βόγλη στο κύκνειο άσμα του).

Εκλεκτό επιτελείο

Η αλήθεια είναι ότι το νησί της Πάτμου δεν έχει χρησιμοποιηθεί πολύ στον κινηματογράφο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Κώστας Ασημακόπουλος γύρισε εκεί τη δραματική ταινία «Ομορφες μέρες», που ουσιαστικά είναι η πρώτη ταινία της οποίας η ιστορία διαδραματίζεται στην Πάτμο. Βασικό πρόσωπο της ιστορίας μια όμορφη γυναίκα (Αλεξάνδρα Λαδικού) που καταφθάνει στο ήσυχο και απομακρυσμένο νησάκι του Αιγαίου κουβαλώντας ένα βαρύ  μυστικό που την αφορά. Νιώθει απόμακρη από τα πάντα αλλά σιγά-σιγά, και ενώ έρχεται σε επαφή με τον απλό κόσμο του νησιού, η γυναίκα αυτή αλλάζει τρόπο σκέψης και παρά τα τεράστια προβλήματα που τη ζώνουν αποκτά μια καθαρότητα πνεύματος που τη βοηθά να κοιτάξει με αισιόδοξη ματιά τα πράγματα. Παράλληλα ξετυλίγονται οι ιστορίες των ανθρώπων του νησιού που διακρίνονται από ευγένεια και χάρη· κάποια περιστατικά είναι εύθυμα και φέρνουν γέλια, κάποια στενάχωρα και φέρνουν δάκρυα… Ενα εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών συμπληρώνει τη διανομή (Αλέκος Αλεξανδράκης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Γιώργος Τζώρτζης, Βίλμα Κύρου, Ελένη Ανουσάκη κ.ά.) και μια μικρή «στρατιά» μεγάλων ονομάτων του ελληνικού τραγουδιού δίνει επίσης το «παρών» στην ταινία, η μουσική της οποίας είναι του Γιάννη Σπανού: Πόπη Αστεριάδη, Δήμητρα Γαλάνη, Δάκης, Γιώργος Δανέζης, Αλέκα Μαβίλη, Γιώργος Μαρίνος και Μανώλης Μητσιάς.

Από την Πάτμο στη Σανγκάη

Το 2013, η μικρού μήκους ταινία «Stone story», που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην Πάτμο, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σανγκάης, έχοντας ήδη κάνει την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ μικρού μήκους Δράμας. Σκηνοθετημένη από τον Σπύρο Παπαθανασίου, η ταινία αναφέρεται στη μεταφυσική εμπειρία που θα ζήσει στην Πάτμο ένας άνθρωπος (Γιάννης Ανδρέου) από τη στιγμή που ένα από τα δύο χέρια του εγκλωβίζεται σε έναν βράχο.