Θάνος Παπακωνσταντίνου: «Οι παραλογές συγγενεύουν με την αρχαία τραγωδία»

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο σκηνοθέτης Θάνος Παπακωνσταντίνου έρχεται σε επαφή με το μουσικό θέατρο. Το 2017 είχε σκηνοθετήσει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον «Ορφέα» του Μοντεβέρντι (σε συνεργασία με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο και το σύνολο Latinitas Nostra) με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Τώρα, στο νέο μιούζικαλ του Δημήτρη Μαραμή (γνωστού, μεταξύ άλλων, από τον εξαιρετικά επιτυχημένο «Ερωτόκριτο» της ΕΛΣ) με τίτλο «Οι στοιχειωμένοι» – στο οποίο συναντιούνται τρεις παραλογές: «Το γεφύρι της Αρτας», «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού» και «Το στοιχειό της Χάρμαινας» – ο πολλά υποσχόμενος καλλιτέχνης καλείται να ζωντανέψει στη σκηνή ένα θέαμα βασισμένο, όχι στο ιταλικό μπαρόκ, αλλά στην ελληνική παράδοση.

Θα άξιζε να σημειωθεί ότι οι δύο πρώτες ιστορίες, αριστουργήματα ποιητικής της ελληνικής δημοτικής παράδοσης και άμεσα αναγνωρίσιμες ήδη από τους αρχικούς στίχους τους, έχουν μελοποιηθεί από τον συνθέτη διατηρώντας απαράλλαχτα τα λόγια και τους χαρακτηριστικούς τους ιδιωματισμούς. Η τρίτη ιστορία, λαϊκός θρύλος της Αμφισσας, ιδιαίτερα αγαπητός στην περιοχή, έχει διασωθεί μέσω του προφορικού λόγου και το πρωτότυπο λιμπρέτο στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει γράψει ο ποιητής Σωτήρης Τριβιζάς. Η παράσταση θα παιχτεί στις 28 Φεβρουαρίου και την 1η Μαρτίου στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του ΜΜΑ.

Ο νεαρός σκηνοθέτης έχει γοητευτεί από το θέμα της παραγωγής. «Αγαπάω αυτό το είδος, το λυρικό θέατρο» δηλώνει «και μου ασκούσαν πάντοτε ιδιαίτερη γοητεία αυτές οι ιστορίες. Αρχικά ήρθα σε επαφή με τις παραλογές της ελληνικής παράδοσης μέσω του σχολείου, δεν είχα εμβαθύνει όμως ποτέ στο θέμα. Επαιξε ρόλο και το γεγονός ότι τις έχουμε συνδυάσει με το «φολκλόρ». Μελετώντας τες εντυπωσιάστηκα επειδή είδα ότι είναι πολύ πιο κοντά στην ελληνική αρχαία τραγωδία παρά στις ιστορίες τρόμου του Στίβεν Κινγκ, για παράδειγμα. Πρωταγωνιστούν σε αυτές η ίδια η γη, η «Μάνα», η αναγέννηση της φύσης και ο κύκλος των εποχών. Σε αυτά τα στοιχεία έχω εστιάσει στη συγκεκριμένη παράσταση» εξηγεί.

Αναρωτιέμαι πόσο διαφορετικά λειτουργούν ως ερμηνευτές σε μια παράσταση οι τραγουδιστές σε σύγκριση με τους ηθοποιούς. «Οι τραγουδιστές με τους οποίους συνεργάζομαι είναι όλοι εξαιρετικοί και είμαι πάρα πολύ χαρούμενος που δουλεύω μαζί τους» λέει ο Παπακωνσταντίνου. «Διαθέτουν ωστόσο άλλη αντίληψη της λειτουργίας τους σε σχέση με τους ηθοποιούς, οι οποίοι πολύ πιο εύκολα αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους σαν κομμάτι μιας ολόκληρης διαδικασίας. Με τους τραγουδιστές υπάρχει ορισμένες φορές η αίσθηση ότι λειτουργούν σκηνικά μόνο όσο διαρκεί η μουσική φράση – αν έκανα μια αυθαίρετη αντιστοιχία θα έλεγα ότι είναι σαν να υπάρχει στη σκηνή ο ηθοποιός μόνο όταν μιλάει. Μου πήρε λίγο χρόνο μέχρι να το καταλάβω».

Το περασμένο καλοκαίρι παρουσίασε (σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου) την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Πώς και δεν προσπάθησε να εκμεταλλευτεί το momentum μιας πολυσυζητημένης δουλειάς με μια παράσταση στις αρχές της σεζόν; «Δεν με αφορούν τέτοιου τύπου κινήσεις. Αισθάνομαι πάρα πολύ τυχερός με τις συνεργασίες που έχω κάνει μέχρι τώρα και, όσο περνάει από το χέρι μου, έτσι θα ήθελα να πορεύομαι, παρ’ όλο που καταλαβαίνω ότι τα πράγματα είναι γενικώς δύσκολα και δεν είναι ακατανόητο να μπαίνει κανείς σε μια λογική «ας δραστηριοποιηθούμε τώρα που γυρίζει». Για μένα ο χρόνος με τον εαυτό μου είναι πολύ σημαντικός. Θέλω να δουλεύω με τους δικούς μου όρους και να επιλέγω προσεκτικά ό,τι κάνω – για όσο το επιτρέπουν οι περιστάσεις τουλάχιστον. Η εποχή έχει επιβάλει να γίνονται όλα εύκολα και γρήγορα και θα μου φανεί μεγάλη ήττα να ενδώσω σε αυτές τις επιταγές. Διαφωνώ οριζοντίως και καθέτως με αυτή τη φιλοσοφία».